Klassieke genderstereotypen worden snel aangepast
‘Hele algemene en klassieke stereotypen van vrouwen zijn dat zij zorgzamer zijn, meer voor anderen klaar staan, emotioneler en meer gericht op communicatie. Mannen zouden meer instrumenteel zijn, doelgericht en handelend. We zien echter dat mensen deze stereotypen snel kunnen aanpassen als iemand in een bepaalde rol komt waaruit ze andere informatie en andere stereotypen halen. Een zakenvrouw wordt bijvoorbeeld niet sterk vanuit die klassieke man/vrouw stereotypen bekeken, maar veel meer die rond de zakenwereld. Dit geldt ook voor politici.’
Welke stereotypen hebben mensen doorgaans van politici?
‘Je ziet dat er negatieve en positieve stereotypen zijn. Aan de ene kant is er veel cynisme ten aanzien van politici en kunnen ze als oneerlijk en geniepig worden gezien. Aan de andere kant hebben mensen weer hoge verwachtingen van politici, en moeten ze welbespraakt zijn, goed kunnen speechen en daadkrachtig zijn. Uit ons onderzoek in Duitsland weten we dat die negatieve stereotypen iets meer voor mannelijke politici gelden, zij worden daar bijvoorbeeld vaker als “zakkenvullers” gezien. Vrouwelijke politici krijgen wat eerder het stempel best capabel te zijn.’
Maakt het Nederlanders uit of een politicus een man of vrouw is?
‘In Nederland hebben we onderzocht welk vertrouwen mensen hebben in politici en of het dan uitmaakt of dit een man of vrouw is. Voor de meeste kiezers blijkt dit niet uit te maken, slechts voor een kleine groep kiezers wel. Deze zien het dan als nadeel dat een politicus een vrouw is, of juist als voordeel. Wie die kleine groep kiezers precies zijn, dat zijn we nog aan het uitzoeken. Wel zien we al dat mensen aan de meer conservatieve kant weinig zien in maatregelen om meer vrouwen in de politiek te krijgen, en meer linkse kiezers juist van mening zijn dat meer vrouwen in de politiek belangrijk is.’
Hoe zet de media vrouwelijke versus mannelijke politici neer?
‘De media spelen een belangrijke rol in hoe wij politici zien. In het algemeen zien we dat vrouwen niet structureel negatiever worden neergezet en het merendeel van mediaberichtgeving neutraal is. Bij vrouwelijke politici kan het relatief wel vaker over hun uiterlijk en familie gaan. Denk bijvoorbeeld aan de hoeveelheid media-aandacht die er was voor het jonge moederschap van Jacinda Ardern, de premier van Nieuw-Zeeland. In hoeverre vrouwelijk politici hier het beste op kunnen reageren of hun voordeel mee kunnen doen, meebuigen of tegen verzetten, dat is nog vrij onduidelijk.’
In West-Europa worden vrouwelijke politici veel meer genegeerd
‘Ook geldt dat de hoeveelheid aandacht die je als politicus krijgt uitmaakt, hoe krijg je anders je boodschap goed zichtbaar. We hebben onderzocht in hoeverre vrouwelijke politici net zo veel aandacht krijgen als hun mannelijke collega’s. In de VS en Canada is die aandacht vrij evenredig, maar in West-Europa worden vrouwelijke politici opvallend meer genegeerd. Zelfs na een herhaling van de studie vonden we dit resultaat in onder andere Nederland, Duitsland en Frankrijk.'
Media kunnen als onveilige omgeving worden gezien
‘Hoe verklaren we dit? Het zou kunnen zijn dat journalisten vrouwelijke politici negeren, bijvoorbeeld omdat ze denken dat ze er minder toe doen. Het kan natuurlijk ook van politici zelf komen en dat ze bewust de media mijden, bijvoorbeeld door slechte ervaringen. Zo toonde een studie onder vrouwelijke politici naar hun omgang met media, dat veel van hen media een onveilige omgeving vonden. Voor social media kan dit nog sterker gelden, waar vrouwelijke politici vaak veel meer negatieve reacties krijgen, vooral als ze ook nog tot een minderheidsgroep horen.’
Is een vrouw als lijsttrekker een stemmentrekker?
Nog nooit waren bij verkiezingen voor de Tweede Kamer zoveel partijen met vrouwelijke lijsttrekkers als nu. Liggen er voor deze lijsttrekkers extra zetels voor het oprapen? ‘Nederlandse kiezers vinden het in het algemeen niet erg belangrijk of de lijsttrekker van hun favoriete partij man of vrouw is. Dit speelt hooguit aan de linkerkant, waar kiezers het wel een issue vinden, maar pas ná de inhoudelijke overweging. Het geslacht van de lijsttrekker is hooguit een 'tie-breaker', het kan er voor zorgen dat iemand tussen twee linkse partijen switcht die toch al heel dichtbij elkaar liggen’, stelt Van der Pas (zie ook: 1Vandaag ‘Is een vrouw als lijsttrekker een stemmentrekker?’).
bron: uva.nl