Binnen Circollab werken we met een dynamische leeragenda op 4 thema's, waaronder circulair denken en doen. Aanpassing van waarden en gedrag zijn nodig zijn om technische en sociale innovaties op systeemniveau (andere werkwijzen, organisatie en samenwerkingsvormen) te realiseren. Hoe kunnen circulaire waarden en gedrag bij burgers, bedrijven, organisaties en overheden gestimuleerd worden? Hoe betrek je de eindgebruiker actief in de transitie?
Binnen dit thema is een leerlijn ontwikkeld getiteld 'de tragedie van het fixen':
De circulaire transitie is groots, complex en urgent. De lectoraten en consortiumpartners van Circollab leveren elk hun bijdrage aan die transitie en het programmateam helpt hen om de circulaire transitie vanuit transdisciplinariteit te versnellen. Luisterend naar de vragen en behoeften die er in het programma spelen, lijkt één van de grote wensen om meer tot actie over te gaan. Frustratie lijkt veelal te liggen in het uitblijven daarvan. We hebben haast, maar verandering gaat langzaam. Zo gaat dat met transities.
Maar deze transitie specifiek lijkt de context, de gevoelde urgentie en de beeldvorming van substantiële invloed op de mensen die deze transitie proberen te realiseren. De urgentie maakt ons gemotiveerd om een positieve bijdrage te leveren, maar het werken aan de circulaire transitie roept bij velen ook zorgen, sombere gedachten en gevoelens van stress of angst op die ons handelen belemmeren. Daarom willen we onderzoeken op welke manier deze belemmeringen een rol spelen bij veranderaars in de circulaire transitie, als consortium te kijken hoe deze van invloed zijn op onze acties en wat we als Circollab daarin kunnen betekenen. Dit is belangrijk voor ons als veranderaars in de circulaire transitie om onze visie te realiseren én te begrijpen hoe we anderen meekrijgen in onze behoefte aan positieve bijdrage: van praten naar actie.
We onderzoeken deze leervraag vanuit het framework van de Griekse tragedie, met de werktitel: ‘de tragedie van het fixen’, met als leidende vraag: Hoe gaan we om met ‘de tragedie van het fixen’ van de opgave van de circulaire transitie, wat betekent dit in ons dagelijks leven en in ons werk als actor in deze transitie?
Deelvragen hierbij zijn i) Welke psychologische factoren dragen er aan bij dat activiteiten gericht op het versnellen van de circulaire economie slagen (wanneer is er actie) of verzanden? En ii) Hoe kunnen we deze inzichten toepassen om circulair handelen en samenwerken te bevorderen?
Twee SPRONG lectoraten sloegen de handen ineen voor deze CIRCOLLAB Expeditie, waarin we aan de slag gingen met de vraag: "wat is er nodig om circulaire producten te maken waar de consument de meerwaarde van inziet en die ze ook met zorg behandelt?" De expeditie gaf hiermee invulling aan het thema 'circulair denken en doen', met als doel kennisontwikkeling en -deling en concrete vraagarticulatie voor een subsidieaanvraag in voorbereidering.
Op donderdag 29 september 2022 vond de CIRCOLLAB expeditie plaats, als side event van de internationale KNITAVERSE conference. De expeditie startte met twee inleidingen over de state of the art rondom circulair denken en doen, vervolgens gingen we aan de slag met vraagarticulatie op basis van de expertise van aanwezige partners, en als kers op de taart een bezoek aan het innovatieve 3D-KNIT LAB, een unicum in Nederland.
Claire Teurlingsvan de Amsterdam Economic Boardaf met een korte update van hun activiteiten rondom textiel en de circulaire transitie. Ze benadrukte het belang van de samenwerking tussen onderwijs instellingen, de creatieve industrie en de verschillende Green Deal partners. Amsterdam Economic Board richt zich vooral op het profileren van deze ‘circulaire esthetiek’, in de vorm van een platform die bestaande initiatieven zichtbaar wil maken en aantrekkelijk presenteren.
Krispijn Faddegonlichtte namens lectoraatPsychologie voor een Duurzame Stadrecent onderzoek toe naar koopgedrag van jongeren in Almere, waaruit blijkt dat voor 80% van de ondervraagden, kledingkeuze in de eerste instantie prijs afhankelijk is, terwijl er wel een bewustzijn bestaat dat dit ‘slecht is voor het milieu’. Door middel van onder andere workshops op scholen en een ludieke quiz heeft het lectoraat interventies ontwikkeld, om samen met jongeren en ontwerpers kledingreparaties aantrekkelijk te maken en meer bewust koopgedrag ('consuminderen') te bevorderen. Er kwamen vragen uit het publiek over positieve stimulans versus ‘straffen’ en hoe bewustwording van de urgentie van gedragswijziging duurzaam kan worden gevormd.
De expeditie eindigde bij het state of the artField Lab 3D Knit van de HvA, waar lectorTroy Nagtegaal en onderzoekerLeslie Eisinger toonden wat de 3D-brei machine - als eerste van zijn soort in Nederland - kan bieden aan het ontwikkelen van lokaal geproduceerde kleding waar assemblage (vaak in lagelonen landen) overbodig wordt. Kennisuitwisseling over deze geavanceerde machine vindt virtueel plaats tussen programmeurs verspreid over de wereld. Deze nieuwe, flexibele manier van ontwikkelen kan een nieuwe band doen ontstaan tussen ontwerper en afnemer, waarbij een grote vraag blijft: hoe kunnen we het label ‘circulair’ en ‘lokaal’ beschermen, zodat consumenten hierop ook kunnen vertrouwen? Hoe kunnen ondernemers en andere betrokkenen in de keten hierop inspelen, voor origineel en ook duurzaam geproduceerd mode-aanbod?
Dit zijn enkele concrete thema's die uit de expeditie naar voren kwamen, die we verder zullen ontwikkelen, met CIRCOLLAB partners die hier aanwezig waren dan wel in het netwerk als relevant werden herkend.
Wat ons betreft een geslaagde expeditie, geheel in lijn met de ambitie van CIRCOLLAB om te verbinden en kennis te ontwikkelen. Meer weten of aansluiten bij het vervolg? Neem contact op met Yanti Slaats, waardeketencoordinator concumptiegoederen.
Verslag: Laura van Santen / Julie Ferguson. Foto's: Julie Ferguson
Hoe organiseer je samenwerking waarmee opschaling en systeemverandering mogelijk worden? Welke veranderingen in governance, economische en financieringsstructuren zijn nodig, welke implicaties vanuit en voor wet-en regelgeving? Hoe is ketensamenwerking in te richten, zodanig dat er een proces van circulaire waardecreatie onstaat?