Kort samengevat heeft het onderzoek bij het funderingsherstel de volgende nieuwe informatie over de bouwgeschiedenis van de Waag opgeleverd:
• Het huidige Waaggebouw komt voort uit een poort die in zijn geheel omstreeks 1488 is gebouwd en geen verbouwing of vergroting was van de oudere in 1466 genoemde Sint‐Anthoniespoort. Het poortgebouw bestond van meet af aan uit een hoofd‐ en een voorpoort. Van de hoofdpoort weten we dat de Sint‐Eloystoren en de Schutterstoren waren voorzien van kantelen, over de precieze opbouw van de voorpoort bestaat nog onduidelijkheid.
• Kort na 1503 heeft de poort een grote verbouwing ondergaan waarbij zowel de hoofd‐ als voorpoort zijn verhoogd. Ook de stadsmuur aan de Kloveniersburgwalzijde is toen deels verlegd en vervangen.
• In de jaren rond 1545 is de stadsmuur aan de Geldersekadezijde vernieuwd door de Italiaanse vestingbouwkundige Pasqualini.
• Rond 1561 heeft een groot onderhoud aan de poort plaatsgevonden waarbij de stadsgrach is afgedamd en geleegd. De aansluiting van de Sint‐Anthoniesdijk op de buitenzijde (veldzijde) van het poortgebouw maakte toen plaats voor grachtwater. Over de nieuw aangelegde gracht werd een ophaalbrug gelegd. De waterkerende functie van de afgegraven dijk werd overgenomen door een gemetselde beer.
• Aan de voet van Sint‐Eloystoren bevond zich een latrine met een zandstenen afvoergoot waaronder zich in de grachtbodem in de jaren 1561‐1614 een afvalstort heeft opgehoopt.
• In 1614 is rondom het gebouw een marktplein aangelegd waarvoor een aanzienlijk deel van de Kloveniersburgwal en de Geldersekade werd gedempt waarna het poortgebouw in 1617 werd herbestemd tot Waag. Daarbij kwam het maaiveldniveau rondom het gebouw hoger te liggen. Om het loopvlak van de Nieuwmarkt en de Waag gelijk te trekken werden de bestaande doorgangen aangepast. Ook werden de indeling gewijzigd en een aantal nieuwe
doorgangen gemaakt.
• Onder het marktplein werden in de 18de eeuw twee beerputten aangelegd voor gemeenschappelijk gebruik vanaf het marktplein en vanuit de Schutterstoren en de Theatrum Anatomicum toren.
De onderzijde van de Sint‐Eloystoren met zandstenen afvoergoot
Dankzij deze nieuwe archeologische en bouwhistorische bevindingen wordt duidelijk dat het gebouw van meet af aan met funderingsproblemen had te kampen. Het funderingsherstel was nodig om met moderne technieken de Waag weer stabiliteit te geven zodat de schadevorming als gevolg van ongelijke zetting, dat al eeuwenlang op de loer lag, een halt kan worden toegeroepen.
Meer informatie kunt u vinden in rapport AAR45 (zie Documenten)