Thijs van Spaandonk was de tweede spreker, hij is medeoprichter en stedenbouwkundige bij BRIGHT collective. Samen met Eric Frijters van FABRICations en anderen ontwikkelden ze twee boeken: Urban Challenges, Resilient Solutions (2014) en The City as a System (2022). Om de stromen in de stad (gebruik en leven) beter te begrijpen had Frijters een schema gemaakt, die zowel top down doelen (wet- en regelgeving, doelen, internationale markt en actoren) als bottom up wensen (lokale actoren en assets, stedelijke trends en persoonlijke netwerken), samen met het gebruik (analyse van stromen: water, electra, gas, afval, etc.) en de context (verschillende gebiedscondities) in kaart bracht. Observeren is daarbij belangrijk onderdeel.
Met de stad als systeem als uitgangspunt moet er anders worden gewerkt en ontworpen, maar hoe en op welke wijze? Nieuwe samenwerkingen, typologieën en processen werden onderzocht en in schema’s gevat.
Ontwerpend onderzoek kan helpen bij bijvoorbeeld het verkennen en ontdekken van koppelkansen, naar het beheersen van risico’s (hier zitten de juristen), met andere woorden: de afweging tussen kansen versus risico’s. Niet alleen een andere manier van werken moet er komen, ook een nieuw onderwijsprogramma, die juist de twee uitersten beter met elkaar in verbindingen brengt. Daarbij is het zaak om juristen ruimtelijk ontwerpend te laten nadenken en de ontwerpers meer kennis te laten nemen van de onderliggende juridische principes in een ontwerp. Hoe moet er worden omgegaan met onzekerheden, wat betreft tijd en herstel vitale bodem.
Van Spaandonk kwam met meerdere voorbeelden uit de praktijk. Zoals Project Energiek Eerbeek, waar een eeuwenoude papierindustrie door veel oorzaken niet verder kon uitbreiden. Door ontwerpend onderzoek te doen en speculatieve scenario’s te maken kon worden gekeken wat in de toekomst nog wel mogelijk was voor de papierindustrie, maar dan in evenwicht met natuur en landschap. Door het vinden van een andere energiebron (geothermie) is het weer mogelijk om de synergie met landschap te herstellen. Een ander voorbeeld is het integrale verhaal van de City Deal Openbare Ruimte. Hoe kan een integrale aanpak en methodiek de inrichting van onder- en bovengrond openbare ruimte in ontwerp, realisatie, beheer en onderhoud worden meegenomen. De ondergrond in de stad zit ramvol en er moet nog meer bij. Hoe kunnen we op integrale manier ontwerpen en sturen, in proces, met behulp van data, voor organisatie/cultuur, de financiële en wet- en regelgeving. Door vervangingsmomenten van verschillende assets (kabels, leidingen, putten, sluizen, bomen etc) in schema te brengen kan er meer afstemming en een juist momentum voor inrichting en beheer bodem worden gevonden.
Als laatste voorbeeld toont Spaandonk het Masterplan voor de boven- en ondergrond Almere Pampus, waar vooraf met ontwerpend onderzoek veel is uitgezocht. Almere Pampus is het laatste deel van Almere om te ontwikkelen, ook hier moet veel woningbouw komen. Maar het gebied is onderdeel van groter Europees en landelijk groen netwerk. Insteek voor het masterplan is water- en bodemsturend ontwerpen, op zoek naar een gelaagd (integraal) plan. Door analyses van landschappelijke lijnen en gebieden, dijken, ecologische netwerken, gesloten watersystemen kon een ontwerp worden gemaakt voor een stedelijke mal, met een flexibel uitwerkingsprogramma in adaptief grid en onderscheidende leefmilieus. Er was veel data bekend over dit gebied (grondsoorten etc,) wat weer goed te gebruiken is voor datagedreven ontwerpen. Daarvoor moest de data geïnterpreteerd worden, om de gelaagdheid van gebied in kaart te brengen. Op basis daarvan zijn ontwerpprincipes opgesteld voor het masterplan, voor de inrichting van de ondergrond, bijvoorbeeld waar goede waterbuffering of woningbouw kan worden gerealiseerd.
Thijs van Spaandonk Mede-oprichter en stedenbouwkundige BRIGHT collective (lid van The Cloud Collective) en onderzoeker lectoraat Future Urban Regions (FUR). Bright does research and development at the intersection of architecture, urbanism, sociology, for creating brighter futures.
Watch this video externally on:
Vimeo
