Zelfregulatie
De vragen die Zecharja stelde leverden een interessant uitgangspunt op voor het onderzoek dat zij in september 2020 is gestart. Zelfregulatie was het sleutelwoord. “Begeleid door de Werkplaats Onderwijsonderzoek Amsterdam (WOA) ben ik daar net als andere onderzoeksdocenten een tweejarig onderzoekstraject ingegaan. Met mijn WOA-begeleiders en collega-onderzoekers heb ik wekelijks contact; door hun tips, info en feedback kom ik steeds een stapje verder. Het concrete doel van mijn onderzoek is het ontwerpen van de lessenserie ‘Studievaardigheden voor mbo-studenten’. De lessen moeten bij hen het zelfregulerend leren ontwikkelen.”
Kansenongelijkheid
Aan het eind van het tweede onderzoeksjaar zou de lessenserie ontwikkeld en getoetst moeten zijn. Het is geen laboratoriumsituatie, het is dagelijkse onderwijspraktijk waarin de lessen vorm krijgen. Zecharja: “Naarmate het onderzoek vordert, merk ik dat kansenongelijkheid een tweede sleutelwoord is. Bij studenten uit groepen met een lagere sociaal-economische status is bijvoorbeeld het hebben van een eigen computer en een goed werkende internetverbinding niet altijd standaard. Die persoonlijke omstandigheden van een student kun je vanuit het onderwijs niet rechtstreeks beïnvloeden. Maar als je invloed kunt uitoefenen op de zelfregulatie van die student dan kan hij of zij bedenken om in de bibliotheek te gaan studeren, waar goede faciliteiten zijn. Met name bij online leren is zelfregulatie belangrijk en daarin kun je als school ondersteuning bieden.” Een interessante zienswijze: oefenen met zelfregulatie als middel om kansenongelijkheid te bestrijden.
Succes
Het onderzoek kent twee deelvragen. Eén: wat is goed blended onderwijs? En twee: kan de lessenserie een plaats in het curriculum krijgen?
Onderzoek naar antwoorden op de eerste vraag heeft een lijst met succesfactoren voor een goede online les opgeleverd, die vanzelfsprekend ook gebruikt zijn bij het ontwerpen van de lessenserie.
De tweede vraag leidde tot een concreet resultaat voor de onderzoeker: haar lessenserie zal volgende studiejaar ingezet worden als invulling van loopbaanlessen, als keuzedeel voor studenten of voor pluscoaching aan individuele studenten. Het huidige studiejaar wordt benut om de lessen te testen.
WOA-onderzoeksdocent Zecharja Schouten
Bijna tien jaar geleden stapte Zecharja Schouten als zij-instromer het mbo binnen om als snel te ontdekken dat vooral de pedagogisch-didactische kant van het werk haar trok. “Vakkennis zie ik als een middel om contact met studenten te maken.” Vanuit die invalshoek deed zij de master Educational Needs en werd zo binnen het team Mode & Jean School van MBO College Zuid – naast vakdocent kledingtechniek – ook gedragsspecialist. Zecharja: “Terwijl mijn WOA-onderzoek nog liep, vond ik een andere baan waarin ik als gedragsspecialist een rol vervul die beter bij mij past. Gelukkig betekende dat niet dat ik mijn lopende WOA-onderzoek moest stoppen.” Bij MBO College Zuid ziet men de waarde van het onderzoek in; Zecharja bleef voor één dag in de week verbonden aan de mbo-school om zo het onderzoek af te kunnen ronden en tot een concreet resultaat te komen. Het is de bedoeling dat haar lessenserie Studievaardigheden in het volgende studiejaar beschikbaar is voor álle eerstejaars mbo-studenten, zonder specifieke focus op een bepaalde opleiding.
Kiezen of laten kiezen
De testfase is in volle gang en de huidige eerstejaars studenten zijn de proefkonijnen voor het eerste ontwerp. Drie introductielessen over zelfregulatie vormden de basis, gevolgd door een serie van zeven lessen waarin de student kennismaakt en oefent met diverse leerstrategieën. Maar: al testend bleek, dat juist het kiezen bij studenten problemen oplevert. Zecharja: “Je moet natuurlijk jezelf goed kennen – één van de leerstrategieën van zelfregulerend leren – om een keuze te kunnen maken. Dus sommigen zeggen dan ‘doe mij maar alle lessen’ en anderen vinden dat ze het allemaal al weten en kennen, terwijl je als begeleider weet dat dat niet zo is. Ik sleutel samen met de pluscoach hier op school verder aan het ontwerp. Zo is nu besloten om niet de studenten te laten kiezen, maar de docenten en mentoren een dwingend advies te laten geven aan de studenten. En – dat vind ik een heel goed teken – op basis van die adviezen volgen studenten nu echt gemotiveerd de keuzelessen. Overigens is ook van de kant van docenten het enthousiasme groot, ik heb er dan ook veel tijd en energie in gestoken om mijn collega’s te informeren over het belang van zelfregulatie bij hun studenten. Volgend jaar kunnen ze zonder mij verder en het zou mooi zijn als andere mbo’s ook gebruik gaan maken van deze lessenserie.”
Foto: Paul Tolenaar
WOA-onderzoeksdocent Zecharja Schouten
Bijna tien jaar geleden stapte Zecharja Schouten als zij-instromer het mbo binnen om als snel te ontdekken dat vooral de pedagogisch-didactische kant van het werk haar trok. “Vakkennis zie ik als een middel om contact met studenten te maken.” Vanuit die invalshoek deed zij de master Educational Needs en werd zo binnen het team Mode & Jean School van MBO College Zuid – naast vakdocent kledingtechniek – ook gedragsspecialist. Zecharja: “Terwijl mijn WOA-onderzoek nog liep, vond ik een andere baan waarin ik als gedragsspecialist een rol vervul die beter bij mij past. Gelukkig betekende dat niet dat ik mijn lopende WOA-onderzoek moest stoppen.” Bij MBO College Zuid ziet men de waarde van het onderzoek in; Zecharja bleef voor één dag in de week verbonden aan de mbo-school om zo het onderzoek af te kunnen ronden en tot een concreet resultaat te komen. Het is de bedoeling dat haar lessenserie Studievaardigheden in het volgende studiejaar beschikbaar is voor álle eerstejaars mbo-studenten, zonder specifieke focus op een bepaalde opleiding.
Bron: WOA VO/MBO