Om de toepasbaarheid van het model te waarborgen hebben we het onderzoek in de afgelopen jaren meermaals herhaald. Op basis hiervan concluderen we dat zich in de afgelopen vijftien jaar verschillende ontwikkelingen hebben voorgedaan. De belangrijkste en misschien wel meest onverwachte ontwikkeling is dat traditionele waarden sterker zijn geworden. Zo is de rol van het geloof als leidraad in het dagelijkse leven van de biculturele Nederlander groter geworden in de periode van 2009 – 2019. Ook is het aandeel dat aangeeft trouw te blijven aan de tradities van zijn of haar ouders gestegen. Deze ontwikkeling beperkt zich niet tot de ouderen (eerste generatie), maar zien we ook heel nadrukkelijk terug onder jongeren (18-35 jaar).
Naast de opleving van traditionele waarden zien we dat biculturele Nederlanders status en materiele waarden belangrijker zijn gaan vinden. Zij baseren hun geluk steeds meer op carrière, het bezitten van producten (consumentisme) en het tonen hiervan (exhibitionisme). Deze trend is sterker onder jongeren dan onder ouderen.
Bij de ontwikkeling van het EtnoMentality-model in 2006 was onze verwachting dat het belang van traditionele waarden (gemeenschapszin en religie) zou afnemen ten faveure van twee (post)moderne waarden, namelijk enerzijds een meer immateriële waardenoriëntatie waarbij de individuele ontplooiing en beleving centraal staan en anderzijds een oriëntatie gedreven door materiële waarden als bezit, status en aanzien. Deze voorspelling is echter niet uitgekomen. We zien juist dat in de afgelopen 15 jaar de groep behoudende arbeidsgerechten sterk is toegenomen, de groep die traditionele waarden koestert en deze tegelijkertijd combineert met een materialistische levensstijl. Daarnaast constateren we dat de groep die onafhankelijk in het leven staat en individuele ontplooiing centraal stelt vrijwel onveranderd is gebleven qua omvang (de ambitieuze ontplooiers).
Met bovenstaande ontwikkeling voor ogen, waarbij meer aandacht is voor de eigen tradities, gemeenschap en carrière, is het niet verbazingwekkend dat er in de afgelopen jaren onder biculturele Nederlanders een grotere roep is om acceptatie en inclusiviteit in alle facetten van de samenleving. Of het nu gaat om het onderwijs, de politiek, de arbeidsmarkt of in de geschiedenisboeken. Men koestert de eigen etnische en religieuze achtergrond en ziet deze niet alleen als een culturele verrijking voor Nederland, maar nadrukkelijk ook als een economische kracht. Aangezien waarden- en normenpatronen in grote mate bepalend zijn voor de opvattingen en het gedrag van burgers zal deze ontwikkeling ook doorklinken in andere domeinen zoals in consumptiepatronen.
In deze trendanalyse gaan we dieper in op de ontwikkelingen in waarden die onder biculturele Nederlanders hebben plaatsgevonden, duiden we de verschuivingen op groepsniveau en kijken we vooruit naar de toekomst.
Auteurs:
Khadija Aboualfath
Ahmed Ait Moha