De circulaire stad
Steden hebben een grote impact op het milieu, en daar willen we van af. Steden zouden op een symbiotische manier moeten samenwerken met het achterland. “Als je nu iets recyclet, weet je vaak niet waar het heengaat en wat de impact is. Om dat te voorkomen pakken we de circulaire economie holistisch aan. Dus: materialen hoogwaardig gebruiken, uit hernieuwbare bronnen, en biodiversiteit structureel ondersteunen. Gezond voor gemeenschappen, cultuur en andere waarden. Dit alles hoort in een circulaire economie met elkaar in verbinding te staan.“
Zo wordt iets wat duurzaam is, ook inclusief voor de mensen die er wonen. Want steden zijn er voor iedereen. Maar waar in de stad vindt dan economische activiteit plaats? En hoe integreer je die in de gebouwde omgeving? “Breng bijvoorbeeld zware industrie naar de randen, en verspreid de bouwstenen om de stad draaiende te houden. Dus niet lage schaal maakindustrie als een repair-hub, maar wel een geïntegreerd systeem waaronder de machinekamer van de stad. Een bruisend geheel van allerlei buurten met verschillende economische activiteiten, en niet een woonwijk waar verder niets is.”
De relaties die je hebt, ook die met de koffieman op de hoek en de fietsenmaker, bepalen hoe gelukkig mensen zijn met hun leven in de stad. Het gaat er om hiervoor ruimte te houden in de publieke omgeving. Eigenaarschap is volgens Streefland dan belangrijk. “Hoe mooi is het om vanuit een collectief eigenaarschap de buurt te gaan ontwikkelen.”
Ruimte voor experiment en innovatie
Hoe krijg je innovatie in de gebouwde omgeving voor elkaar? Het is belangrijk een collectief bewustzijn te stimuleren over duurzaamheid en klimaat in de stad. Bijvoorbeeld met ruimtes voor experiment waar dingen zichtbaar worden, zoals De Ceuvel. Hier zie je wat circulair is: verbonden, van het riool af, zelf energie opwekken, een aquaponics-systeem om voedsel te verbouwen, etc. “De Ceuvel is vanuit een tender een succesvolle onderneming geworden. Het laat ook zien waar je tegenaan loopt als je dingen anders wil doen. Door uitproberen, zie je wat er moet veranderen in het systeem om innovatie mogelijk te maken. Experimenteerruimte is dus heel erg belangrijk, dat kan wel wat meer in de stad.”
In Amsterdam zijn veel regels en richtlijnen, veel initiatieven stranden in trage bestuursprocessen. Zo duurde het 10 jaar om Schoonschip, de eerste duurzame drijvende wijk van de stad, voor elkaar te krijgen. Als Amsterdam in 2050 circulair wil zijn, dan is meer snelheid geboden. “Wat als we iets meer buiten de lijntjes lezen, een beetje ongehoorzamer zijn, dingen meer aan toeval overlaten, en soms maar gewoon gaan uitproberen? Laat als gemeente zien waar je heen wil. Veel mensen zijn bang dat ze moeten inleveren. Een toekomstvisie kan laten zien dat een duurzamere economie goed is voor ons allemaal. Het wordt niet minder en niet slechter. Wel gaan we de dingen anders doen, en soms wat minder, maar hier komen weer andere dingen voor terug.”
Stad als natuurlijke habitat
Amsterdam kan veel meer groen integreren. Maar hoe maken we de stad weer een beetje wild? Hoe zorgen we dat de stad niet naast de natuur staat, maar er onderdeel van is? En wat maakt dat mensen zich weer verbonden voelen met de natuur? “Dit gaat verder dan grasveldjes, maar om écht groen en verticale groene gevels. Maar ga je een stad groen maken, dan kom je veel obstakels tegen. Denk aan bestaand eigenaarschap, of een parkeernorm die ten koste gaat van groen. Wil je als gemeente meer groen, maak dan actief ruimte, en kies bv. voor minder auto’s in de stad. Zo kunnen ook groen en natuur in de stad zegenvieren?”
Amsterdam in 2050
Het Amsterdam van 2050 is groener, gevarieerder en kronkelend naast rechte lijnen. Genoeg plekken waar mensen willen wandelen. Dus niet alleen efficiënte fietssnelwegen, maar juist ook plekken waar je even wil afremmen en stilstaan. Of waar je durft te lopen zonder kaart en verdwalen. Ik hoop dat er toevalligheid is in Amsterdam in 2050, want ik denk dat er van toevalligheid creativiteit komt en daarmee een fijnere samenleving. Wat ik ook heel erg hoop is dat er een gemixte en gemengde bevolking rondloopt in Amsterdam, van jong tot oud en met verschillende achtergronden, die ook praten. En dat er dus ook verschillende soorten banen en activiteiten zijn in de stad en de mensen die dat verkondingen dat ook kunnen doen, dus ook leraren, politieagenten, brandweermannen, noem maar op. En dat er niet te veel robots zijn, dat hoop ik ook.
Adviezen aan de gemeente:
- Draag actief en positief een duurzame toekomstvisie uit. Bijvoorbeeld door het faciliteren van ruimtes om te experimenteren met circulaire economie, zodat duurzaamheid toegankelijk en tastbaar wordt.
- Zorg voor geïntegreerd groen in de stad waar mensen actief kunnen verblijven en wat de biodiversiteit in de stad verhoogt (dus geen kijkgras).
- Geef ruimte aan plekken en ondernemers die willen innoveren op het gebied van circulaire economie. Zorg ook voor ruimtes in bestemmingsplannen, zodat je wijken niet al helemaal vastlegt en volbouwt, maar plekken open laat voor toekomstige innovaties.
- Maak zichtbaarder waar de stad uit bestaat, wat de bouwstenen van een stad zijn en wat er allemaal doorheen stroomt. Maak mensen eigenaar van deze processen. Dat kan al simpel door ze tools te geven in het monitoren van eigen energie- en waterverbruik.
- Zorg voor een stadsbrede toekomstvisie met ruimte is voor gebiedsspecifieke oplossingen.
- Denk aan het combineren van functies en economische activiteiten, om een zo divers mogelijke stad te blijven, waar wonen en werken goed samengaan.
- Zet in op collectief eigenaarschap en experimenteer met verschillende vormen.
Bekijk deze video extern op: Vimeo
