De cultuursector kan een belangrijke rol vervullen in het bestrijden van de klimaatcrisis. Op de eerste plaats kan de sector nog veel doen om de eigen klimaatimpact omlaag te brengen. De klimaatcrisis zelf, maar ook onder meer de energiecrisis, toekomstige regelgeving en veranderende verwachtingen van publiek en maatschappij maken dit tevens steeds urgenter. Daarnaast kan cultuur de klimaatcrisis, de oorzaken daarvan en mogelijke oplossingen helpen verbeelden, en zo bijdragen aan bewustwording en nieuwe ideeën.
De publicatie Duurzaamheid in de culturele sector – editie 2022 onderzoekt in twee delen in welke mate en op welke manier de Nederlandse cultuursector hieraan werkt. Het doel hiervan is om culturele organisaties te inspireren en beleidsmakers inzicht te bieden in welke knelpunten en behoeften verdere verduurzaming van de sector in de weg staan. Dit eerste deel rapporteert over een enquête die tussen 16 mei en 19 juni 2022 is ingevuld door 216 culturele organisaties (waarvan 114 volledig).1 Hoewel de resultaten daarmee niet als representatief mogen worden verondersteld, vormen ze wél een waardevolle steekproef die recht doet aan de grote diversiteit van organisaties in de cultuursector – zowel qua soort organisatie, organisatiegrootte als huisvestingssituatie.
De resultaten laten zien dat verduurzaming zeer belangrijk wordt gevonden (8,8 op een schaal van 1 tot 10), maar dat respondenten de mate waarin ze zelf actief verduurzamen gematigd inschatten (6,2 op een schaal van 0 tot 10). 80,7 procent van de respondenten geeft aan deze inspanningen in de toekomst te willen intensiveren. De drie activiteiten die op dit moment het vaakst worden uitgevoerd, zijn het scheiden van (drie of meer soorten) afval, aandacht besteden aan de klimaatcrisis in de programmering en het stimuleren van medewerkers om met het OV te reizen. Deze resultaten zijn zeer vergelijkbaar met een eerdere enquête die in 2019 werd uitgevoerd.
Dat geldt ook voor de mate waarin verduurzaming een structureel onderdeel is van de bedrijfsvoering van respondenten. Bij de meeste respondenten lijkt dit niet het geval te zijn. Zo heeft 63,9 procent van de respondenten geen plan waarmee aan verduurzaming wordt gewerkt, is er bij 57,4 procent van de respondenten niemand voor verduurzaming verantwoordelijk en worden er bij 83,3 procent van de respondenten geen cijfers over verduurzaming bijgehouden.
De belangrijkste knelpunten die worden ervaren, zijn een gebrek aan geld, afhankelijkheid van andere partijen en een hogere prioriteit voor andere onderwerpen. Opvallend is daarnaast dat meer dan de helft van de respondenten aangeeft dat een gebrek aan ondersteuning vanuit het (cultuur)beleid redelijk veel tot veel invloed heeft op de verduurzaming van de organisatie. Verder onderzoek is echter noodzakelijk om inzichtelijk te krijgen op welke manier dit gebrek vooral ervaren wordt.
Naast het verduurzamen van de eigen organisatie besteden veel culturele organisaties in hun productie of programmering aandacht aan de klimaatcrisis. 59 procent van de respondenten heeft dit in de afgelopen vijf jaar gedaan, en 53 procent van de respondenten weet al zeker dit ook in de komende twee jaar te gaan doen. De reacties van het publiek hierop zijn overwegend positief, al leeft ook de vraag in hoeverre het vertoonde werk impact op bezoekers maakt.
De publicatie besluit met tien opvallende bevindingen op basis van het uitgevoerde onderzoek:
- De mate waarin en de manier waarop de sector in 2022 verduurzaamt, lijkt erg op de situatie in 2019
- Culturele organisaties werken aan verduurzaming, maar benutten nog lang niet alle mogelijkheden
- De energiecrisis kan de duurzame transitie versnellen
- Er wordt een gebrek aan ondersteuning door het (cultuur)beleid ervaren
- Geld en ontzorging zijn de belangrijkste behoeften
- Subsidieverleners kunnen verduurzaming helpen stimuleren
- Verduurzaming biedt veel voordelen
- De klimaatcrisis speelt inhoudelijk een aanzienlijke rol in het werk van culturele organisaties
- Er is nog onvoldoende inzicht in de klimaatimpact van de cultuursector
- Er is nog weinig bekend over wat het publiek van de sector verwacht
1 Het tweede deel verschijnt begin 2023 en biedt op basis van desk research en interviews een overzicht van duurzame initiatieven, ontwikkelingen en samenwerkingsverbanden in de sector.
Colofon
Auteurs: Bjorn Schrijen & Sabine Zwart (Boekmanstichting)
In samenwerking met: Jan Willem van Bokhorst (Bureau 8080) & Jan Jaap Knol (Boekmanstichting)
Begeleidingscommissie: Nanda van Beest (Gemeente Leiden), Thijs Bouman (Rijksuniversiteit Groningen), Matthea de Jong (Tolhuistuin/Warming Up Festival), Sara Knijff (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), Marianne Versteegh (Kunsten ’92) & Laura van de Voort (Green Events)
Eindredactie: Paul Postema
Vertaling samenvatting: Jane Szita
Afbeelding omslag: Bosk tijdens Arcadia in 2022 (Foto: Xanne Vera)
Bron: Boekmanstichting