Living Labs

De ArenAPoort is een gebied in Amsterdam Zuidoost dat vanwege grootschalige kortlopende evenementen, met per dag soms zomaar zo’n 250.000 bezoekers, met enorme pieken in energievraag te maken heeft. Door collectief gebruik te maken van lokale energiebronnen en opslag, biedt dit gebied enorme kansen om gezamenlijk met de aanwezige bedrijven en bewoners in het gebied de behoefte en beschikbaarheid van energie slim op elkaar af te stemmen.

Wonen, werken en leven gekoppeld aan duurzame mobiliteit, lokaal gemaakte schone energie en warmtevoorziening op wijkniveau is een gigantische technische, economische en sociale uitdaging waar we gezamenlijk uit moeten zien te komen.

Dit is de kern opgave van de Nederlandse energietransitie die het LIFE project aangaat. Aan dit project werken we met een brede groep partners waaronder drie kennisinstellingen, energienetwerkbeheerder Liander, de gemeentes Amsterdam en Rotterdam, technologieontwikkelaar Spectral, lokale buurtbewonervertegenwoordigers CoForce en de Johan Cruijff ArenA (JCA) als projectmanager.

Eén van de woningen in Reigersbos is gerenoveerd en dient als een demowoning. Deze woning wordt gemonitord, om te leren over de prestaties van de gevel en de overige installaties van de woning na renovatie en in interactie met bewoners. Hierbij wordt geleerd of de woning presteert naar verwachting, wat het effect is op het wooncomfort, de leefkwaliteit, wat de invloed is van verschillende gebruiksscenario’s en waar verbetering mogelijk is. Daarnaast draagt de demonstratiewoning ook bij aan bewustwording en het betrekken van de wijkbewoners bij het renovatieproces. Neem een kijkje in de demowoning via deze link.

Er zitten verschillende kanten aan de innovatieve aanpak die in dit project worden onderzocht, om de aanpak te verbeteren en opschaling mogelijk te maken. In deze collectie worden artikelen gedeeld met betrekking tot diverse vraagstukken die hiermee samenhangen.

Hieronder treft u een overzicht van een aantal vraagstukken dat in het Energie Lab Zuidoost wordt onderzocht.

• Hoe betrek je de bewoners bij het renovatieproces? Hoe kunnen mismatches tussen de verwachtingen van bewoners en de renovatie van hun woningen worden verminderd of weggenomen tijdens/na het renovatieproces? Floris Jansen, student Industrieel Ontwerpen van de TU Delft, doet hier onderzoek naar.
• Hoe kunnen de bewoners beter worden gepositioneerd en ondersteund om hun rol als opdrachtgever op zich te nemen? Hoe kan een service organisatie worden ontwikkeld (‘Renovation as a Service’) die huurders en eigenaren ontlast, het proces van a tot z begeleid, zorg draagt voor de financiering en de stakeholders betrekt?
• Hoe ontwerp en produceer je een opschaalbare, circulaire gevel? En hoe kan de mate van circulariteit van de gevel worden beoordeeld in het ontwerpproces? Als antwoord op deze laatse vraag heeft Juliette Mohamed, student Civiele Techniek van de TU Delft, een tool ontwikkeld.
• Verschillende beschikbare renovatietechnieken kunnen in een assemblagelijn worden geïntegreerd. Het lokaal opzetten van deze assemblagelijnen maakt snel en grootschalig innoveren mogelijk en kan de renovatieperiode van een woning verkorten. Lokale assemblagelijnen vragen om lokale gerichte productie met bouw en technisch personeel. In samenwerking met House of Skills wordt in het Energie Lab Zuidoost onderzocht welk skillprofielen van bouw en technisch personeel noodzakelijk zijn voor grootschalige renovaties van woonwijken. Hiermee kan op termijn mogelijk lokaal werkgelegenheid worden gecreeerd om grootschalige renovatie te realiseren.

Met het project ‘Digitale warmte in de MRA’ wordt een nieuw en duurzaam warmtenet in Zuidoost gerealiseerd dat gebruik maakt van restwarmte van een datacenter. Op termijn kunnen hier ook andere duurzame bronnen zoals aquathermie en geothermie op aangesloten worden. Door dit lage temperatuur warmtenet te verbinden met het bestaande hoge temperatuur warmtenet, kan de restwarmte van het datacenter gebruikt worden voor nieuwbouw en bestaande bouw. Door aan te sluiten op een duurzaam warmtenet, kunnen investeerders bijdragen aan de duurzame realisatie van woningen in Amstel III. Door onderzoek te doen naar zowel beperkingen in de huidige markt als de technische eisen van lage temperatuur warmtenetprojecten, ontwikkelen we een blauwdruk voor dergelijke warmtenetten.

Het project wordt medegefinancierd vanuit het EFRO-programma REACT EU Kansen voor West. Deze subsidie geeft de ruimte dit demonstratieproject te realiseren en onderzoek te doen naar zowel bestaande beperkingen in de markt en de technische eisen van lage temperatuur warmtenetprojecten. Het project in een samenwerking tussen Firan, de gemeente Amsterdam, de TU Delft en het AMS Institute.