Auteurs
Judith Visser,
Mirte Kuipers,
Janneke Harting,
Afdeling Public & Occupational Health, Amsterdam UMC
Betrokken partijen
In het Amsterdamse tabaksontmoedigingsbeleid ‘Samen naar een rookvrij Amsterdam’ (2019) is stoppen met roken een speerpunt, waarbij er extra aandacht is voor rokers met een laag inkomen. In 2017 heeft het Amsterdam UMC in het kader van het Armoedebeleid van de gemeente Amsterdam onderzocht wat juist deze rokers kan stimuleren om wel van het effectieve stoppen met roken-aanbod gebruik te maken. De interventie ‘Voel je Vrij Doorlopende groepstraining Stoppen met Roken’ kwam hieruit voort. Dit programma lijkt veelbelovend, omdat het zowel effectief was, als haalbaar, geschikt en acceptabel voor de doelgroep. In vervolg hierop werd in 2022 een implementatiepilot met deze groepstraining uitgevoerd. Dit rapport beschrijft de bevindingen uit begeleidende onderzoek daarbij.
Auteurs
Betrokken partijen
De gemeente Amsterdam heeft informatie nodig over de gezondheid en de zorgbehoefte van de Amsterdamse bevolking om een invulling te geven aan het lokaal gezondheidsbeleid. In opdracht van de gemeente verzamelt de GGD Amsterdam deze informatie. Daartoe heeft de GGD de Amsterdamse Gezondheidsmonitor (AGM) ontwikkeld, een vierjaarlijkse gezondheidsenquête onder zelfstandig wonende Amsterdammers van 18 jaar en ouder. De AGM wordt sinds 2000 elke vier jaar georganiseerd. De gezondheidsenquête bevat o.a. vragen over de lichamelijke en psychische gezondheid, leefgewoonten en de leefomgeving. De resultaten van het onderzoek worden gepubliceerd in factsheets en op de website Gezondheid in Beeld. De Amsterdamse Gezondheidsmonitor is onderdeel van het landelijke project ‘Gezondheidsmonitor volwassenen/ouderen’ van de 25 GGD’en, RIVM, CBS en GGD Ghor Nederland.
Looptijd: doorlopend onderzoek (vierjaarlijks)
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Henriette Dijkshoorn, onderzoeker.
In 2020 heeft het Trimbos-instituut van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) de opdracht gekregen om te verkennen hoe in Nederland een register voor drugsgerelateerde sterfte opgezet kan worden. De opdracht vond plaats vanuit de beleidsbehoefte om beter inzicht te krijgen in drugsgerelateerde sterfte. Nauwkeurigere informatie hierover is van belang voor de ontwikkeling van preventie initiatieven op dit terrein.
Het project is uitgevoerd door het Trimbos-instituut in samenwerking met de GGD Amsterdam. In dit rapport wordt verslag gedaan van de activiteiten die het Trimbos-instituut en de GGD Amsterdam hebben uitgevoerd in het kader van dit project. Door ook gegevens te verzamelen over de omstandigheden van overlijden en de achtergrond van de overledene, kunnen preventiemaatregelen aangescherpt worden. Hieronder vindt u de link naar het rapport.
Voor het rapport klikt u hier.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Tina Dorn, Manon Ceelen en/of Marcel Buster, onderzoekers.
Veel organisaties hebben grootschalig hulp verleend aan kwetsbare mensen tijdens de crisis. In deze hulp aan kwetsbaren zijn keuzes gemaakt op basis van de gegeven richtlijnen. Nu moeten gemeente, GGD en zorg- en welzijnsorganisaties beslissingen nemen over het vervolg: wat betekent de coronacrisis op middellange termijn voor de kwetsbare groepen, voor de organisatie van hulp en voor de hulporganisaties zelf? Gezien een mogelijke tweede COVID-19-golf is het van groot belang om de organisatie van de hulpverlening aan kwetsbare groepen tijdig te onderzoeken en daar lessen uit te trekken.
Onderzoekers, hulpverleners en ervaringsdeskundigen maken samen een inventarisatie van de kennis en ervaringen die opgedaan zijn en ontwikkelen hulpoplossingen, rekening houdend met het spanningsveld tussen gezondheidszorg, economie en sociale effecten. Dit project besteedt expliciet aandacht aan de ethische dilemma’s bij hulp aan kwetsbare groepen.
Looptijd: 01-09-2020 / 01-09-2022
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Matty de Wit, onderzoeker.
GGD Amsterdam voert periodiek een gezondheidsmonitor uit onder de volwassen bevolking (19 jaar en ouder) in de regio gemeenten Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder-Amstel en Uithoorn. Een gezondheidsmonitor is een middel om informatie over de gezondheidssituatie van de bevolking in de regio te verkrijgen en over de factoren die deze gezondheidssituatie beïnvloeden. Het is een onderzoek, door middel van een vragenlijst (op papier of via internet), uitgevoerd bij een representatieve steekproef uit de gehele volwassen bevolking. Op basis van de gezondheidsmonitor kunnen gemeenten en partners uit de zorg- en welzijnssector het gezondheidsbeleid vorm geven.
Looptijd: 02-01-2012 / 31-12-2024
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Claudia Verhagen, onderzoeker.
Binnen de afdeling Epidemiologie, Gezondheidsbevordering en Zorginnovatie (EGZ) van de GGD Amsterdam is de afgelopen jaren, in samenwerking met collega’s binnen het cluster Sociaal, invulling gegeven aan de opdracht ‘Weten wat werkt in het Sociaal domein’ om de kennis en de kennisinfrastructuur op het gebied van evaluatieonderzoek gericht op de effecten van interventies binnen het cluster Sociaal te versterken. Het doel van deze opdracht is om middels evaluatieonderzoek te leren van wat werkt en op deze wijze bij te dragen aan het verbeteren van dienstverlening aan de Amsterdammers. Binnen de gemeente Amsterdam en zeker ook binnen het sociaal domein wordt steeds meer belang gehecht aan de inzet van bewezen effectieve interventies ofwel om meer evidence based te gaan werken/handelen. Evaluatie onderzoek draagt hier een belangrijke steen aan bij. Onderzoek helpt om een betrouwbaar oordeel te kunnen geven over geschiktheid van methoden en aanpakken. Dat betekent dat wetenschappelijke kennis een belangrijke rol moet krijgen bij de ontwikkeling van beleids- en praktijkinterventies (vanaf nu interventies) zodat de kans op succes wordt vergroot. Vervolgens zal uit evaluatieonderzoek moeten blijken of de interventies werken.
Looptijd: 2017-2022
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Annelies van Loon, onderzoeker.
Met de Jeugdgezondheidsmonitor wordt periodiek de lichamelijke en sociaal-emotionele gezondheid van kinderen en jongeren in kaart gebracht. Nemen bepaalde gezondheidsproblemen af of juist toe? Zijn er bepaalde risicogroepen voor een gezondheidsprobleem? De Jeugdgezondheidsmonitor is gebaseerd op informatie verzameld via (papieren of digitale) vragenlijsten bij kind en ouder en via registraties in het digitale kinddossier van de jeugdgezondheidszorg. De Jeugdgezondheidsmonitor geeft inzichten in de gezondheid van kinderen en jongeren op gemeentelijk niveau, maar ook op stadsdeel-, gebieds-, wijk- en schoolniveau. Op basis van de Jeugdgezondheidsmonitor kunnen gemeenten, stadsdelen, gebieden en scholen het gezondheidsbeleid vorm geven. Daarnaast worden de data van de Jeugdgezondheidsmonitor gebruikt om een bijdrage te leveren aan nationaal en internationaal wetenschappelijk onderzoek.
Verslag Jij en Je Gezondheid PO - Verband slaapproblemen, bewegen en schermtijd:
Uit eerder onderzoek is gebleken dat veel schermtijd en weinig beweging tot meer slaapproblemen kan leiden. Tijdens de COVID-19 periode bewogen kinderen minder en hadden ze juist meer schermtijd. Daarom heeft de GGD Amsterdam onderzoek gedaan naar de associatie tussen fysieke activiteit, schermtijd en slaapproblemen onder basisschoolkinderen tijdens de COVID-19 periode. Er is gekeken naar het verloop door de schooljaren heen (2019/2020, 2020/2021 en 2021/2022) en naar verschillen op basis van sociodemografische factoren. Voor dit onderzoek is data uit Jij en Je Gezondheid gebruikt: 6.304 5-jarigen en 4.748 10-jarigen uit Amsterdam zijn meegenomen in het onderzoek. Uit het onderzoek zijn interessante resultaten gekomen. Lees meer over de uitkomsten, associaties en (significante) verschillen in het verslag.
De resultaten die worden verkregen vanuit de Jeugdgezondheidsmonitor worden tevens gepresenteerd op de website 'Gezondheid in Beeld.' Gezondheid in Beeld is een makkelijk toegankelijke en interactieve website die inzicht geeft in de gezondheid, het welzijn, de leefstijl en de leefomgeving van de bevolking in het werkgebied van de GGD Amsterdam. Gezondheid in Beeld wordt gevoed door gegevens uit de diverse monitorstudies die binnen de GGD Amsterdam plaatsvinden.
Looptijd: 01-08-2008 -
Met de Jeugdgezondheidsmonitor wordt periodiek de lichamelijke en psychosociale gezondheid van kinderen in de regio Amstelland in kaart gebracht. Nemen bepaalde gezondheidsproblemen af of juist toe? De Jeugdgezondheidsmonitor is gebaseerd op informatie verzameld via papieren of digitale vragenlijsten bij kind en ouder. Daarnaast worden registraties gebruikt uit het digitale kinddossier van de jeugdgezondheidszorg. De Jeugdgezondheidsmonitor geeft inzichten in de gezondheid van kinderen op regionaal, gemeentelijk en schoolniveau. Op basis van de Jeugdgezondheidsmonitor kunnen gemeenten en scholen het jeugdgezondheidsbeleid vorm geven.
Looptijd: 2008-2029
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:
Anouk Wisse, Claudia Verhagen, Hilde Stegeman, Ilona Steenkamer, Leonie van Vuuren en/of Lenette Rietveld, onderzoekers
Voor de publieke gezondheidszorg is het van belang zicht te hebben op en het monitoren van risicogroepen, risicogebieden en de veiligheidsontwikkelingen van betrokkenen nadat er sprake is geweest van huiselijk geweld en kindermishandeling. Een probleem bij het gebruik van registratie gegevens van (her)meldingen is dat het onbekend is of het aantal meldingen een goed beeld geeft van de werkelijke situatie. Onderzoek laat zien dat het merendeel van de gevallen van kindermishandeling niet wordt gemeld. Het “meten” en het volgen van veiligheid is of subjectief of men geeft een toekomstige risicoschatting o.b.v. risicotaxtie-intrumenten. Onbekend is hoe men de actuele veiligheid in het proces van melding naar duurzame veiligheid objectief kunt volgen.
De centrale vraagstelling van dit project luidt:
Hoe kunnen we veiligheid, in de relatie tot huiselijk geweld en kindermishandeling, het best voorspellen, meten en monitoren?
Looptijd: 2018-2022
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Frank Hazeleger, onderzoeker.
In kaart brengen en vergelijken van de aard van intoxicatie bij suïcidepogingen en suïcides, waarbij gekeken wordt naar zowel verstrekte hulpverlening en psychofarmaca, als aangetroffen middelen suïcidanten en pogers.
Looptijd: 01-03-2014 / 31-12-2025
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marcel Buster en/of Manon Ceelen, onderzoekers.
Het Advies- en Meldpunt OGGZ is een regionale meldfunctie voor personen met verward gedrag met een niet-acute hulpbehoefte. Het meldpunt is 24/7 bereikbaar voor zowel burgers als professionals uit de regio Amsterdam-Amstelland. Het doel van het meldpunt is toeleiding naar passende hulpverlening, waarbij een oplossing voor zowel de cliënt als diens omgeving wordt geboden.
De monitor Advies- en Meldpunt OGGZ geeft inzicht in deze zorgketen vanaf de melding tot de follow-up in de gebieden/wijken. Hoeveel meldingen van cliënten met niet-acuut verward gedrag zijn er? Welke meldingen worden er gedaan bij het centraal meldpunt? Wie zijn de melders? Wat is de achtergrond van de personen die worden gemeld? Welke meldingen behoeven nader onderzoek, eventueel ter plaatse? Hoe is de decentrale follow-up in de gebieden en wijken?
Looptijd: 01-01-2020 / 01-01-2030
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Matty de Wit, onderzoeker.
De Nationale Politie treft op dit moment de voorbereidingen voor de landelijke uitrol van het stroomstootwapen. Naar verwachting kan het stroomstootwapen vanaf 2022 landelijk worden gebruikt door de basisteams. Omdat de inzet van het stroomstootwapens mogelijk een risico kan vormen voor de gezondheid van doelpersonen, heeft de Minister van Justitie en Veiligheid besloten om in de voorbereiding van de invoer van het stroomstootwapen de opzet van een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek mee te nemen. Dit onderzoek zal worden uitgevoerd door het Nivel, in samenwerking met de GGD Amsterdam.
Looptijd: 01-04-2021 / 30-04-2025
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Tina Dorn, onderzoeker.
De openbare gezondheidszorg draagt zorg aan personen of gezinnen waarbij de basisvoorwaarden van het bestaan ontbreken of bedreigt worden als gevolg van (psychiatrische) gezondheidsproblemen en onvoldoende door de hulpverlening worden bereikt. Bijvoorbeeld dakloze verslaafden, vereenzaamde psychiatrische patiënten of slachtoffers van huiselijk geweld. In de OGGZ monitor worden de ontwikkelingen binnen de Amsterdamse Openbare Geestelijke Gezondheidszorg en haar doelgroep periodiek in kaart gebracht. Het gaat daarbij vooral om de trends in de tijd en (voor de komende monitor) om de vergelijkbaarheid met andere steden. Deelgebieden die van bijzonder belang zijn voor Amsterdam worden apart beschreven in specifieke monitoren (alcoholmonitor, monitor Maatschappelijke Opvang).
Looptijd: 01-01-1998 / 31-12-2025
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marcel Buster, onderzoeker.
Het RIVM heeft een vragenlijst ontwikkeld om in beeld te brengen hoe mensen aankijken tegen de Covid-19 maatregelen. Dit om beter te begrijpen hoe mensen denken over de afgekondigde maatregelen, wat hun drijfveren zijn om zich hier aan te houden en wat de impact op mensen is. Het onderzoek gaat over het gedrag van mensen, wat vindt men van de gedragsmaatregelen van de overheid en hoe het fysiek, mentaal en sociaal met hen gaat in deze tijd. Vanaf half april 2020 wordt elke twee weken een vragenlijst uitgezet; in totaal zijn er vijf meetmomenten tot juli 2020. De resultaten voor Amsterdam worden door de GGD in rapportages gegoten.
Behandeld in Commissie Zorg, Jeugdzorg en Sport 27 augustus 2020
Behandelens ambtenaar: GGD Amsterdam, Jolanda Pothoven, jpothoven@ggd.amsterdam.nl
Voor meer informatie klik hier
Met de ZRM als voorbeeld wordt in dit project een beschrijving van de (O)GGZ situatie van een wijk / gebied van Amsterdam gemaakt. Op verschillende relevante domeinen wordt aan de hand van indicatoren een score gemaakt waardoor overzichtelijk is in welke wijken op welke domeinen er sprake is van een probleemsituatie.
Looptijd: 01-01-2015 - 31-12-2024
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marcel Buster en/of Claudia Verhagen, onderzoekers.
Al jaren zien we een dalende vaccinatiegraad in de regio Amsterdam. De gemeenteraad heeft een motie van de VVD aangenomen (april 2019) inzake verdergaand onderzoek naar de oorzaken van de lagere vaccinatiegraad in Amsterdam.
Voor de beantwoording van deze vraag is onderzoek naar de vaccinatiegraad en -bereidheid naar sociaal-demografische kenmerken noodzakelijk. Op basis van de resultaten is het mogelijk om gericht interventies in te zetten op scholen, consultatiebureaus en in wijken om de vaccinatiegraad te verhogen.
Looptijd: 01-04-2019 - 01-04-2023
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hilde Stegeman of Irma Schellekens, onderzoekers.
Introductie van de aandachtsfunctionaris vroegsignalering middelengebruik op de spoedeisende hulp afdeling en in de arrestantenzorg.
Looptijd: 01-01-2020 - 01-10-2022
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Tina Dorn, Vina Slev en/of Steve Lauriks, onderzoekers.
In 2018 heeft de GGD Amsterdam, in samenwerking met oudere migranten, een nieuw cultuursensitief interventieprogramma ‘Op weg met veerkracht’ ontwikkeld. Het betreft een groepscursus die ouderen in staat stelt om hun veerkracht te versterken middels positief denken, het oefenen met assertiviteit, reflectie op hun sociale netwerk en het doen en ontdekken van plezierige activiteiten. Veerkracht definiëren we als ‘het vermogen om zodanig te reageren op tegenslag dat (mentale) gezondheid en/of welbevinden terugkeert dan wel behouden blijft, waarbij dat vermogen als een dynamisch proces wordt opgevat waarin de omgeving een aandeel heeft’.
Het programma wordt in de eigen taal gegeven door een ervaren trainer/coach. Door middel van groepsgesprekken en oefeningen worden verschillende thema’s zoals positief denken, sociale relaties, gezond oud worden en grenzen stellen behandeld.
In 2018 vond een pilot in de vier grote steden plaats onder ca. 100 ouderen van Afghaanse en Marokkaanse achtergrond. De resultaten uit het evaluatieonderzoek zijn veelbelovend en zowel de deelnemers als de uitvoerders waren zeer tevreden over de cursus. Na deelname aan het programma zijn positieve resultaten behaald op verschillende determinanten van veerkracht. Zo zijn de deelnemers significant minder eenzaam en meer tevreden met hun gezondheid en persoonlijke relaties. Ook ervaren ze minder negatieve emoties zoals boosheid en verdriet en konden ze hier beter mee omgaan. Daarnaast geven ze aan dat ze beter om kunnen gaan met problemen en voldoende energie hebben voor het dagelijks leven.
In 2019 heeft Stichting Maagdenhuis subsidie verleend aan GGD voor het organiseren en evalueren van een vijftal cursusgroepen onder Amsterdamse ouderen en voor een tweede (effect)nameting onder deelnemers uit de eerste pilot (2018) om vast te stellen of de positieve veranderingen ook na langere periode beklijven.
Looptijd: 01-10-2019 / 31-12-2022
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Fatima El Fakiri, onderzoeker.
Om zicht te krijgen op de feitelijk daklozen in Amsterdam voert de GGD periodiek het winterkoudeonderzoek uit. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van de winterkoudeopvang die wordt ingesteld als de temperatuur gedurende meerdere dagen onder 0 is. Voor alle daklozen wordt dan een gratis plek in de opvang gerealiseerd en actief worden buitenslapers gemotiveerd om een plek te accepteren. Tijdens een dergelijke winterkoude-opvang periode worden gedurende twee avonden met vele vrijwilligers van de GGD alle passanten- en winterkoudeopvangplekken in de stad bezocht. Alle aanwezige daklozen die bereid zijn tot deelname worden kort geinterviewd over hoeveel zij buitenslapen, of dit een keus is of vanwege gebrek aan plek in de opvang. Daarnaast wordt kort uitgevraagd in hoeverre alcohol-, drugs- of psychiatrische problematiek speelt en in hoeverre mensen in contact zijn met de zorg. Gegevens worden gebruikt om inzicht te krijgen in de aard en omvang van de feitelijk daklozen in Amsterdam en de behoefte aan opvang.
Daarnaast worden sinds de winter 2010/2011 de gegevens vergeleken met die van vergelijkbaar onderzoek in Rotterdam, Den Haag en Utrecht.
Looptijd: 2003-2024
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Matty de Wit en/of Marcel Buster, onderzoekers.