Amsterdam staat de komende jaren een grote transitieopgave in de openbare ruimte te wachten. Een die wordt aangedreven door de klimaatverandering, de overgang naar duurzame energiebronnen, de toenemende schaarste aan grondstoffen en de digitalisering van de samenleving. Daarnaast groeit de stad gestaag en verdicht steeds verder. De ondergrondse infrastructuur groeit mee, maar raakt vol. De transitie stagneert als wordt vastgehouden aan de huidige stads- en gebiedsontwikkeling. Bij nieuwe inrichtingsplannen is het traditionele van bovengronds naar ondergronds denken passé. De in deze publicatie geïntroduceerde ontwerpmethode, waarin de ondergrond en het meervoudig functiegebruik vooropstaan, programmeert de openbare ruimte integraal. Publieke en private partijen gaan in een vroeg stadium om de tafel zitten om ondergronds ruimte te reserveren voor een gezond leefmilieu, nieuwe energiesystemen, de hitte- en neerslagproblematiek, de gewenste circulariteit en natuurinclusief ontwerpen. Deze stapeling van maatregelen draagt bij aan een groene, aantrekkelijke en kwalitatief hoogwaardige openbare ruimte, waar het fijn wonen, werken, recreëren, sporten en verblijven is.
-
Collectie
Integrale Ontwerpmethode Openbare Ruimte (IOOR)
Hier kun je ons werk volgen rondom de (door)ontwikkeling van de Integrale Ontwerpmethode Openbare Ruimte. Check de agenda voor aankomende evenementen en tentoonstellingen. Je kunt ook de IOOR en BiodiverCITY publicaties inzien en downloaden, of onze bijdrages aan de 2021 biënnales in Venetië en Seoul bekijken. In 'verdiepende opgaven' kun je meer leren over klimaatadaptatie, circulariteit en bodembiodiversiteit (BiodiverCITY).
-
Collectie
Circulaire Gereedschapskist
Deze gereedschapskist voor de Gebouwde Omgeving is hét startpunt voor als u aan de slag wilt met circulair bouwen.
U vindt hier artikelen, voorbeelden en naslagwerk rondom circulaire thema’s in de bouw, zoals houtbouw, renovatie, materialenpaspoorten en verdienmodellen. De informatie wordt periodiek geactualiseerd, zodat ons kennisniveau meestijgt met de transitie naar de nieuwe circulaire bouwnorm.⚠️ Let op! ⚠️
De circulaire gereedschapskist heeft als doel om in de eerste instantie gemeentelijke collega's in Amsterdam mee te nemen in het verhaal over circulair bouwen. Het is een work in progress en we willen het graag aanscherpen, aanvullen en aanpassen om het zo makkelijk, navigeerbaar en werkbaar mogelijk te maken.
Voor vragen, ideeën en constructieve feedback graag contact opnemen met:
Desirée Bernhardt
Senior beleidsadviseur circulaire economie (R&D)
-
Artikel
Handboek Natuurinclusief bouwen
Hoe paradoxaal het ook klinkt, bij de realisatie van nieuwbouw bestaan er veel kansen voor de vergroting van de biodiversiteit van Amsterdam. Nieuwe gebouwen kunnen bijvoorbeeld worden voorzien van neststenen voor vogels; een relatief goedkope inpassing die geschikt is voor mussen, gierzwaluwen en spreeuwen. Ook voor vleermuizen kunnen voorzieningen worden ingepast.
Handboek met 20 ideeën
Natuurinclusief bouwen en ontwerpen zorgt voor een gezonde, toekomstbestendige leefomgeving voor mens en dier. Voor elk gebouw of gebied zijn er mogelijkheden. Bijvoorbeeld op de grond (wadi of geveltuin), op het dak en zelfs in de muur. De 20 meest bruikbare ideeën worden toegelicht in het Handboek Natuurinclusief bouwen en ontwerpen in 20 ideeën.
-
Artikel
Amsterdamse Klimplanten gids
Een succesvolle groene gevel valt of staat met de juiste klimplanten op de juiste plek. Een grote gevel op een beeldbepalende plek in de binnenstad vraagt een andere aanpak dan een blinde muur van een nieuwbouwpand op IJburg. Meestal is er van alles mogelijk. Daarom is er nu de Amsterdamse Klimplantengids.
Onderaan het artikel kunt u de volledige gids downloaden (zip. bestand)
Spelregels in het kort
- Bespreek de plannen met de eigenaar van het pand
- U mag niet zelf stoeptegels uit de openbare ruimte weghalen. Plant dus alleen in uw eigen tuin of vraag een geveltuin aan. Veel ruimte is er meestal niet nodig, ongeveer 1 tot 4 stoeptegels en 30 á 40 cm diep.
- Kies voor planten die passen bij de eigenschappen van de gevel, zoals de ligging, bouwjaar en mogelijk monumentale status. Gebruik hiervoor de klimplantengids.
- Kies voor planten die bijdragen aan biodiversiteit, inheemse planten zoals hop, wilde kamperfoelie of wilde bosrank. In de klimplantengids vindt u een plantenlijst.
- Plant in de volle grond. Zo kunnen de wortels hun weg vinden naar voedsel en water in de bodem en kunnen ze uitgroeien tot volwassen planten.
- Gebruik eventuele klimsteunen van roestvrij staal en schroef deze in de voeg.
Tekst en foto’s kosteloos hergebruiken
De gemeente Amsterdam stelt graag de kennis uit de Klimplantengids ter beschikking. Alle foto’s en uitgebreide informatie over planten en klimhulpen is kosteloos te gebruiken voor andere gemeenten die ook een klimplantengids willen maken of kennis willen delen over een groene stad met meer biodiversiteit. Scroll naar onder voor het zipfile bestand met alle foto’s.
-
Artikel
De hittebestendige stad: Coolkit
Hittestress tast de leefbaarheid van onze steden aan en dit kan grote problemen opleveren. De maatregelen die nodig zijn om hittestress tegen te gaan bevinden zich op het terrein van de zorg (zorgen voor de kwetsbare mensen), de gebouwen (de binnenruimte koel houden) èn de openbare ruimte (de buitenruimte aangenaam en aantrekkelijk houden). Deze CoolKit, op basis van het onderzoeksproject ‘De Hittebestendige Stad’, richt zich op de mogelijke maatregelen in de buitenruimte van steden en dorpen.
Het klimaat verandert. Het wordt natter, heter en mogelijk ook vaker droog. Het is daarom belangrijk dat dorpen en steden in Nederland zich aanpassen aan het veranderende klimaat. Stedenbouwkundigen staan vanaf 2020 voor de opgave om klimaatbestendigheid, als één van de aspecten die een rol spelen bij de inrichting van de buitenruimte, mee te nemen in hun ontwerpen. Over de aanpak van de thema’s wateroverlast en waterveiligheid is relatief al veel bekend. Over het thema hitte is daarentegen nog weinig bekend (PBL, 2016). En dat is zorgelijk, want door klimaatverandering zal de gemiddelde zomertemperatuur en het aantal hete dagen in Nederland in de toekomst verder toenemen (KNMI, 2015). Hierdoor krijgen we steeds vaker te maken met hittegolven. Het aantal nachten boven de 20°C neemt in stedelijk gebied naar verwachting toe tot twee tot vier weken per jaar in het jaar 2050, terwijl dit nu nog is beperkt tot slechts één week per jaar (Klimaateffectatlas, 2019). Het uiteindelijke, precieze effect is nog onduidelijk, omdat dit afhankelijk is van de toekomstige wereldgemiddelde temperatuur en het luchtstromingspatroon (KNMI, 2015).
Hittestress tast de leefbaarheid van onze steden aan en dit kan grote problemen opleveren. De maatregelen die nodig zijn om hittestress tegen te gaan bevinden zich op het terrein van de zorg (zorgen voor de kwetsbare mensen), de gebouwen (de binnenruimte koel houden) èn de openbare ruimte (de buitenruimte aangenaam en aantrekkelijk houden). Deze CoolKit, op basis van het onderzoeksproject ‘De Hittebestendige Stad’, richt zich op de mogelijke maatregelen in de buitenruimte van steden en dorpen. Onder stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en projectontwikkelaars ontbreekt namelijk nog veel kennis over het hittebestendig inrichten van de buitenruimte. Zo weet men niet hoe een gewenst hittebestendig ontwerp eruit ziet, aan welke richtlijnen een hittebestendig ontwerp voor een buurt of straat moet voldoen en welke maatregelen nodig zijn om dit ook te realiseren.
De afgelopen twee jaar heeft de Hogeschool van Amsterdam onderzocht hoe gemeenten inzicht kunnen verkrijgen in de hitteopgave van de buitenruimte en wat effectieve ontwerprichtlijnen zijn om een buurt of straat hittebestendig in te richten. Het onderzoek is in samenwerking uitgevoerd, waarbij een consortium is gevormd met Hanzehogeschool Groningen, Wageningen Environmental Research (WenR), Tauw bv en specialisten uit twaalf gemeenten en twee gemeentelijke samenwerkingsverbanden. Met het onderzoek is getracht de achtergrond (oorzaken en mogelijke gevolgen) van de hitteopgave te duiden en de werking en effectiviteit van hittemaatregelen, zoals het verkoelend effect van een bomenrij of groene gevel, te achterhalen. Op basis hiervan zijn een aantal ontwerprichtlijnen voor de buitenruimte geformuleerd.
KuiperCompagnons heeft dit onderzoek vertaald in een CoolKit, speciaal ontwikkeld voor ontwerpers van de ruimtelijke omgeving. De CoolKit is bedoeld om de belangrijkste handvatten voor het ontwerp van een hittebestendige stad aan te reiken en te visualiseren, zodat ze één op één kunnen worden toegepast in de dagelijkse praktijk. De Coolkit geeft stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en projectontwikkelaars enerzijds informatie over de oorzaken van hittestress en biedt anderzijds bruikbare ontwerprichtlijnen voor de herontwikkeling van buurten en straten in de stad.
-
Project
Green Light District
"In de historische binnenstad staat iets groots te gebeuren. Het oudste gedeelte van de stad, inclusief het ‘Red Light District’, wordt omgedoopt tot het ‘Green Light District’."
In de historische binnenstad van Amsterdam start Green Light District met de vergroening en verduurzaming van huizen, daken en straten. Samen met hun partners, waaronder de Gemeente Amsterdam, en de bewoners van de oude binnenstad onderzoeken en werken zij aan deze transitie en ondersteunen zij initiatieven die hier een bijdragen aan leveren. Een duurzame en groene transitie in het oude, dichtbevolkte en druk bezochte centrum van Amsterdam is een moeilijk opgave. Juist daarom is voor deze plek gekozen. Want als het Red Light District omgetoverd kan worden tot het groene hart van Amsterdam, dan kan het overal!
In deze projectruimte vindt u onderzoeken en projecten van Green Light District en andere organisaties met betrekking tot het vergroenen en verduurzamen van de oude binnenstad in Amsterdam. -
Collectie
Duurzaam bouwen en wonen
We gaan in Amsterdam duurzaam wonen. Onder andere door van het aardgas af te gaan. Net als de rest van Nederland. Het gebruik van aardgas is namelijk verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de CO2-uitstoot en dus voor de opwarming van de aarde. Dit betekent dat alle Amsterdamse woningen en panden aan een andere energiebron dan aardgas moeten worden aangesloten om te verwarmen, koken en douchen. Daarnaast gaan we meer duurzame energie opwekken, bijvoorbeeld door zonnepanelen. En energie besparen, bijvoorbeeld door de verwarming iets lager te zetten.
In deze collectie vindt u artikelen over duurzaam wonen en bouwen.