Article

Stroomvoorziening onder digitale spanning

De Nederlandse stroomvoorziening raakt steeds meer verweven met digitale technologie. Er ontstaat een gedigitaliseerde elektriciteitsvoorziening waarin besluiten over opslag, levering en gebruik worden genomen via voorgeprogrammeerde of zelflerende technologie. Deze ontwikkeling doet zich voor in een elektriciteitssysteem dat ook op andere fronten al sterk in verandering is: doordat er steeds meer gebruik wordt gemaakt van duurzame energiebronnen, doordat bedrijven en burgers steeds vaker zelf stroom opwekken en doordat de stroomopwekking steeds afhankelijker wordt van weersomstandigheden. Daarbij neemt het belang van een betrouwbare stroomvoorziening toe, omdat elektriciteit een veel groter deel van onze energiebehoefte gaat vervullen. Verstoring of uitval van de stroomvoorziening kan leiden tot ongevallen met persoonlijke, materiële en/of financiële schade. Bij langdurige uitval kan bovendien maatschappelijke onrust ontstaan.

Centraal in dit advies staat de vraag of de overheid haar belofte aan de samenleving om te zorgen voor stroomvoorziening, die niet alleen schoon en betaalbaar is maar ook veilig en betrouwbaar, gestand kan blijven doen nu de digitalisering van het elektriciteitssysteem de komende jaren een nieuwe fase in gaat. Welke risico’s brengen de veranderingen met zich mee voor de betrouwbaarheid van onze stroomvoorziening? En zijn deze risico’s wel in voldoende mate afgedekt?

Drie typen digitale kwetsbaarheden

De Rli analyseert in dit advies de kwetsbaarheden die in het elektriciteitssysteem ontstaan door het voortgaande proces van digitalisering. Het gaat daarbij om méér dan alleen de dreiging van moedwillige verstoring van de stroomvoorziening door cybercriminaliteit. Het gaat bijvoorbeeld ook om de potentiële gevolgen van softwareontwerpfouten en van onvoorzien ‘gedrag’ van autonome systemen die de stroomvoorziening in toenemende mate reguleren. De analyse die de Rli heeft gemaakt van deze en andere kwetsbaarheden maakt duidelijk dat de digitalisering van het elektriciteitssysteem nieuwe risico’s met zich meebrengt voor de betrouwbaarheid waar onze stroomvoorziening om bekend staat.

Er is van overheidswege steeds meer aandacht voor cybersecurity en dat is belangrijk. Maar de Rli signaleert dat er nog onvoldoende zicht is op andere kwetsbaarheden die de digitalisering met zich meebrengt, terwijl de maatschappelijke impact daarvan groot kan zijn. Ook signaleert de Rli dat de aandacht van de overheid voor de digitale kwetsbaarheden zich vooral richt op de netwerken, die in publieke handen zijn. De stabiliteit van het totale elektriciteitssysteem wordt echter met name ondergraven vanuit de onderdelen die niet in publiek eigendom zijn.

Aanbevelingen

De Rli doet in dit advies vier aanbevelingen:

  • Onderzoek gevolgen digitalisering voor betrouwbaarheid stroom: focus hierbij op de betrouwbaarheid van de stroomvoorziening.

  • Neem ‘no-regret’-maatregelen: bijvoorbeeld preventieve maatregelen en vastlegging van actuele inzichten in standaarden.

  • Schep kennisinfrastructuur: gericht op gezamenlijke kennisvergaring (joint fact finding), waarin publieke en private partijen binnen de elektriciteitssector hun kennis delen.

  • Zoek Europese samenwerking: zowel in onderzoek, via productveiligheidseisen als via Europese netcodes.

 

 

 

Bron: website RLI

Media

Documents