• Universiteit van Amsterdam

• Historisch

• Bezoekers & Toerisme,
• Gebiedsontwikkeling,
• Democratisering

De toeristische blik op Amsterdam

De stad als 'sight' en 'site', 1840-2000

Dit proefschrift onderzoekt de ontwikkeling van het toeristisch beeld van Amsterdam (de stad als ‘sight’) in relatie tot de stedelijke ruimte (de stad als ‘site’). Primaire bronnen zijn Engelse, Duitse, Franse en Nederlandse reisgidsen uit de periode 1840-2000. Waaruit bestaat het toeristisch beeld, wanneer veranderde het, en wie of wat bepaalde dat? Het onderzoek benadert de toeristische stad als architectuurhistorisch vraagstuk, maar gebruikt daarbij concepten en inzichten afkomstig van andere disciplines. Een belangrijk vertrekpunt is het concept van de ‘tourist gaze’ van socioloog John Urry (1990).

Uit de analyses blijkt dat er een aantal momenten zijn waarop het toeristisch beeld van Amsterdam ingrijpend verandert: in 1840, in 1885 en in 1970. Kenmerkend voor elk omslagpunt is de wijze waarop meerdere aspecten samenkomen: telkens veranderen niet alleen het toeristisch beeld en de rol van architectuur hierin, maar ook de producenten van het beeld, evenals de manieren van reizen, consumeren en kijken. Het blijken de momenten van voortschrijdende modernisering en democratisering; ontwikkelingen die niet alleen in Amsterdam, maar overal in Europa plaatsvinden. Dit is de belangrijkste conclusie: niet zozeer ontwikkelingen in de stad zelf, noch de inspanningen van citymarketing-afdelingen en toeristische organisaties, zelfs niet grote gebeurtenissen, maar de ‘toeristische blik’ op bestemmingen creëerde steeds een ander beeld van Amsterdam, een nieuwe bezienswaardige werkelijkheid.

Het onderzoek laat ook zien ook hoe deze toeristische blik op de stad als ‘sight’ zich in wisselwerking voltrekt met de vormgeving van Amsterdam als ‘site’. Daarbij valt op hoe nauw toerisme verweven is met niet-toeristische processen.

Media