Uitkomsten
Verduurzamen van je woning
De meerderheid van de Amsterdammers is financieel gedreven (64%) om te verduurzamen, vanwege hoge energiekosten. Daarnaast is het klimaat een sterke motivatie (44%). Het zich financieel kunnen veroorloven om te verduurzamen, lijkt dan ook een belangrijke eerste voorwaarde voor Amsterdammers om daadwerkelijk handen en voeten te geven aan hun klimaatbewustzijn. De financiële drijfveer uit zich vooral in de kleinere, goedkopere acties die men het afgelopen jaar thuis heeft ondernomen, zoals de thermostaat lager zetten, duurzamere verlichting aanbrengen en minder ruimtes verwarmen.
Ruim driekwart (78%) maakt zich zorgen om klimaatverandering. Uit de interviews blijkt dat men begaan is met de stad en de wereld en dat men de urgentie ziet om met elkaar stappen te nemen om duurzamer te gaan wonen. De mate van invloed die men denkt te hebben om de eigen woning te kunnen verduurzamen, is wel groter voor eigenaren dan voor huurders. Geïnterviewde huurders voelen zich beperkt of machteloos tegenover hun particuliere verhuurder of woningcorporatie.
Amsterdammers willen wel graag hun huis verder elektrificeren, maar geven aan dat de hoge kosten van maatregelen als zonnepanelen, huisisolatie of een warmtepomp een grote barrière vormen. Om die barrière te slechten, zouden de geïnterviewden meer voorspellend inzicht willen hebben in hoe de kosten zich gaan verhouden ten opzichte van de baten. De geïnterviewden die grotere investeringen hebben gedaan (de zogenoemde ‘koplopers’), bleken voornamelijk eigenaren zonder vve.
Aardgasvrij wonen
De meeste Amsterdammers begrijpen dat van het gas af gaan onderdeel uitmaakt van de energietransitie. Onder het merendeel leeft wel twijfel en onduidelijkheid over hóe men dit bereiken. Zo is ruim tweederde (68%) niet of slechts een beetje op de hoogte van de mogelijkheden. Een kleine groep (3%) geeft aan überhaupt niet met de ontwikkeling naar aardgasvrij wonen mee te kunnen én willen.
De beperkte kennis en relevantie onder veel Amsterdammers maakt van het gas af gaan de
grootste ver-van-mijn-bed-maatregel onder de grotere verduurzamende investeringen. De kennis van Amsterdammers over aardgasvrij wonen loopt wel uiteen wat betreft de woonprofielen. Jezelf als de eindbeslisser zien, lijkt leidend voor de mate van kennis en relevantie. Geïnterviewde eigenaren zonder vve lijken vaker informatie opgezocht te hebben dan eigenaren met vve en huurders die zichzelf niet als eindbeslissers zien.
Met 29 procent wordt de warmtepomp het meest genoemd als maatregel waarover men meer wil weten. Geïnformeerde eigenaren weten vaak alleen maar dat het om een dure investering gaat. Weinigen kunnen uitleggen wat de werking van een warmtepomp is en wat het hen biedt. Diegenen die een warmtepomp overwegen, hebben nog technische en praktische vragen. Een enkeling begrijpt dat een goed geïsoleerd huis een belangrijke voorwaarde is.
De grootste verantwoordelijkheid om thuis van het gas af te gaan, ligt volgens Amsterdammers bij de eindbeslisser: de huiseigenaar, vve, woningcorporatie of de particuliere verhuurder. Maar ongeacht de woonsituatie dicht men ook de gemeente een belangrijke rol toe. Zo vindt 80 procent van de Amsterdammers het belangrijk dat de gemeente stappen onderneemt tegen
klimaatverandering. Sterker nog, de geïnterviewde Amsterdammers verwachten van de
gemeente een voortrekkersrol en leiderschap. Zij verwachten dat de gemeente het initiatief
neemt en hen proactief naar een aardgasvrij Amsterdam gidst. Men vindt het daarbij belangrijk
dat de gemeente hierbij wel urgentie maar geen dwang uitstraalt.
Amsterdammers ervaren twijfel hoe en wanneer van het gas te gaan. Dit lijkt zich ook te uiten in
enige verdeeldheid of men achter de ambitie van de gemeente staat om in 2040 van het gas af te
zijn. Ook is men verdeeld over de verwachting of dit met het eigen huis voor 2040 zal lukken. De geïnterviewden geven aan dat zij de plannen van de gemeente om van het gas af te gaan nog te onduidelijk en vrijblijvend vinden. Bij sommigen leidt dit tot een passieve, afwachtende houding. Wanneer er een verankerd plan van de gemeente zou liggen voor het eigen woonblok, buurt of stadsdeel, hebben de geïnterviewden het gevoel dat ze (financieel) kunnen anticiperen. En dat ze de gemeente aan de gemaakte afspraken kunnen houden.
Ondersteuning van de gemeente Amsterdam
Een grote meerderheid van de Amsterdammers (89%) geeft aan niet tot nauwelijks op de hoogte
te zijn van het huidige ondersteuningsaanbod van de gemeente Amsterdam om met de woning
van het gas af te gaan. Bijna tweederde (62%) kent geen van de voorlegde gemeentelijke
informatiebronnen. Uit de interviews blijkt dat men de gemeente Amsterdam hierbij ook niet als
afzender lijkt te herkennen. De veelheid aan (online) bronnen maakt dat Amsterdammers soms door de bomen het bos niet meer zien. In eerste instantie heeft men vooral behoefte aan meer structuur en overzicht in de informatie.
Ruim vier op de tien Amsterdammers (43%) ziet de website van de gemeente als dé
informatiebron. De website kan in de ogen van de geïnterviewde Amsterdammers een wegwijzer
en een logisch vertrekpunt zijn voor betrouwbare informatie, maar is dat nog niet. Er is enige achterdocht ten aanzien van commerciële aanbieders, vanwege de generieke producten en diensten die men van die partijen verwacht. Bij het verwijzen naar commerciële partijen kan de gemeente optreden als een soort keurmeester. Ook tastbare succesverhalen en mond-tot-mond-aanbevelingen van gelijken lijken betrouwbaarheid te bieden.
Amsterdam kent een heel divers palet aan woonsituaties. Inwoners zijn dan ook op zoek naar informatie over verduurzaming die voor hun specifieke woonsituatie van toepassing is. Bijna een kwart (23%) van de Amsterdammers wil informatie ontvangen die voor hen persoonlijk is en past bij de mate van zeggenschap over de woning (huur/koop/vve) en het type woning waar zij in wonen (appartement, Rijksmonument, woonboot, etc.). Daarnaast betekent de diversiteit van Amsterdam in de ogen van de geïnterviewden ook dat de gemeente de verantwoordelijkheid draagt om alle Amsterdammers goed te bereiken.
Bijna een kwart (24%) van de Amsterdammers zegt nu vooral financiële ondersteuning van de
gemeente te missen bij het verduurzamen van de woning. Met respectievelijk 39 procent en 34 procent willen Amsterdammers ‘advies op maat voor de eigen woonsituatie’ én ‘informatie over subsidies en financieringsmogelijkheden’. Voor de geïnterviewde Amsterdammers is het belangrijk om zowel de kosten als de baten (óók de gezamenlijke klimaatwinst) inzichtelijk te krijgen.
Aanbevelingen
Uit het onderzoek blijkt dat de gemeente het huidige aanbod voor het verduurzamen van de woning en aardgasvrij wonen, beter onder de aandacht moet brengen. Gelet op de kennis, houding en behoeften van Amsterdammers zal de communicatie aan een aantal voorwaarden moeten voldoen:
Saamhorigheid & leiderschap
• Speel in op het gevoel van saamhorigheid onder Amsterdammers. Toon de urgentie dat we als stad met elkaar in hetzelfde schuitje zitten en nu in actie komen voor het klimaat.
• Wees niet te dwingend of belerend. Amsterdammers weten dat het nu moet en dat men een eigen verantwoordelijkheid heeft. Trek als gemeente de kar om proactief het ‘stille midden’ in beweging te krijgen.
Visie & daadkracht
• Verlaag de drempel voor Amsterdammers met een concreet toekomstperspectief waarop men kan (ver)bouwen. Aardgasvrij vraagt om eigen investeringen, en Amsterdammers willen weliswaar financieel bijdragen maar ook kunnen anticiperen. Bied ze een plan voor het eigen woonblok, buurt of stadsdeel, waar ze de gemeente aan kunnen houden. Zorg dat de communicatie ook aansluit op woonblok, buurt of stadsdeel.
Structuur & overzicht
• Breng structuur en overzicht aan in het aanbod aan losse initiatieven en organisaties die
samen het gemeentelijke ondersteuningsaanbod vormen.
• Fungeer als een lokale, betrouwbare wegwijzer om Amsterdammers te verbinden aan
partnerorganisaties, maar wees bewust van enige achterdocht ten aanzien van commerciële aanbieders en de generieke producten en diensten die men hierbij verwacht.
• Wees bewust van de onduidelijkheid en onoverzichtelijkheid waar het gebruik van eigen
namen, logo’s of sublabels bij (aan derden uitbestede) initiatieven mogelijk toe kan leiden.
Zorg ervoor dat wanneer de gemeente de afzender is, dit ook in een omschrijving terugkomt, samen met een beschrijving van wat het initiatief inhoudt.
Advies & ondersteuning op maat
• Bied Amsterdammers advies voor het verduurzamen op het niveau van de woonsituatie,
bijvoorbeeld wanneer men te maken heeft met een vve, verhuurder, Rijksmonument of
woonboot.
• Bied informatie aan op wijkniveau, zodat deze aansluit bij de bewoner en zo meer advies en ondersteuning op maat wordt.
• Bied huurders meer handelingsperspectief en laat hen zich sterker voelen staan tegenover de machtige woningcorporatie of particuliere verhuurder.
Reacties
Marre Roozen, communicatieprofessional energietransitie gemeente Amsterdam:
“Dit onderzoek is het startschot voor vier belangrijke routes naar verbetering van communicatie. Ten eerste moeten we als afzender gemeente Amsterdam veel zichtbaarder worden. Daarnaast gaat een toegankelijk informatielandschap de Amsterdammer helpen. Met een mobiel energieloket gaan we de wijken in om offline te helpen bij die online informatie. En tenslotte communiceren we alléén met Amsterdammers als er handelingsperspectief is.”
Aanleiding voor het onderzoek
Het stadsbestuur van Amsterdam wil dat Amsterdam in 2040 aardgasvrij is om de stad leefbaar, gezond en toekomstgericht te maken in lijn met de klimaatdoelstellingen van het Klimaatakkoord. Momenteel gebruikt de stad veel aardgas, bijna 90 procent van de warmte in woningen en bedrijven komt van deze energiebron. De gemeente begeleidt het aardgasvrij maken van de buurten en wil daarbij partners en bewoners betrekken. Hiervoor is het van belang om inzicht te krijgen in hoe de gemeente Amsterdammers kennis kan laat nemen van de weg naar aardgasvrij wonen en alle stappen die daarbij horen. Namens de gemeente Amsterdam heeft I&O Research dit onderzoek uitgevoerd naar het handelingsperspectief over de energietransitie. De doelstelling van het onderzoek is om inzicht te krijgen in hoe de gemeente Amsterdam haar inwoners kan laten kennisnemen van de stappen die zij kunnen nemen voor het verduurzamen van de woning en aardgasvrij wonen, en hoe de gemeente hen daarin kan motiveren, faciliteren en ontzorgen. Met deze uitkomsten wil de gemeente handvatten krijgen voor een gerichte communicatiestrategie naar bewoners.
Onderzoeksvraag
In hoeverre sluit het ondersteuningsaanbod van de gemeente Amsterdam aan op de
kennis, houding en behoeften van Amsterdammers als het gaat om het verduurzamen van
de woning en aardgasvrij wonen?
Opzet van het onderzoek
Voor dit onderzoek is een combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve
onderzoeksmethoden toegepast. Amsterdammers zijn benaderd om een online vragenlijst in te vullen, via het I&O Research Panel en de externe panels van PanelClix en Panel Inzicht. De dataverzameling vond plaats van vrijdag 30 september tot en met vrijdag 14 oktober 2022. In totaal hebben 1.439 Amsterdammers de vragenlijst ingevuld. De resultaten voor deze groep zijn gewogen naar leeftijd en geslacht en zijn daarmee representatief voor deze kenmerken. Op basis van de kwantitatieve analyse is een kwalitatieve verdiepende slag gemaakt om achter het ‘waarom’ te komen van de resultaten die uit de vragenlijst naar voren kwamen.
Meer weten?
De eindrapportage bevat nog veel meer informatie over het onderzoek. Wil je meer weten of heb je vragen? Neem dan contact op met Lisette Tilma: l.tilma@amsterdam.nl 06 102 50 176 of met Marre Roozen, m.roozen@amsterdam.nl, 06 288 15 373.