Rapportage van twee onderzoeken in het kader van de Strategische Kennisagenda van Verkeer en Openbare Ruimte 2018: - Stadspsychologie, met een casestudie van de verblijfskwaliteit in de Ferdinand Bolstraat. - Gedragsbeïnvloeding onder groepsdruk, met een pilot rondom de fietsenstalling Mahlerplein.
Deze uitgave is gemaakt door het team Onderzoek & Kennis van Verkeer & Openbare Ruimte van de gemeente Amsterdam.
Met medewerking van Stipo BV, Strabo BV en Desan BV (Stadspsychologie), Walraad Verkeersadvisering BV, Shift gedragsverandering en Rijksuniversiteit Groningen (Gedragsbeïnvloeding met groepsdruk).
Op 22 juli 2018 was het zover. Toen is de Noord/Zuidlijn gaan rijden. De Noord/Zuidlijn is de grootste ingreep in het Amsterdamse openbaar vervoer in decennia. Dit was een unieke kans om de vervoerkundige en economische effecten te meten van een nieuwe metrolijn. Daarom heeft de gemeente Amsterdam samen met wetenschappelijke instellingen (AMS, VU, UvA, CWI en HvA), de Vervoerregio Amsterdam en GVB een omvangrijke impactstudie uitgevoerd.
De Noord/Zuidlijn is een grote ingreep in het Amsterdamse verkeerssysteem. Deze historische verandering van het Amsterdamse OV-netwerk biedt een unieke kans om te leren. Te leren van de effecten van zo’n majeure wijziging in een belangrijk vervoersysteem in Amsterdam.
De komst van de Noord/Zuidlijn kent vele uiteenlopende verwachtingen, positieve en minder rooskleurige speculaties. Door sommigen wordt de metro gezien als de oplossing voor de toenemende drukte in de stad. Anderen wijzen juist op het belang van de fiets of zien vooral een toekomst voor deelauto’s, al dan niet zelfrijdend. Maar ook dan kan de combinatie met uitstekend openbaar vervoer interessante mogelijkheden opleveren. Hoe dan ook: de ingebruikname is een unieke gelegenheid om te onderzoeken wat er écht verandert.
Een unieke kans om feitelijke kennis te verzamelen. En wetenschappelijke inzichten die van grote betekenis zijn voor toekomstig beleid. Denk bijvoorbeeld aan een mogelijk nieuwe metrolijn in de toekomst. Ook de samenhang met andere vormen van vervoer zijn interessante onderzoeksvelden. Reizigers maken steeds meer ketenverplaatsingen waarbij verschillende vervoerswijzen worden gebruikt.
Eenmaal in gebruik heeft de Noord/Zuidlijn een impact gehad op de stad. Het is belangrijk te onderzoeken en te leren begrijpen hoe vervoersstromen veranderen door de Noord/Zuidlijn. En met welke snelheid gebeurt dat? Maar de invloed is groter dan alleen op mobiliteit. Wat is de impact van de Noord/Zuidlijn op gebiedsontwikkeling? En op bijvoorbeeld vastgoedprijzen? Wat betekent het eigenlijk voor de stad? Amsterdam is een ‘living lab’ waarin grootstedelijke opgaven een uitdaging zijn en een kans om nieuwe inzichten te ontwikkelen en toe te passen. In co-creatie is onafhankelijk, kwalitatief hoogwaardig onderzoek uitgevoerd naar de impact van de Noord/Zuidlijn. Dit levert unieke kennis op voor de stad en versterkt innovatie. Onze ambitie was: leren en innoveren door samenwerking tussen wetenschap, bedrijfsleven en praktijk. En dat is gelukt.
De impactstudie was gericht op vier onderzoeksterreinen:
1. Openbaar vervoer 2. Mobiliteit en bereikbaarheid 3. Gebiedsontwikkeling en openbare ruimte 4. Ruimtelijke economie
Voor ieder van deze vier thema's zijn onderzoeksvragen benoemd waarop antwoorden zijn gevonden. Resultaten (in diverse vormen, van congrespaper tot bijdragen met resultaten en beleidsimplicaties) zijn hieronder per thema (in collecties) te vinden. Het eindrapport is inmiddels gereed en hier te vinden. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Rutger Veldhuijzen van Zanten en/of Barry Ubbels van Onderzoek en Kennis (V&OR Amsterdam).
Zes autoluwe wijken in een bereikbare stad - Uitkomsten kentekenonderzoek S100: Stadhouderskade en omgeving
In dit stuk vindt u het resultaat van een, in het kader van de Uitvoeringsagenda Mobiliteit uitgevoerd, innovatief kentekenonderzoek dat op deze schaal uniek is in Europa. Dit onderzoek geeft een nooit eerder voorhanden gehad inzicht in het autoverkeer in de stad en met name in het gebied rond de Stadhouderskade (de Pijp, Oud-Zuid, Oud-West en de grachtengordel). (bron: tekst uit de leeswijzer van het rapport)
Geagendeerd Ter kennisneming voor de gemeenteraadscommissievergadering van 23 mei 2018
In de toekomst zullen mensen hun verplaatsingen via openbaar vervoer, e-bikes en dergelijke als een 'dienst' kunnen bestellen. Dit onderzoek gaat na hoe dergelijke klantgerichte vervoersdiensten op een duurzame manier ontwikkeld kunnen worden, rekening houdend met voorkeuren van gebruikers en bedrijven.
Consortium: TUE (prof. Harry Timmermans), TUD, RUN, Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS), Hogeschool Arnhem Nijmegen, Vervoersregio Amsterdam, gemeente Amsterdam, provincie Noord-Brabant, provincie Gelderland, GVB, Dat.mobility, TransDev, SynerScope, Athlon Car Lease
The researchers of Allegro are developing and empirically underpinning comprehensive behavioural theories, conceptual models and mathematical models to explain and predict the dynamics of pedestrians, cyclists and mixed flows within an urban context. Understanding the behavior of pedestrians and cyclists is a major challenge in traffic and transportation theory. Over 5 years, the ALLEGRO project investigates different behavioral levels, including walking, cycling, travel, scheduling and learning.
Gemeente Amsterdam participeert in dit project, dat loopt tot november 2020.
The Dutch scientist Serge P. Hoogendoorn is the principal investigator of Allegro-project. He has a full time employment with the Delft University of Technology and is the principal investigator Mobility for the Amsterdam Institute of Advanced Metropolitan Solutions.
STAD – Nederland met zelfrijdende voertuigen (SURF)
Zelfrijdende voertuigen veranderen de manier waarop we reizen, wonen, werken en recreëren. Dit onderzoek bestudeert het effect van zelfrijdende voertuigen op vervoers- en locatiekeuzes van personen en bedrijven en op het ruimtelijk ontwerp van steden en wegen.
Gemeente Amsterdam participeert in dit onderzoek van SURF dat loopt tot 2021.
Consortium: TUD (prof. Bart van Arem), EUR, VU, TUE, Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS), Hogeschool Rotterdam, Rijkswaterstaat, RDW, TNO, Min. IenM/Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid, Metropoolregio Rotterdam Den Haag, gemeente Amsterdam, gemeente Den Haag, gemeente Delft, provincie Zuid-Holland, provincie Gelderland, Rotterdam The Hague Airport, RET, CROW, SmartPort, SWOV, Mobycon, DTV, Connekt, TransDev, Goudppel Coffeng
Stedelijk autogebruik veroorzaakt problemen zoals files en milieuvervuiling. Prijsbeleid is een efficiënt en effectief instrument, maar er is onvoldoende draagvlak voor belastingen en vormen van belonen zijn duur. Dit project ontwerpt en onderzoekt experimenten met budgetneutrale mengvormen van belastingen en beloningen, waaronder verhandelbare spitsrechten
Gemeente Amsterdam participeert in dit SURF project dat loopt tot 2020.
Consortium: VU (prof. Erik Verhoef), TUD, RUG, Hogeschool van Amsterdam, gemeente Amsterdam, Groningen Bereikbaar, Amsterdam Arena, Verkeersonderneming Rotterdam
The project analyses the interactions between urban form, economic welfare, energy use by and emissions from households and firms.
Increasing urban density and increasing city size tend to reduce households’ average energy consumption. However, increasing population density also tends to reduce local air quality. This trade-off as well as urban policies to stimulate the transition towards low carbon cities are subject of study. This is done by collecting data in four very different European cities – Amsterdam, Istanbul, Gothenburg and Barcelona – and by developing a spatial-economic equilibrium model that can be used for policy simulations. BREATHE engages policy makers and companies from the four cities.
Loopt tot 2019.
De gemeente participeert in dit onderzoek.
Gefinancierd door JPI Urban Europe Eranet Smart Cities
Partners: Vrije Universiteit Amsterdam, University of Gothenburg, Sabanci University, Universitat Autònoma de Barcelona
This project develops and investigates smart solutions for urban transport problems. Smart means that innovative technologies will be used (for example ICT and GPS based), and that smart ways to stimulate people to change behaviour or adopt technologies will be developed and evaluated.
The project considers road transport, cycling and walking, and public transport. It looks at a broad range of tools, including electronic fare cards, real-time public transport information, automated tracking of vehicles, and data from innovative pricing and rewarding experiments. The project brings together research groups, local authorities and case studies from Amsterdam, Rotterdam, Stockholm, Gothenburg and Vienna.
• Amsterdam and Rotterdam: smart incentives like Spitsmijden and tradeable peak hour permits
• Stockholm and Gothenburg: road pricing, smart public transport measures
• Vienna: Parking policies with innovative price incentives
JPI Urban Europe Eranet Smart Cities
Partners: VU University Amsterdam, KTH Royal Institute of Technology, Vienna University of Economics and Business, Amsterdam Zuidas, Verkeersonderneming Rotterdam, Stockholm Public Transport Agency, City of Stockholm, Transportation Administration, Stockholm Regional Office, Vienna City Administration (MA18)
Contact: Prof. Dr. Erik Verhoef, VU University Amsterdam
In Smart Cycling Futures (SCF) wordt onderzoek verricht naar de kansen die fietsinnovatie kan bieden aan de verbetering van steden en regio’s. Centraal in SCF staan de living labs die in de deelnemende Nederlandse steden en regio’s georganiseerd worden. In living labs gaan wetenschappers en experts uit de praktijk aan de slag om sociale en technische vindingen uit te proberen en te evalueren.
Met het SURF-onderzoek wil het consortium leren over en stimuleren van de transitie naar een slimmer fietssysteem – met als doel de leefbaarheid en veerkracht van stedelijke regio’s te vergroten. Onder meer Brabantstad, Stadsregio Amsterdam, Zwolle/Overijssel en Utrecht zijn ‘partner in crime’.
SCF maakt deel uit van het onderzoeksprogramma ‘Smart Urban Regions of the Future’ (SURF). Dit is hét kennisprogramma van de departementen van Infrastructuur en Milieu (IenM) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), NWO, Platform31 en het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA op het gebied van slimme stedelijke regio’s. De initiatiefnemers brengen 16,5 miljoen euro samen voor onderzoek en kennisoverdracht in de periode 2015-2020. In SURF werken (internationale) consortia van wetenschappelijk onderzoekers en praktijkpartijen in stedelijke regio’s samen aan kennis op de raakvlakken van ruimte, wonen, bereikbaarheid, economie en bestuur. In 2016 gingen de eerste SURF-projecten van start: vijf grote nationale projecten waaronder SCF. Kijk voor meer informatie hierover op www.verdus.nl
SCF werkt samen met andere fietsonderzoekers en -professionals in de Fietscommunity 2.0. lees meer over deze community op de SURF-website en de website van de Fietscommunity zelf.
Smart Cycling Futures is een samenwerkingsproject tussen/met veel partijen. De projectleiding berust bij Rob Raven van de Universiteit Utrecht. Ook de Universiteiten van Amsterdam (UVA) en Eindhoven (TU) doen mee, net als Hogeschool Windesheim uit Zwolle. De vier steden Utrecht, Amsterdam, Eindhoven en Zwolle doen ook mee, evenals de provincie Overijssel, Utrecht en Noord Brabant en de stadregio Amsterdam.
Platform ter ondersteuning van gedragsaanpassingen, waaronder mobiliteitsgedrag.
There is tremendous urgency for reducing cities’ energy footprint through behavioral change. However, we hardly know how to enable individuals to learn how to behave energy responsibly in their daily lives. This project combines information, cognitive and social sciences into a real-life experiment in urban neighborhoods. It will provide: a) a deeper understanding of learning and behavioral change to reduce energy consumption in an urban setting; b) a tested prototype of an interactive web-based platform for sharing data about individual and community energy consumption choices; c) a tailored set of policy and market recommendations for the wider application of this platform.
CODALoop Amsterdam is active in 2 neighbourhoods.Indische Buurtin Amsterdam East andBuiksloterhamin Amsterdam North. https://www.codaloopamsterdam.org/
Partners: University of Amsterdam (AISSR), Yildiz Technical University, Graz University of Technology, Delft University of Technology, PlusOneMinusOne, Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), Amsterdam Economic Board/Amsterdam Smart City, Nudge, District Municipality of Kadikoy, Yurtici Kargo, Energie Steiermark AG, StadtLABOR, City of Graz/Stadtbaudirektion, HORN Consult
Contact: Prof ir Luca Bertolini, University of Amsterdam
In het project LEVV-LOGIC wordt onderzoek gedaan naar de inzet van lichte elektrische vrachtvoertuigen (LEVV’s) voor de levering van goederen in steden. In dit project ontwikkelen de Hogeschool van Amsterdam en Hogeschool Rotterdam samen met logistiek dienstverleners, verladers, voertuigaanbieders, netwerkorganisaties, kennisinstellingen en gemeenten nieuwe kennis over logistieke concepten en business modellen met LEVV. Met als doel: een rendabele inzet van LEVV voor stadslogistiek.
Het 2-jarige onderzoek wordt mede gefinancierd met de RAAK-mkb subsidie. Deze subsidie is bedoeld om via kennisuitwisseling het innovatief vermogen van mkb-ondernemingen te vergroten.
De 29 projectdeelnemers delen de ambitie om met LEVV’s een bijdrage te leveren aan regionale, nationale en Europese doelstellingen om stedelijk goederenvervoer efficiënter en schoner te organiseren. Hiermee sluit het project aan bij deGreen Deal Zero Emission Stadslogistiek.
Penvoerder: Hogeschool van Amsterdam, Faculteit Techniek, Onderzoeksprogramma Urban Technology
Contact Susanne Balm
Consortiumleden:Hogeschool Rotterdam, DOET, Fietsdiensten.nl, LeanCargo (mkb) en Deudekom (mkb)
Overige mkb deelnemers: 2Wielkoeriers, MSG Post & Koeriers, MyPup, Bubble Post, CityHub, Leen Menken, 4Wieler, EasyGo Electric, Stint, Urban Arrow, Greenolution, Maproloc, The Office Service, Het Lokaal
Overige deelnemers: PostNL, EVO, Gemeente Amsterdam, Gemeente Rotterdam, KnowledgeMile, TNO, Outspoken Delivery, Connekt
Construction is required to create more attractive, sustainable and economically viable cities. This includes the expansion of infrastructure, development of new residential areas and renovation of buildings. However, construction related transport causes negative impacts for people that live, work and/or travel in the vicinity of construction sites. CIVIC facilitates the participation of all stakeholders in the evaluation of alternative transport and logistics measures that minimise disruptions and nuisance and improve energy efficiency. It will increase understanding among stakeholders on improved transport and will generate smart governance strategies to support implementation of the CIVIC approach
Contact: MSc Susanne Balm, Amsterdam University of Applied Sciences
Partners: Amsterdam University of Applied Sciences, Vrije Universiteit Brussel, Austrian Institute of Technology, Lindholmen Science Park, Linköping University, Chalmers University of Technology, CommuniThings, BERNARD Ingenieure, Deudekom and Cargohopper
De gemeente Amsterdam participeert in dit onderzoek.
The objective of SAILOR is to develop real-time solutions to the matching problems of parcel delivery companies and the final customer, shortening routing distance as well as increase first-time deliveries and reverse logistics in the last mile. The final goal of SAILOR is to improve cost efficiency and decrease congestions and pollutions in last mile commerce. A prototype demonstration of SAILOR will be put to in four heterogeneous European cities: Amsterdam (Netherlands), Borlänge (Sweden), Graz (Austria) and the San Sebastian area (Spain) together with local stakeholders
De gemeente is betrokken bij dit onderzoek via de Hogeschool van Amsterdam. De HvA is partner in dit project. Contact persoon HvA: Walther Ploos Van Amstel
ME2 Integrated smart city mobility and energy platform
Electricity and electric mobility are getting closer together on a local level. me2 (mobility + electricity = synergy) is a platform that connects citizens of local communities, helping them to be more aware of their energy consumption, incentivising changes in their individual and collective behaviour and helping them to save electricity costs while being engaged with a local community. The me2 platform, which will be piloted and demonstrated in Lisbon and Amsterdam, can be employed by various actors, such as utilities, EV fleet operators or municipalities, enabling them to control user behaviour in order to make the electric grid more efficient and reliable
Binnen het project IDO-laad – Intelligente Data-gedreven Optimalisatie laadinfrastructuur – vindt onderzoek plaats en worden tools ontwikkeld gericht op de uitrol van een kostenefficiënte en effectief gebruikte laadinfrastructuur voor elektrisch rijden. Publieke en semi-publieke EV laadinfrastructuur is de afgelopen jaren in Nederland op grotere schaal ontwikkeld, met name in het stedelijk gebied. Met de groei van elektrisch rijden zijn optimalisatievraagstukken nu actueel.
Op basis van door de consortiumpartners beschikbaar gestelde laaddata gecombineerd met andere relevante datasets wordt door onderzoekers van de Hogeschool van Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam gewerkt aan voorspel- en simulatiemodellen. Deze modellen worden vervolgens toegepast bij de ontwikkeling van tools voor professionals die bij overheden en bedrijven werken aan de ontwikkeling en uitrol van EV laadinfrastructuur. Van september 2015 tot en met augustus 2019 zet het consortium en projectteam in op effectief gebruik van de laadinfrastructuur en het sluitend maken van de businesscase voor laadinfrastructuurwordt er binnen dit project Het doel van dit project is middels onderzoek de komende vier jaar professionals in de laadinfrastructuur-keten te ondersteunen bij de uitrol van een effectieve en kostenefficiënte laadinfrastructuur. Met effectief wordt bedoeld dat laadvraag en laadaanbod goed matchen, en dat de laadinfrastructuur doelmatig is. Met kostenefficiënt wordt bedoeld dat kosten en baten van plaatsing, gebruik, exploitatie en onderhoud van de laadinfra-structuur in balans en leiden tot een sluitende business case.
IDO-laad is een RAAK-Pro project, mede gefinancierd door regieorgaan SiA. De Hogeschool van Amsterdam, onderzoeksprogramma Urban Technology, Smart Energy Systems is penvoerder. Inhoudelijk verantwoordelijk lector is Dhr. Robert van den Hoed
Het ontwikkelen van slimme voorspellings- en planningsmethoden voor ambulancediensten; het ontwikkelen van geavanceerde beslismodellen om de enorme mogelijkheden van dynamisch ambulancemanagement (DAM) daadwerkelijk te realiseren; het ontwikkelen van een beslissing-ondersteunend systeem dat voor de planning gebruikt kan worden.
Academische partners: CWI, TU Delft, VU Amsterdam, Princeton University, University of Alberta, Cornell University
Partners in het onderzoek: RAV Amsterdam, RAV Gooi & Vechtstreek, RAV Utrecht, GGD Flevoland, Connexxion, CityGIS, RIVM
Gebruikersgroep: AmbulanceZorg Nederland (AZN), Univé, Achmea, Dienst Onderzoek en Statistiek, Brandweer Amsterdam Amstelland, Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Projectleider: Prof. dr. Rob van der Mei, e-mail: mei@cwi.nl,
De Praktijkproef Amsterdam (PPA) is een serie grootschalige praktijktesten met het integreren van innovatieve systemen in de auto en op de weg. De proeven leveren nieuwe en verbeterde diensten op voor weggebruikers. Met als doel een betere doorstroming van het verkeer, veiliger verkeer en een schonere stad. Daarnaast leiden de proeven tot nieuwe markten voor het bedrijfsleven.
Nergens ter wereld wordt intelligente technologie op het gebied van verkeersmanagement op zo’n grote schaal getest in het dagelijkse verkeer. De gedachte hierachter is: als het in de regio Amsterdam werkt, kan het in principe in elke andere stad in de wereld.
PPA is een gezamenlijk initiatief van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rijkswaterstaat, de gemeente Amsterdam, de provincie Noord-Holland, de vervoerregio Amsterdam, NDW, bedrijven en de Technische Universiteit Delft.
PPA Zuidoost Doel van de proef was het testen van een nieuwe aanpak van intelligent verkeersmanagement én reisinformatie en advies om de verkeersdruk tijdens een samenloop van evenementen in het ArenAPoort-gebied te verminderen. Dit om zo de vele bezoekers sneller op hun plaats van bestemming te krijgen. De proef heeft goede resultaten opgeleverd. Zo waren vrijwel alle 200.000 bezoekers van de concerten van De Toppers in de ArenA (Amsterdam Zuidoost) in het pinksterweekend van 2016 op tijd bij hun concert. Op de aanrijroutes stonden kort voor het begin van de concerten geen files meer. Ook waren bezoekers die routeadvies kregen via Flitsmeister en Livecrowd, en dit opvolgden, meer te spreken over de bereikbaarheid van het gebied. Daarnaast heeft de proef aangetoond dat het leveren van private diensten op het terrein van verkeersmanagement en reisinformatie (systeem)technisch mogelijk is.
HANDSHAKE, a new project coordinated by ISINNOVA, looks at the cycling culture of Amsterdam, Copenhagen and Munich, three cities that have long embraced cycling, and which are now reaping the benefits of their choices. The policies and solutions pioneered by these cycling champions have nudged their citizens away from private cars and created healthy, environmentally friendly and economically thriving urban environments.
It is the very first time that these world-renowned bike capitals have agreed to join forces on an initiative of this nature and scale. The objective is to push cycling innovation forward and to mentor the project’s ten future cycling capitals – Bordeaux, Bruges, Cadiz, Dublin, Helsinki, Krakow, Manchester, Riga, Rome and Turin – to see how integrated cycling solutions can be successfully adopted in a variety of geographical and socio-economic contexts.
The project will employ innovative approaches to inspire the creation and refinement of holistic cycling visions and foster the consolidation of cycling solutions and investments. We will engage passionate cycling advocates as well as fierce opponents in a cultural and technical journey that will hopefully contribute to reshape the face of many of our future cycling capitals, leading to improved quality of life, better public health, less traffic congestion, a cleaner environment, and increased economic growth.
REVIVE will significantly advance the state of development of fuel cell refuse trucks, by integrating fuel cell powertrains into 15 vehicles and deploying them in 8 sites across Europe. The project will deliver substantial technical progress by integrating fuel cell systems from three major suppliers and developing effective hardware and control strategies to meet highly demanding refuse truck duty cycles. Specific work on standardisation will ensure that the lessons learned are applicable to the full range of OEMs supplying vehicles into the European market, helping to accelerate the introduction of next generation products. In parallel, the demonstration activities will greatly raise awareness of the viability of fuel cells as a solution to demanding heavy duty vehicle uses (and raise public awareness of hydrogen mobility more generally due to the visibility of the trucks). A successful demonstration of fuel cell trucks will have substantial impacts beyond the technical progress delivered by the project itself, as it will enable public authorities to continue implementing bold decarbonisation strategies by providing clear evidence that viable zero emissions solutions will exist for all vehicle types in the medium term. The project will also support the wider rollout of hydrogen mobility by introducing a further source of hydrogen demand that can improve the economics of existing and future refuelling station deployments, in turn facilitating the rollout of other vehicle types.