De Buurtrechter Venserpolder richt zich op individuele buurtbewoners en de buurt als geheel
De Buurtrechter Venserpolder richt zich op twee niveaus. Allereerst op uitkomsten voor individuele buurtbewoners in de wijk Venserpolder met een (juridisch) conflict. Met een persoonsgerichte en probleemoplossende werkwijze probeert de Buurtrechter voor deze bewoners maatwerk te leveren.
Daarnaast richt de Buurtrechter zich op de buurt als geheel en beoogt zij de toegang tot het recht gemakkelijker en zichtbaarder te maken door aan te sluiten bij bestaande juridische en sociale hulp en begeleiding in de wijk.
Wij verzamelden data door monitoring van zaken, vragenlijsten en kwalitatieve gesprekken
Wij hebben verschillende onderzoeksmethoden gebruikt. In samenwerking met het projectteam hebben wij een monitoringsdocument opgesteld waarin alle relevante zaaksgerelateerde informatie geregistreerd werd door het projectteam. 78 rechtzoekenden hebben na afloop van hun zitting of gesprek bij de Buurtrechter een vragenlijst ingevuld. Van deze rechtzoekenden hebben er 11 nog eens telefonisch antwoord gegeven op enkele vragen die wij ongeveer een half jaar na de zitting
stelden. Wij hebben 25 professionals die betrokken zijn bij dit project geïnterviewd en 76 vertegenwoordigers van bij dit project betrokken partijen gesproken tijdens negen reflectieateliers. Tot slot hebben wij bij aanvang van dit onderzoek verschillende zittingen bijgewoond ter observatie en hebben wij gedurende de looptijd van deze evaluatie het tweewekelijkse terugkoppelmoment van het projectteam bijgewoond.
De Buurtrechter behandelt sinds eind 2021 zaken rond schulden, strafrecht en schoolverzuim
In november 2021 is de Buurtrechter met drie zaakstromen van start gegaan: schulden, strafrecht en schoolverzuim. In de onderzoeksperiode zijn er 196 incassozaken door Achmea bij de buurtrechter aangebracht, zijn er 82 verdachten bij de buurtrechter voorgekomen in strafzaken en heeft de buurtrechter in 25 zaken 51 preventieve leerplichtgesprekken gevoerd. Daarnaast zijn er vier preventieve gesprekken gevoerd over vastgelopen hulpverleningstrajecten. Ook zijn er enkele
huiselijke conflicten aangebracht bij de Buurtrechter, maar deze hebben niet geleid tot een gesprek omdat de wederpartij niet mee wilde werken. Voor de toekomst voorziet het projectteam naast deze zaakstromen dat er ook (meer) familierechtzaken, bestuursrechtzaken en zaken via de buurtgebonden jongerenrechtbank behandeld zullen worden.
De Buurtrechter streeft naar toegankelijke, mensgerichte en innovatieve rechtspraak
De verschillende ideeën die het projectteam heeft geformuleerd in haar beleidsfilosofie, zijn door ons samengevat in de volgende drie centrale doelen voor de pilot:
1. Rechtspraak die toegankelijk is en aansluit bij de leefwereld van betrokkenen
2. Rechtspraak gericht op positieve en duurzame effecten voor rechtzoekenden en samenleving
3. Inrichting van de pilot die behoefte- en waarde gedreven verandering mogelijk maakt
De Buurtrechter heeft zich verdiept in de leefwereld van buurtbewoners, heeft kleefkracht en is goed zichtbaar buiten de zittingszaal
Voor wat betreft het eerste doel heeft het projectteam van de Buurtrechter zich verdiept in de leefwereld van buurtbewoners door veel tijd en energie te steken in lokale ontmoetingen en het bijwonen van voor buurtbewoners belangrijke initiatieven. Daardoor heeft de Buurtrechter in korte tijd bekendheid en positie verworven in de wijk en een groot informeel netwerk opgebouwd dat door de zogeheten ‘kleefkracht’ verder is uitgebouwd met hulpverlenende organisaties die zich ook in het pand aan de Albert Camuslaan hebben gevestigd. Ook buiten dit pand is de Buurtrechter Venserpolder zichtbaar op social media, in podcasts en andere media en bij bijeenkomsten in de wijk.
De Buurtrechter gaat empathisch, preventief en oplossingsgericht te werk
Voor wat betreft het tweede doel maakt de open en empathische houding van de buurtrechter in de informeel ingerichte zittingszaal dat rechtzoekenden zich gehoord en gezien voelen. Waar het kan, gaat de buurtrechter preventief te werk, om zo verdere escalatie van (juridische) conflicten te voorkomen. De buurtrechter neemt de tijd voor een zaak en gaat daarbij pragmatisch en oplossingsgericht te werk. Hierdoor worden vaak maatwerkoplossingen bereikt die passen bij de persoonlijke omstandigheden van de buurtbewoner. De door ons bevraagde rechtzoekenden zijn zeer tevreden over de behandeling van hun zaak door de Buurtrechter. In hoeverre de op zitting bereikte oplossingen leiden tot duurzame effecten (op zowel individueel als buurtniveau) is op basis van deze onderzoeksdata niet te zeggen. Wel merken we op dat de buurtrechter de ambitie heeft om nog herstelgerichter te werken, bijvoorbeeld door meer werk- en leerstraffen in de buurt van de rechtzoekende op te leggen, waarvan de uitvoering ten goede komt aan (het rechtsgevoel in) de wijk.
Het projectteam werkt aan de stapsgewijze ontwikkeling van het project door lerend te experimenteren
Voor wat betreft het derde doel geeft de Buurtrechter gestructureerd invulling aan het principe van lerend experimenteren en stapsgewijze ontwikkeling van het project. Dit heeft geleid tot aanpassing van gesignaleerde knelpunten en tot gestage uitbreiding met nieuwe zaakstromen die in aanmerking komen voor behandeling bij de Buurtrechter. Om in de toekomst het bestaansrecht van de Buurtrechter te rechtvaardigen, is het genereren van een voldoende grote zaakstroom een blijvend punt van aandacht.