In het algemeen geldt dat leerlingen uit groep 8 er bij de keuze van een middelbare school op letten of ze kunnen opstromen. Het is aantrekkelijk als er een hoger niveau op de school wordt aangeboden. Tegelijkertijd willen ze niet kunnen afstromen (hun eigen basisschooladvies moet het laagste niveau zijn dat de school aanbiedt). Dit leidt tot de situatie dat er nooit een oplossing kan komen waar alle leerlingen tevreden mee zouden zijn, de wens van de één is immers in strijd met de wens van de ander.
Dit blijkt uit twee onderzoeken naar schoolkeuze in het VO door de VU/UvA (kwantitatief onderzoek) en OIS (kwalitatief onderzoek). De schoolbesturen en Onderwijs, Jeugd en Zorg (OJZ) van de gemeente Amsterdam wilden weten welke kenmerken van scholen van invloed zijn op de voorkeuren van verschillende groepen leerlingen. Om deze vraag te beantwoorden zijn twee onderzoeken uitgevoerd; een kwantitatieve analyse op basis van de voorkeurslijsten die leerlingen in 2015, 2016 en 2017 hebben ingeleverd bij de overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs en een kwalitatieve analyse op basis van interviews in het voorjaar van 2017 met 72 leerlingen uit groep 8 (met alle basisschooladviezen en verdeeld over 6 stadsdelen) en negen van hun ouders.
Leerlingen met zelfde sociaal economische status maakt een school aantrekkelijk
Naast het resultaat over opstroom en afstroom blijkt dat afstand een belangrijk kenmerk is in de schoolkeuze, hoe dichter bij, hoe aantrekkelijker. Ook zijn de grootte van de school/het schoolgebouw en het extra vakkenaanbod/specifieke profielen van scholen een belangrijk kenmerk. Verschillende leerlingen hebben hier echter verschillende voorkeuren (de één wil juist een school met extra aandacht voor sport en de ander niet) waardoor geen systematische samenhang zichtbaar is. Wel bestaan duidelijke verschillen tussen leerlingen met een verschillende sociaal economische status (SES). Leerlingen hebben een voorkeur voor scholen met een hoog aandeel leerlingen uit de eigen sociale groep.
Verschillen in keuzes leidt tot meer verschillen tussen typen scholen
De bevindingen van beide onderzoeken over verschillende schoolkeuzes sluiten goed aan bij de laatste monitor diversiteit in het VO van OIS waaruit blijkt wat het gevolg is van deze verschillende keuzes (zie hier). De verschillen tussen de leerlingenpopulatie op de verschillende scholentypen nemen toe.
bron:OIS