Article

Middeleeuwse overstromingen bij de Spaarndammerdijk

Archeologisch onderzoek Spaarndammerdijk 320 (2007)


Op 26 februari 2007 is het perceel Spaarndammerdijk 320 in stadsdeel Westerpark archeologisch onderzocht. Aanleiding hiertoe was geplande nieuwbouw. Het bouwterrein is gelegen aan de zuidzijde van de dijk in de voormalige Binnendijkse Overbrakerpolder. De polder behoorde vanaf de Middeleeuwen tot de ambachtsheerlijkheid Sloten en kwam in 1939 binnen de gemeentegrenzen van Amsterdam te liggen. De gebiedsontwikkeling van de polder gaat terug tot de 11de eeuw toen de veenontginning van dit gebied van start ging.

Het archeologisch onderzoek bracht een reeks aan natuurlijke afzettingen aan het licht die nadere informatie bieden over de landschappelijke ontwikkelingen voor de aanleg van de Spaarndammerdijk omstreeks 1220. De bodemopbouw bleek vergelijkbaar met die in de IJpolders, met als belangrijkste verschil dat het veen dat zich dat zich normaliter op 3,00-4,00 m onder NAP in het Amsterdamse buitengebied bevindt hier ontbrak. Op deze diepte was een steriele kleilaag aanwezig die bij een grote overstroming kan zijn afgezet waarbij het veen tot vier meter onder maaiveld door de zee was weggeslagen. Dit duidt erop dat voor de aanleg van de 13de-eeuwse zeedijk het water van het IJ regelmatig ver in het land kon doordringen en voor grote schade kon zorgen. Mogelijk is deze kleilaag het resultaat van 12de-eeuwse overstromingen van de IJ-oevers die uit historische bronnen bekend is, waaronder de Allerheiligenvloed uit 1170. Boven de klei bevonden zich twee afzettingen van meerdere dunne laagjes, die zijn gevormd toen het landschap uit een natte kwelder bestond. In dit rustige watermilieu kon fijn (zand)materiaal makkelijker bezinken. De grondlaag hierboven bestond uit veraarde klei en hield mogelijk verband met het oude historische maaiveld uit de tijd waarin het gebied weer droog viel en ontgonnen werd.

Meer informatie is te vinden in onderstaand rapport AAR34 (zie Documenten)

drogenham 1700 spaarndammerdijk.png

De onderzoekslocatie (rood) rond 1700 met bebouwing achter de Spaarndammerdijk. Onderin de Haarlemmertrekvaart die de Overbrakerpolder in tweeën deelde (detail van de kaart van Amsterdam en omstreken van Gerret Drogenham, uitgever Nicolaes Visscher, ca. 1700)

grondlagen spd.png

De bodemopbouw met resp. de overstromingslaag (S1), de kwelderafzettingen (S2,3) en het oude maaiveld (S4) (foto MenA, Wiard Krook)

 

Image credits

Icon image: SPD1 (07-02-26) 01akopie.jpg

Media

Documents