Wat is de aanleiding van Buurtwerkplaats Noorderhof?
Wij zijn met z’n drieën begonnen: ikzelf (Tobias), Peik Suyling en Sander Borsje, alle drie ontwerpers en social designers. Wij werkten al in heel veel projecten samen en ook inmiddels al twaalf jaar in Nieuw-West. Wij wisten dus ongeveer wat speelt en waar de behoefte lag. Daardoor waren wij ook bekend bij het stadsdeel en gevraagd voor de opdracht. Vijf jaar geleden zijn we op een afgezet parkeerterrein van het Sloterparkbad begonnen. Het terrein vormde een barrière tussen de buurt, het park en de Sloterplas.Op het parkeerterrein hebben wij een kamp gemaakt en meteen de buurt uitgenodigd: kom meedenken, mee-ontwerpen, meebouwen.
Hoe is de buurtwerkplaats gestart?
Op een gegeven moment was deze buurt, het Noorderhofje, onderdeel van een avond in Pakhuis de Zwijger waar het als casus werd gebruikt: wat zou je nou kunnen met zo’n plek? Daar kwamen enorme ideeën uit, zoals een hotel of een spa. Maar wij kenden die mensen daar en konden gewoon volgende week met onze wagens daar iets beginnen samen met de buurt. Binnen een half jaar stonden wij daar met een heel klein goedkoop gebouwtje. Wij hebben wat gereedschap gekregen en wij hebben de buurt uitgenodigd voor een klein evenement, dus wij zijn van het begin af aan samen een programma gaan ontwikkelen. Simpelweg van persoon tot persoon: dit is wat wij leuk vinden, waar onze interesses liggen, wat wij kunnen, waar liggen jullie interesses en wat zullen wij doen?
Biedt de buurtwerkplaats ruimte voor experimenten?
Experimenten kunnen hier plaatsvinden omdat wij de hardware en software hebben: mensen, ruimte, plekken. Er zijn veel mensen en kleine ondernemingen die hier gewoon met hun eigen plannen beginnen en dat groeit dan wel of niet uit tot iets dat blijft. Een voorbeeld van een experiment/project is Bakkerij ‘de Eenvoud’. Wij kwamen op het idee om een broodoven in een kar te maken. Het is een antiek bakprincipe, want je stookt de oven warm met een houtvuur. Als de oven warm genoeg is kun je het vuur uit laten gaan en dan kan je hier een aantal uren brood in bakken. De kar werd een neutrale plek waar tijd en rust is en waar je ook lekker brood kan eten. Dit project is uitgegroeid tot inmiddels zes bakkerijen door heel Nederland en die functioneren allemaal als een sociale bakkerij en ontmoetingsplek.
Hoe bereik je de mensen en de buurt?
Wij organiseren verschillende evenementen en daarmee profileer je jezelf. Wij hebben ook altijd een open karakter. Er is altijd ruimte voor mensen om bij te dragen. Buurtwerkplaats was direct een plek van heel veel verschillende mensen uit de buurt. Hoogopgeleiden tot werklozen en ouderen. Dat kleine begin is verder gegroeid en nog steeds zijn wij een plek die je van iedereen mag noemen.
Wij zagen dat deze zomer nog verder uit te breiden omdat wij wat meer faciliteiten hebben dan voorheen; een sportdag voor LGBTQ-vluchtelingen en de Amsterdamse homoscene, en Turkse vrouwen die actief zijn met allerlei dingen organiseren, bijvoorbeeld een braderie. Dat is best wel bijzonder want gaandeweg ontmoeten die mensen elkaar ook natuurlijk. En wij zeggen niet dat ze samen moeten komen. Je wil liever een plek zijn die uitnodigt om dingen te gaan ondernemen en dat mensen zelf vormgeven aan hun leven.
Was het ooit spannend tijdens het opzetten of ontwikkelen van deze plek?
Je kan kiezen: het was spannend als je van plan was om te institutionaliseren en bestendigen en mensen op een loonlijst zetten. Maar dat wilden we niet, dus wij wisten constant dat het een spel was van de mogelijkheden en die zo vorm te geven zodat wij verder konden. Dus het is wel spannend, maar niet omdat het misschien niet goed zou kunnen gaan. Toen wij weg moesten van onze ruimte aan de overkant, konden wij ook ergens anders in de stad een braakliggend terrein zoeken en daar had het vast door kunnen gaan. Toen kwam uit de buurt heel duidelijk het signaal dat het de BUURTwerkplaats is, dus het moest hier blijven. Toen waren wij op zoek gegaan naar een bestendiging hier. Deze plek hebben wij samen gevonden met Optisport (beheerder Sloterparkbad, red.), maar ook dat is weer een kans! Dat is voor tien jaar een oplossing, maar niet een gesetteld iets. Dus wij blijven bewegen. Het is een uitdaging eerder dan dat het spannend is.
Wat is de financiële situatie van buurtwerkplaats?
Uit eigen initiatief hadden wij wel snel contact met de Gemeente en toen ze zagen dat het wel werkte, toen waren er af en toe financiën uit gekke potjes. Interimbeheer voor braakliggende terreinen of zo. Dat was wel ook steun; wij hebben ook geld nodig. Voor kleine programmabudgetjes. Nu is Stichting Doen een financier van ons, onder het kopje nieuwe ontmoetingsplekken. Maar die betalen ook niet alles dus het is altijd lappendeken van verschillende geldstroompjes.
Hoe kijken jullie naar deze plek vanuit je perspectief als social designers?
Wij behandelen eigenlijk dit hele traject als een ontwerpopgave en ontwerpproces: je hebt te maken met de buurt, met allerlei partijen, belangen, eigen interesses en ambities. Anders waren wij misschien een buurthuis geworden. Wij proberen dat het in een constante staat van vormgeven blijft; mag groeien, mag ook veranderen, maar liever niet helemaal af zijn.
Wat zijn belangrijke lessen geleerd of tips voor een initiatiefnemer?
De buurtwerkplaats draait omdat iedereen zelf een verandervraag of passie of nieuwsgierigheid meeneemt die eigenlijk die beweging voedt. En ik denk dat dat een enorme grondslag is voor wat hier al die jaren best wel samenwerkt: vanuit eigen beweging. Dat kan filosofisch zijn, maar het kan ook heel praktisch zijn. Ga nooit een buurtwerkplaats beginnen met het schrijven van een plan! Dat werkt gewoon niet. Probeer gewoon maar wat te gaan doen, hoe klein en onbevangen het ook is en bouw daarop door. Dat kan voor heel veel buurtinitiatieven gelden.
Een andere is dat je breed geïnteresseerd moet zijn in allerlei werkelijkheden. Je moet jezelf verhouden tot de wereld om je heen, tot de formele stad. Je moet op allerlei speelborden tegelijk zin hebben om mee te doen. En daar moet je de capaciteit ook voor hebben en daarvoor heel veel tijd. Als je dit soort meegedragen processen wil organiseren, heb je al vijf keer zo veel tijd nodig dan dat je denkt dat je nodig zou hebben. Dat is ook wel leuk want dan weet je dat het goed doet. En je kunt ook zeggen dat de rationaliteit die er normaal veel tikt, die tikt hier veel minder. Het hele tijdsbesef is hier heel anders.
Hoe kijken jullie naar de toekomst van dit plek?
Wij zitten volop erin. Wij reflecteren samen met iedereen en zorgen dat betrokkenheid op alle lagen zit door het letterlijk en figuurlijk bijdragen en vorm geven aan de plek. Wij weten dat wij in principe hier langer kunnen blijven, vergunning-technisch. En wij hebben nu te maken met vijf jaar ervaring die je in het begin niet hebt, dus dat heeft ook invloed op een toekomstvisie. En het stadsdeel verandert en de wereld om ons heen en dat heeft wel een grote invloed. Maar wij hebben belangrijke kernwaarden die vanaf het begin af aan al hierin zitten en die ook moeten blijven. Dus super open karakter, hoog do-it-yourself-gehalte, oprechte samenwerking met partijen uit de buurt – Zorg komt hier ook om gebruik te maken, maar ook samen het over te hebben over thema’s, zoals hoe kan je andersom omgaan met dagbesteding. Dat vind ik mooie voorbeelden van hoe deze plek moet blijven functioneren. En dat het voor iedereen is; niet alleen voor mensen met problemen of rijke mensen, maar dat het een bijzondere mix blijft.
