De kunst van AI voor iedereen

31 december 2021

Redactie openresearch.amsterdam

De verbindende kracht van cultuur en media

Artificiële Intelligentie (AI) beheerst op veel manieren ons dagelijks leven. En dit wordt alleen maar meer door de groeiende beschikbaarheid van data, rekenkracht en opslagcapaciteit. De Nederlandse AI Coalitie (NL AIC) coördineert de Nederlandse activiteit op dit gebied. Het initiatief onderscheidt verschillende toepassingsgebieden, waaronder cultuur en media. Met een directe bijdrage van ruim 58 miljard euro (3,7 procent van het BBP) en een dagelijks bereik van meer dan 15 miljoen mensen vormt de cultuur en mediasector de schakel naar een AI-ready samenleving. Het huidige tempo van digitalisering kan echter leiden tot ontwrichting van democratische kernprincipes, met gevaar voor welzijn en economische groei. Dit geldt nog sterker in een internationale context; denk aan de invloed van big techbedrijven. Daarom moeten alle lagen van de bevolking in de opmars van AI worden betrokken. AI staat voor All Inclusive. De werkgroep Cultuur en Media wil hieraan bijdragen.

Na een uitgebreide consultatieronde onder stakeholders uit de sector heeft de werkgroep dit position paper ontwikkeld waarin de volgende aandachtsgebieden worden geadresseerd:

Inspiratie en productie tegenover
Distributie en receptie, aangevuld met doorsnijdende aandachtsgebieden als
Meerstemmigheid en diversiteit,
Ethische en juridische randvoorwaarden en
Waardecreatie en verdienvermogen.

De bovengenoemde aandachtsgebieden vormden de leidraad in de discussie van de subwerkgroepen, geleid door een wetenschapper en professional uit de sector. De resultaten van deze discussies hebben geleid tot de ontwikkeling van dit position paper.

Deel I toont enerzijds hoe AI de transitie in cultuur en media stuurt (‘AI for culture’) en anderzijds hoe deze sector kan bijdragen aan inbedding en toepassing van AI (‘culture for AI’) in Nederland. Het gaat dan om economische en maatschappelijke bijdragen, maar ook om ethische en juridische vraagstukken. Zo’n ketenbrede aanpak is nodig om de economische en maatschappelijke waarde van cultuur en media in ons land te vergroten.

Deel II onderscheidt vier grote uitdagingen voor de sector die met concrete use cases worden geïllustreerd:

Hoe alle Nederlandse cultuur- en mediaorganisaties AIready te maken en alle stakeholders optimaal toegang te verlenen tot de kansen die AI biedt voor de beste beleving van cultuur en media.
Hoe value-driven AI-systemen te ontwerpen en ontwikkelen.
Hoe open en verantwoorde AI-ecosystemen te ontwikkelen die waarde creëren voor Nederland, in het bijzonder voor onze cultuur- en mediasector.
Hoe het hoofd te bieden aan internationale, voornamelijk Amerikaanse en Aziatische Big Techplatformen via op Europese waarden gebouwde AI-systemen. En hoe daarmee de waardepropositie en het verdienvermogen van Nederlandse cultuur- en mediaorganisaties te verstevigen.

Deel III beschrijft hoe de sector en overheden kunnen bijdragen aan de versnelling van de digitale transitie van onze samenleving via AI. Dit vraagt om maatschappij-brede bundeling van krachten, met een pioniersrol voor de cultuur en mediasector. Eventueel succes hangt vooral af van door nationale en Europese overheden geboden kansen en mogelijkheden. Dit position paper biedt de kaders voor inhoudelijke en strategische samenwerkingen met partners en stakeholders binnen de cultuur- en mediasector, met als doel innovatie op het gebied van AI in Nederland te realiseren. Door krachten te bundelen kunnen we de transformatieve rol van AI mede vormgeven, met een focus op onze nationale en Europese normen en waarden. Alleen zo kunnen we de internationale concurrentie het hoofd bieden.