De doelen
De onderliggende doelen zijn:
- De morele kans (waarom doen we dit en hoe draagt het bij aan recht en welzijn van de Amsterdammer?) en de achterliggende waarden van een project expliciet maken.
- De mate waarin het project voldoet aan de geformuleerde waarden inzichtelijk maken.
- Dilemma's in het project analyseren en keuzes helder uitleggen.
- Een waardengedreven roadmap voor het team waarin taken zijn opgenomen staan die de Tada-waarden bevorderen.
- Open en transparante communicatie over het project. Het project is daardoor legitiem en controleerbaar.
Wat is belangrijk?
De morele kans en de achterliggende waarden van een project expliciet maken.
Voor de Ethische bijsluiter gebruikt kan worden dient de morele reden dat het project überhaupt bestaat helder te zijn. Dat noemen we de morele kans en is het antwoord op de vragen:
- Waarom doen we dit?
- Hoe draagt het bij aan recht en welzijn van de Amsterdammer?
Overeenstemming vooraf binnen een team over deze fundamentele vragen zorgt ervoor dat de rest van het gesprek gevoerd kan worden. Daarnaast zorgt het voor versnelling later in het project omdat de uitgangspunten voor iedereen helder zijn.
Doen we het goede?
De mate waarin het project voldoet aan de Tada waarden inzichtelijk maken.
Met het team kijk je door de lens van de verschillende Tada waarden en stel je de vraag of het project ze bevordert of beschadigd. Het is nooit zwart/wit wat goed of slecht is.
Hiermee maken we duidelijk dat kleine stapjes in de goede richting belangrijk zijn; je zet zelden in één keer de stap naar een perfecte oplossing.
Een lage ‘score’ op een waarde wordt hiermee een motivatie tot handelen. Niet tot het stopzetten van een project.
Waar zit de spanning?
Dilemma's in het project analyseren en keuzes worden helder uitgelegd.
De Ethische Bijsluiter is een tool die teams helpt om voortdurend de belangrijke beslissingen die ze maken te wegen aan de hand van de waarden die aan de kern van hun team, project of onderneming liggen.
Met de Ethische bijsluiter kunnen ze bijhouden wanneer een beslissing een waarde schaad of bevorderd. Dit informeert beslissingen in geval van dilemma’s en helpt teams om de afwegingen die gemaakt zijn in het geval van een dilemma expliciet te maken.
De Ethische Bijsluiter is gedurende het project een levende tool en wordt voortdurend bijgewerkt. De Ethische Bijsluiter dient ook als middel voor informatieoverdracht als een project overgedragen wordt en een ander team of afdeling met het project doorgaat.
Goede keuzes maken. Keer op keer
Een waardengedreven roadmap voor het team waarin morele keuzes beargumenteerd terug te vinden zijn.
De eerste keer dat de Ethische Bijsluiter ingevuld wordt, dient als nulmeting. Dankzij een analyse van het project aan het begin ontstaat de mogelijkheid voor het team om toekomstige doelen te formuleren aan de hand van de waarden.
Als een bepaalde waarde bij een evaluatie niet bevorderd is, kan deze bij een nieuwe ronde geprioriteerd worden.
Hiermee moet voorkomen worden dat de Ethische Bijsluiter projecten gaat tegenhouden als een vorm van compliance; honderd procent score op alle waarden is immers onrealistisch. Teams kunnen wel zelf een minimum score vaststellen vóórdat het project af is.
Een WOO project
Open en transparant communicatie over het project.
Bij lancering of na afloop van een project dient de Ethische bijsluiter om het publiek, de klant of burger te informeren over het doel van het project, welke waarden van belang werden geacht en in welke mate deze vervuld zijn.
De Ethische Bijsluiter informeert buitenstaanders op een eenvormige manier over de status van het project op het gebied van waarden: hoe transparant, ethisch, privacy-bewust etc. is het project? Doordat burgers zien dat de gebruikte technologie van invloed is op waarden, hun belangen en op welke manier het project hun kansen bevordert, verminderd of anderszins beïnvloed, wordt een debat mogelijk.
Betrokkenen kunnen aanwijzen waar de bijwerkingen van een project niet langer opwegen tegen de oplossing die het zou moeten verzorgen.
Het project is daardoor legitiem en controleerbaar.
Belangrijke beslissingen worden bijgehouden in de tool en kunnen online teruggezien en gevolgd worden. Publiek debat over mogelijke onwenselijke bij-effecten van het project kunnen door het team beter uitgelegd. Als er complexe vragen gaan spelen kan een team laten zien dat dit dilemma is behandelt in de ontwikkelfase en op basis van welke argumenten er een afweging gemaakt is.