Deze monitor werd uitgevoerd door onderzoekers van ResearchNed en Gelijkschap in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Auteurs: Tessa Termorshuizen, Eline Luyten, Janneke Lommertzen & Natascha Notten
Bron: Rijksoverheid
Sinds 2004 wordt, in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, een periodiek monitoronderzoek uitgevoerd naar de stand van zaken van cultuureducatie in het primair onderwijs. Er zijn metingen uitgevoerd in de schooljaren 2008-2009, 2013-2014, 2015-2016, 2017-2018, 2018-2019 en 2022-2023. De laatste drie metingen zijn door ResearchNed uitgevoerd. De bevindingen van de laatste meting staan beschreven in voorliggend rapport. Deze monitor is onderdeel van een traject waarin het langlopende cultuureducatiebeleid wordt geëvalueerd,1 ten behoeve van nieuw beleid vanaf 2025.
Het doel van deze monitor is om een compleet en actueel beeld te schetsen van cultuureducatie in het primair onderwijs (po). De monitor onderzoekt de visie op cultuureducatie, de organisatie ervan in de school, de inhoud van cultuureducatie en de opbrengsten ervan. Het landelijke programma Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) is een belangrijk onderdeel van het beleid ter verbetering van cultuureducatie in het po en krijgt bijzondere aandacht. Als onderdeel van dit programma gaan scholen in het primair onderwijs immers intensiever aan de slag met cultuureducatie, in samenwerking met het culturele veld. Ook wordt in deze meting gekeken naar de effecten van de COVID-19 pandemie op cultuureducatie. Voor de huidige meting is een kwantitatieve vragenlijst onder schoolleiders uitgezet waarin zij vragen over verschillende thema’s beantwoordden. Daarnaast zijn gesprekken gevoerd met schoolleiders, cultuurcoördinatoren, docenten en ouders van verschillende scholen ter kwalitatieve verdieping op de vragenlijstresultaten.
Deze monitor werd uitgevoerd door onderzoekers van ResearchNed en Gelijkschap in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Auteurs: Tessa Termorshuizen, Eline Luyten, Janneke Lommertzen & Natascha Notten
Bron: Rijksoverheid
Cultuur+Educatie is hét tijdschrift over onderzoek naar kunst en cultuur op school en in de vrije tijd. Cultuur+Educatie verschijnt drie keer per jaar.
Redactie Thomas De Baets, Gudrun Beckmann, Marie-José Kommers (hoofdredacteur) en Arno Neele.
Redactieraad Evert Bisschop Boele, Aminata Cairo, Kim Dankoor, Koen van Eijck, Emiel Heijnen, Edwin van Meerkerk en Nancy Vansieleghem.
Eindredactie Zunneberg & Ros Tekstproducties
Vormgeving Taluut, Utrecht
Uitgever LKCA
Bremmer, M., Van Miert, M., & Staals, E. (2023) - LKCA/Lectoraat Kunsteducatie, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.
Om kansenongelijkheid in de kunstzinnige en culturele ontwikkeling tegen te gaan is een veelzijdig en toegankelijk cultuureducatief systeem nodig. Om zicht te krijgen op hoe kunst en cultuur toegankelijker kunnen worden, wil LKCA een analyse maken van de kansen en belemmeringen van het cultuureducatief systeem van kinderen en jongeren (Benning et al., 2022). Hierin komen verschillende domeinen van het systeem aan bod die direct of indirect invloed hebben op hen, zoals de thuissituatie, school, buitenschoolse opvang, vrije tijd en culturele instellingen. Het uiteindelijke doel is om vanuit die analyse aanbevelingen te doen voor een florerend cultuureducatief systeem waarin bestaande leermogelijkheden verbonden worden, en nieuwe leermogelijkheden worden gecreëerd die aansluiten bij kinderen, jongeren en hun ouders/verzorgers.
Met dit onderzoek willen we een breder zicht geven op de belemmeringen en kansen van het cultuureducatief systeem voor leerlingen uit het (v)so dan alleen vanuit het perspectief van de school. Door belemmeringen en kansen van het brede systeem in kaart te brengen, kunnen we aanwijzingen krijgen welke vervolgstappen nodig zijn om dit systeem inclusiever te maken (Benning et al., 2022). De uitkomsten van de systeemanalyse wil LKCA dan ook gebruiken om de kansen voor een inclusiever
systeem voor deze leerlingen bij politici, beleidsmakers, fondsen en culturele partners te agenderen en daarnaast om praktische aanbevelingen te doen voor de verschillende domeinen om het cultuureducatief systeem voor leerlingen in het (v)so te versterken.
Auteurs: Melissa Bremmer, Marian van Miert & Emma Staals (2023)
Link to publication
Editor: Cornelieke van Voskuijlen
Dit is de podcastserie van het lectoraat Kunsteducatie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. In elke aflevering interviewen gespreksleiders Manu van Kersbergen en Aminata Cairo onderzoekers over hun ervaringen met het doen van onderzoek en de bevindingen die ze deden. Aminata studeerde in de VS, waar ze promoveerde als antropoloog. Ze is een veelgevraagd spreker met grote interesse in educatie en inclusiviteit.
Beluister hier de trailer via Spotify.
Alle afleveringen zijn te luisteren via Spotify en Apple podcast
In deze collectie is onderzoek te vinden naar museumeducatie. Het onderzoek is een samenwerking van Nemo Science Museum en de Universiteit van Amsterdam.
Met het programma Cultuureducatie met Kwaliteit maken we goede cultuureducatie mogelijk voor alle leerlingen in Nederland. Dus ook in Caribisch Nederland. Welke vorm van kunst en cultuur is daarbij niet van belang. Goede cultuureducatie geeft leerlingen plezier, brengt ze belangrijke vaardigheden bij en geeft ze de kans om hun talenten te ontdekken en ontwikkelen.
Aan het einde van de tweede periode CmK zijn er 48 voorbeelden opgehaald uit het land en bij elkaar gebracht in de uitgave “Kijk eens wat er kan”.
Cultuureducatie met Kwaliteit: Kijk eens wat er kan. Terugblik op 4 jaar CmK
Deze publicatie is een samenwerking van LKCA en Fonds voor Cultuurparticipatie
Conceptontwikkelaars: Vera Meewis (LKCA) en Elgar Snelders (Fonds voor Cultuurparticipatie)
Auteurs: Ronald Kox, Elgar Snelders, Marlies Tal
Coördinatie verhalen penvoerders: Niek Pronk
Eindredactie: Heleen de Groot
Vormgeving: Taluut, Utrecht
Hoe wordt er vanuit verschillende kunstvormen gekeken naar het thema kansen(on)gelijkheid? En speelt kunst- en cultuureducatie een rol als het gaat over gelijke kansen? In deze collectie verzamelen we materiaal over dit onderwerp.
Heeft u ook onderzoek, lopende projecten of materiaal wat hier moet staan? Stuur een mail naar de redactie:
Wie in Nederland in de kunst- of creatieve sector aan de slag wil, kan daartoe een opleiding volgen aan het mbo of hbo. In het openingsartikel van deze Boekman laat Joke de Wolf zien dat beide onderwijsniveaus hun eigen geschiedenis, financiering, organisatie en beroepsperspectief hebben. Studenten kunnen met een mbo-opleiding direct aan de slag of doorstromen naar het hbo.
Met bijdragen van o.a. Joke de Wolf, Aminata Cairo, Rosa te Velde, Vera Spaans, Mir Wermuth, Martje van Ankeren, Debbie Straver en Liesbet van Zoonen.
De coverillustratie is gemaakt door: Lamiae El Hajjaji
Tijdens de Food for Thought inspiratiesessie op 17 juni 2021, georganiseerd door het Kenniscentrum FDMCI in samenwerking met het Centre of Expertise for Creative Innovation (CoECI), zaten zowel ontwerpers, onderwijsinnovators als studenten met elkaar om tafel die vanuit verschillende disciplines en motivaties de meerwaarde van creativiteit en innovatie in en door het onderwijs bespraken. Deze Food for Thought vond plaats via livestream vanuit het nieuwe Hybrid Learning Theatre in Amsterdam.
Het Centre of Expertise for Creative Innovation (CoECI) is als kennisnetwerk actief binnen de creatieve industrie op de grootstedelijke vraagstukken die aandacht en impactvolle oplossingen vragen. Door het vermogen om te kunnen vertalen, verbeelden en vormgeven en door onderzoek, methoden en scheppingskracht draagt creativiteit (zoals kunst, media, technologie en ontwerp) bij aan deze grootstedelijke samenleving.
Tijdens deze inspiratiesessie ging alle aandacht uit naar de rol van creativiteit en innovatie in het onderwijs. Hoe draagt onderwijs bij aan het oplossen van maatschappelijke problemen door studenten al tijdens hun opleiding creativiteit en innovatiekracht te laten inzetten?
Deze vragen zijn uitgebreid besproken met een panel van experts uit onderwijs, praktijk en onderzoek.
De volgende gasten zaten aan tafel in deze inspiratiesessie, gemodereerd door Tamara Witschge, lector bij de onderzoeksgroep Creative Media for Social Change en hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), afdeling Media en Journalistiek:
Bron: Deze bijeenkomst is georganiseerd door het HvA Kenniscentrum van de Faculteit Digitale Media en Creatieve Industrie in samenwerking met het Centre of Expertise for Creative Innovation.
CASE is een nieuwe discipline overstijgende samenwerking van zes hogescholen en een ROC. Wij richten ons op praktijkgericht onderzoek naar onderwijsvernieuwing en maatschappelijke innovatie rond twee thema's: (1) Onderwijs op het snijvlak van Kunst, Wetenschap en Technologie en (2) Sociaal Engagement.
Hoe kunnen kunst, wetenschap en technologie elkaar én het onderwijs verrijken? Hoe zorgen we dat meer groepen gelijkwaardig kunnen participeren in kunst en cultuur(onderwijs)? Hoe kan kunst een bijdrage leveren aan burgerschapsonderwijs? Hoe kunnen we de aandacht voor sociaal-ecologische vraagstukken in kunsteducatie verankeren? Deze vraagstukken worden door de gezamenlijke partners, in nauwe samenwerking met het werkveld, worden onderzocht.
Op 16 september is CASE officieel geopend op het Marineterrein in Amsterdam, door o.a. minister Robbert Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Hieronder vindt u de links naar de aftermovie en de speeches van minister Dijkgraaf en wethouder Moorman van gemeente Amsterdam.
Het lectoraat Kunsteducatie is het academie-overstijgende lectoraat van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Het duolectoraat doet onderzoek op het gebied van kunsteducatie en wordt gevormd door Emiel Heijnen en Melissa Bremmer.
In het lectoraat Kunsteducatie wordt praktijkgericht onderzoek uitgevoerd vanuit eigen vraagstellingen van de verschillende docentenopleidingen van de AHK. Om onderzoek te bundelen en er meer focus in te brengen is gekozen voor thema's die relevant en urgent zijn voor het binnen- en buitenschoolse kunsteducatieve veld: interdisciplinariteit (zowel tussen kunstdisciplines als tussen kunst en niet-kunst disciplines) en sociaal engagement.
Deze collectie bestaat uit verschillende artikelen die laten zien op welke manier kunst(educatie) belangrijk kan zijn voor de ontwikkeling van jongeren. Ook vind je hier informatie over wat er in Amsterdam gebeurt op het gebied van kunst voor en door jongeren. Veel artikelen in deze collectie komen voort uit het Lectoraat Kunsteducatie. Klik op 'meer informatie' voor een doorverwijzende link.
Educatie in erfgoed biedt handvatten om erfgoed op een andere manier te gebruiken in het Nederlandse onderwijs. Centraal hierin staan de (les)doelen. Wat willen we bereiken met erfgoededucatie? Met andere woorden, welk verhaal vertellen wij leerlingen met onze erfgoedonderwijsprojecten? En welke opvatting van erfgoed ligt daaraan ten grondslag?
Erfgoed wordt vaak gebruikt als historische bron bij de geschiedenisles en dan gezien als een vast gegeven, een bewijs van hoe ‘het vroeger was’. Maar zouden we leerlingen niet meer bewust moeten maken van hoe iets erfgoed wordt en hen leren wat hun eigen rol daarin kan zijn?
Het boek schetst een beeld van het Nederlandse erfgoededucatieveld. Wat is ‘goede erfgoededucatie’ volgens wetenschappers en erfgoedspecialisten en waarom wil de overheid erfgoededucatie stimuleren? Wat willen docenten en leerkrachten? Welke projecten zijn er, en wat hopen we daarmee te bereiken bij leerlingen?
Voor dit boek heeft Jacquelien Vroemen uitgebreid onderzoek gedaan in het erfgoededucatieveld. Zij heeft bestaande erfgoedprojecten en leerdoelen geanalyseerd en zich daarbij de vraag gesteld, of al die - soms ambitieuze - leerdoelen wel haalbaar zijn met het huidige erfgoedonderwijs.
Ook geeft ze praktische aanbevelingen voor het ontwikkelen van meer kritische, ‘erfgoedwijze’ erfgoedprojecten in de toekomst. Dergelijke projecten passen goed bij burgerschapsvorming, maatschappijleer en geschiedenis en zijn uitermate geschikt voor het oefenen van 21ste eeuwse vaardigheden. Maar een kritisch, onderzoekend en creatief erfgoedonderwijs hoort ook bij kunstzinnige oriëntatie en Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV).
Link naar boek: website van Gorcum
Samen met 1200 kinderen afkomstig uit alle stadsdelen van Amsterdam maakte Studio Toer de 'Brug van 1000 Dromen'.
Het project is onderdeel van een vierjarige samenwerking tussen het festival en de gemeente Amsterdam. Met dit kunstwerk en het workshopprogramma verbinden we het festivalthema met de geschiedenis van de stad, het ontstaan van de grachten en het herstel van de bruggen en kademuren.
Bron: Amsterdam Light Festival
Nathalie Roos is een cultureel antropoloog en docent aan de Breitner Academie en is betrokken bij een PhD onderzoek naar kunstactivisme en burgerschap. We duiken dieper in de unieke interdisciplinaire minor Dealing with the real stuff die ze heeft ontwikkeld, een samenwerking tussen de Breitner Academie, de opleiding Leraar Maatschappijleer aan de Hogeschool van Amsterdam en Framer Framed. Deze minor brengt studenten uit verschillende disciplines samen en stimuleert hen om via kunst en educatie maatschappelijke vraagstukken aan te pakken.
Nathalie deelt haar ervaringen over hoe de studenten in de publieke ruimte acties, performances en interventies ontwerpen en uitvoeren, en hoe dit bijdraagt aan hun begrip van kunstactivisme en burgerschap. Ze bespreekt ook de uitdagingen en verrassingen die komen kijken bij het lesgeven in activisme, en de impact die dit heeft op zowel studenten als de bredere gemeenschap. Luister mee terwijl we verkennen hoe kunst een krachtig middel kan zijn voor sociale verandering en persoonlijke groei.
De Framer Framed Podcast biedt een kijkje achter de schermen bij de tentoonstellingen, interviews met kunstenaars, de activiteiten, het archief en meer.
Bron: Framer Framed
minor Dealing with the real stuff die Nathalie Roos heeft ontwikkeld, een samenwerking tussen de Breitner Academie, de opleiding Leraar Maatschappijleer aan de Hogeschool van Amsterdam en Framer Framed
Aan welke vorm van ondersteuning hebben middelbare scholen in Amsterdam behoefte? Mocca voerde vraaggesprekken met zeven Amsterdamse scholen, enkele experts en vier expertisecentra voor cultuureducatie in andere steden en bracht deze behoefte in kaart. Aanleiding voor het onderzoek is de hernieuwde aandacht vanuit de overheid voor kunst- en cultuureducatie voor het voortgezet onderwijs.
Bron: Onderzoek cultuureducatie in het voortgezet onderwijs (VO). Onderzoek uitgevoerd door Enzo Vredegoor in opdracht van Mocca (april - augustus 2018)
Mocca adviseert scholen en culturele instellingen bij de opzet en uitvoering van cultuuronderwijs. Mocca brengt verdieping, scholing en kennisdeling in cultuureducatie met de MoccaAcademie en zorgt voor de inhoudelijke en praktische invulling van het Basispakket Kunst- en Cultuureducatie. Daarnaast vervoert Mocca via de Cultuurbus Amsterdam jaarlijks ruim 50.000 leerlingen naar podia en musea. Door de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit van het Fonds voor Cultuurparticipatie is er via Mocca een financiële impuls beschikbaar voor scholen die doorgaande kunstleerlijnen willen opzetten. Een doorgaande leerlijn is opgebouwd uit tussendoelen en inhouden die leiden tot een einddoel. Aan de basis van een leerlijn ligt een visie over vakinhoud, vakdidactiek en een visie op hoe leerlingen leren en zich ontwikkelen. Een leerlijn bevat inhoud voor meerdere jaren, liefst voor alle leerjaren. (bron www.lkca.nl)
Mocca vervult haar taak in opdracht van en gesubsidieerd door de Gemeente Amsterdam. Daarnaast is Mocca penvoerder voor de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit van het Fonds voor Cultuurparticipatie waardoor jaarlijks extra budget voor cultuureducatie voor Amsterdamse scholen en culturele partners beschikbaar is.
In gesprekken over erfgoed kunnen de emoties hoog oplopen. Door met betrokkenen te onderzoeken waar die emoties vandaan komen, ontstaan nieuwe verbindingen tussen mensen. Vanuit dit idee ontwikkelden de Reinwardt Academie en Imagine IC samen met anderen de methode van Emotienetwerken. In dit artikel beschrijft Hester Dibbits de achtergronden van deze methode en praktijkervaringen van erfgoedprofessionals.
Het artikel verscheen in een themanummer van Cultuur+Educatie. Het themanummer gaat over erfgoededucatie en de omgang met emoties.
Hester Dibbits (2020)
In deze publicatie blikken we, na 10 jaar, terug en vooruit op het Digital Art Lab. Hiervoor zijn we het archief ingedoken, hebben we betrokkenen geïnterviewd en de vakliteratuur geraadpleegd.
Het Digital Art Lab houdt zich bezig met Research & Development voor cultuureducatie in Zoetermeer en daarbuiten. Het Digital Art Lab is in 2010 als innovatietraject gestart als reactie op een aantal signalen. Er was een sterke afname van het aantal jonge leerlingen dat zich inschreef voor het reguliere CKC-cursusaanbod. Daarnaast had (digitale) technologie nog nauwelijks een plek verworven in de cultuureducatie bij CKC & partners, terwijl dit allang een vanzelfsprekendheid was voor kinderen en jongeren. In deze publicatie blikken we, na 10 jaar, terug en vooruit op het Digital Art Lab. Hiervoor zijn we het archief ingedoken, hebben we betrokkenen geïnterviewd en de vakliteratuur geraadpleegd.
Deze publicatie is een samenwerking van The Patching-zone, lectoraat Kunsteducatie en CoE Kunsteducatie, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en CKC & partners in opdracht van het Digital Art Lab.
Kersten, S, Wirtz, P. en Nigten, A., (2021) 10 jaar Digital Art Lab, Zoetermeer: Digital Arty Lab.
Het door Mocca geïnitieerde project MoccaTAC richt zich op de vraag of cultuuronderwijs kan zorgen voor meer kansengelijkheid in de stad.
Geïnspireerd door het voorbeeld van SLiCE, van de Britse organisatie Curious Minds, nodigde Mocca deelnemers uit het culturele en het onderwijsveld uit om deel te nemen aan een leergemeenschap over kansengelijkheid. De resultaten van het onderzoek zijn te lezen in deze publicatie.
Marike Hoekstra (2020)
Het doel van het onderzoek is tweeledig: het evalueren van de gebruikte vorm en het in kaart brengen van de bevindingen van de leergemeenschap over de aanpak van kansenongelijkheid met kunst- en cultuureducatie. De twee onderzoeksvragen zijn:
De Monitor en Evaluatie Pilot Cultuurcoach Amsterdam 2020-2021. Met de Pilot Cultuurcoach wordt de nieuwe Regeling Cultuurcoach 2022-2024 voorbereid, zoals opgenomen in de Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2021-2024 en het Kunstenplan 2021-2024. Middels een stadsbrede pilot is onderzocht onder welke voorwaarden cultuurcoaches het beste kunnen bijdragen aan verbreding en verdieping van cultuureducatie in Amsterdam. De Pilot Cultuurcoach Amsterdam 2020-2021 is ontstaan uit een intensieve gemeentelijke samenwerking tussen Onderwijs en Kunst & Cultuur. Het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK) voert de subsidie Pilot Cultuurcoach Amsterdam 2020-2021 uit. Mocca is verantwoordelijk voor de implementatie, monitoring en evaluatie van de pilot en voor de leergemeenschap van de cultuurcoaches.
Behandeld in Commissie Kunst Diversiteit Democratisering 8 december 2021
Behandelend ambtenaar: Kunst & Cultuur, m.van.nieuwkerk@amsterdam.nl, Onderwijs, Sharon Trémour,s.tremour@amsterdam.nl
Voor meer informatie/voordracht klik hier
Bron: MOCCA - EXPERTISECENTRUM CULTUURONDERWIJS | info@mocca.amsterdam