-
Artikel
Oratie Oneindigheid, caleidoscopie en samenleving: over reflecties van AI
Op 15 december 2023 hield Sennay Gherbreab, hoogleraar Socially Intelligent AI., zijn oratie 'Infinity, Kaleidoscopy and Society: On reflections of AI.' De wereld wendt zich steeds meer tot ‘AI Safety’ onderzoek en -beleid om verantwoordelijke ontwikkeling en toepassing van AI te waarborgen. Een belangrijke kwestie op het gebied van AI Safety is het waardenvraagstuk: het op één lijn krijgen van ‘machine values’ en ‘human values’, vertelt prof. dr. Sennay Ghebreab in zijn oratie. Hieronder vindt u de link om de oratie terug te kijken of te lezen.
Het fundamentele probleem is volgens Ghebreab dat AI onwenselijke en tegenstrijdige menselijke waarden erft. Hierdoor kan AI schade berokkenen ondanks, en soms zelfs juist vanwege, het op elkaar afstemmen van menselijke- en machinewaarden. Om ervoor te zorgen dat AI ten goede komt aan de samenleving is volgens Ghebreab een verschuiving nodig van mens-machine afstemming, naar mens-mens afstemming met behulp van AI. Dit is de enige weg uit de huidige ongezonde ‘catch-22’ relatie tussen de samenleving en AI.
Er zijn veel metaforen gebruikt om AI te omschrijven, maar volgens Ghebreab springt de glazen spiegel er uit als één van de meest overtuigende en veelzeggende, vanwege de diepgaande technologische, filosofische en sociale associaties die er door de eeuwen heen omheen zijn geëvolueerd. Net als de glazen spiegel heeft AI de potentie om samenleving ten goede te veranderen, naar verloop van tijd en ruimte. Dit potentieel loopt echter het risico onvervuld te blijven omdat AI momenteel wordt ontwikkeld en ingezet binnen zelfzuchtige en zichzelf in stand houdende samenlevingen, gedreven door de ‘ethics of the market’.
We moeten, betoogt Ghebreab, de moed hebben om buiten de gebaande paden te denken en een perspectief op AI aannemen dat de nadruk legt op inclusieve betrokkenheid bij de planeet en haar rijke diversiteit aan mensen, culturen en waarden. Hierbij moeten mens-mens waardenafstemming dan voorrang krijgen boven mens-machine waardenafstemming. Als dat lukt, is een alternatieve route naar meer zelfkritische en zelfbewuste samenlevingen, gebaseerd op de ‘ethics of life’, mogelijk. -
Artikel
Klimaatverandering, radicale onzekerheid en hoop
Dit onderzoek onderzoekt een hoopvol antwoord op radicale onzekerheid in de context van klimaatverandering. In gesprekken en discussies over klimaatverandering zijn er steeds twee scenario’s. Een optimistische versie en een pessimistische. Maar het is niet constructief om de wereld te verdelen in pessimisten en optimisten. Er is een derde manier, die van hoop, om met radicale onzekerheid in de context van de klimaatverandering om te gaan. De wijsheidstradities doen hoop oplichten als een reis waarin partijen verantwoordelijkheid leren dragen voor een gedeelde toekomst. Essentieel is dan om samen met de betrokken partijen, inclusief overheid en marktpartijen, werkplaatsen van hoop in te richten in het publieke domein waarin de partijen bouwen aan vertrouwen. In deze werkplaatsen gaat luisteren boven debat en gaan partijen in elkaars schoenen staan. Vervolgens worden samen concrete stappen vooruit gezet. In Zuid Afrika heten deze werkplaatsen ‘courageous conversations’.
Deze studie ontwikkelt een antwoord op de klimaatverandering gebaseerd op hoop, ontleend aan het werk van Jonathan Sacks, leidende Britse publieke intellectueel en opperrabbijn. De noodzaak voor dit onderzoek kwam naar voren uit het debat binnen de economie over radicale onzekerheid in de context van klimaatverandering. Radiale onzekerheid, onzekerheid die inherent is aan de menselijke conditie (afgeleid van Hannah Arendt), lijkt niet adequaat te worden aangepakt door de kritische aannames die ten grondslag liggen aan conventionele economische modellen, in het bijzonder de sociale kosten-batenanalyse (MKBA).
Naar Dan Rodriks benadering van de economie is een economisch model alleen nuttig als het de meest relevante aspecten van de werkelijkheid weergeeft. Daarom zet dit onderzoek vraagtekens bij de kritische aannames die ten grondslag liggen aan de MKBA. De studie betoogt dat Sacks' begrip van hoop, afgeleid van het oude verhaal van de Exodus, zich leent voor verschillende alternatieve kritische aannames om radicale onzekerheid aan te pakken: emunah (een bepaald soort vertrouwen), schaken (een bepaald soort liefde), identiteitsverandering. en twee ondersteunende instellingen, namelijk het verbond en de openbare sabbat.
Hoop lijkt een realistische reis te zijn waarin we samen moedige en praktische stappen zetten en ons daarbij geleidelijk bewust worden dat er iets nieuws en bevrijdends mogelijk is te midden van radicale onzekerheid. De studie ontwikkelt een gesprek tussen Jonathan Sacks en de economen Bart Nooteboom, Samuel Bowles, Dan Ariely en John Kay & Mervyn King, waarbij gebruik wordt gemaakt van de postfundamentele benadering van Van Huyssteen. In dit gesprek worden de alternatieve kritische aannames besproken en wordt de relevantie van dit gesprek voor een maatschappelijk antwoord op radicale onzekerheid in de context van klimaatverandering aangetoond. Uit het gesprek blijkt ook dat hoop niet in strijd is met de hedendaagse economische inzichten, maar er opmerkelijk goed mee verenigbaar is. Tegelijkertijd wordt ook aangetoond dat beide disciplines van elkaar kunnen leren.
Bron: Hasselaar, J. J. (2021). Climate Change, Radical Uncertainty and Hope: Theology and Economics in Conversation. [PhD-Thesis - Research and graduation internal, Vrije Universiteit Amsterdam].
Luister de podcast - A response to climate change based on hope (hope for climate)
-
Artikel
Bioclock: Effect van lichtvervuiling op mens, dier en plant
Hieronder kunt u het verhaal van Professor Neuropsychologie dr. Joke Meijer, Leiden Universiteit, terug luisteren. Zij doet onderzoek naar het dag- en nachtritme van de wereld en de daarop aangepaste biologie.
Zij neemt ons met een prachtige en verhelderende presentatie mee in de oorsprong van onze bioritmes (3
miljard jaar oud) en onze afhankelijkheid hiervan. En het contrast met de huidige realiteit, waarin het ecosysteem met gezellige LED-lampjes in de tuin van € 14,50 om zeep wordt geholpen.
Al het leven op de aarde heeft een leefpatroon dat nauwkeurig is aangepast op dit ritme, waardoor organismen optimaal kunnen presteren en functioneren. Volledige ecosystemen zijn afhankelijk van deze regelmaat, maar de lichtvervuiling van onze steden, industrie en glastuinbouw halen dit grondig overhoop. De gevolgen zijn sluipenderwijs zeer schadelijk voor mens en natuur.Opname gemaakt op 22 september 2023 tijdens de Academische werktafel Urban Ecology and Biobased Solutions, als aftrap van het Dark Festival.
-
Artikel
Verlichting en onze omgeving
Nederland en de rest van de wereld wordt steeds lichter. Licht heeft extreme effecten op dieren. Het ritme en voortplantingsmogelijkheden van o.a. vogels, vleermuizen, kikkers/padden en insecten kan zeer erg worden verstoord. Vleermuizen als nachtdieren pur sang hebben extra last van hoge lichtniveaus. Om de biodiversiteit (van vleermuizen) te beschermen moet nachtelijk licht worden verminderd. Naast het verminderen van verlichting kan er ook gekeken worden naar het aanpassen van het spectrum van de gebruikte verlichting. De meeste vleermuizen (en insecten) zien rood licht minder goed in vergelijking met mensen. In deze presentatie worden de effecten en mogelijke toepassingen van verschillende typen licht op de activiteit van vleermuizen en insecten uitgelegd. Ook wordt het effect van lichtvervuiling op de biologie van de mens toegelicht.
Auteursrecht afbeeldingen: Kamiel Spoelstra
Werkplaats Urban Ecology & Biobased Solutions
-
Artikel
4 Eeuwen Amsterdams Lichtbeleid
4 eeuwen geleden maakte de gemeente al lichtbeleid. gemeente anno 2023 heeft o.a. 128.000 lichtmasten en 50 lichtkunst installaties. Het huidige lichtbeleid is vastgesteld in 2017. De belangrijkste ambitie is om duurzaam te verlichten, en tevens om niet te verlichten waar dat niet nodig is. In deze presentatie wordt toegelicht hoe de gemeente Amsterdam dit doet en wat de uitdagingen zijn. Doordat LED verlichting duurzamer en goedkoper wordt, neemt ook de lichtvervuiling toe. Twee grootste uitdaging van zowel gemeente als particuliere en commerciële partijen. Dit zijn faunavriendelijker verlichten en het terugdringen van 'onnodige' lichtvervuiling.
Presentatie Hans Akkerman
Werkplaats Urban Ecology & Biobased Solutions
2 februari 2023