Titel: ‘De zweepslagen van het woord’
Beeld: Drie ‘Anti Lichamen’.
Materiaal: Basis: Pallethout frame, Opbouw: stof en papier maché. Toplaag: meest zwart/wit fotokopieën van krantenkoppen en andere tekststroken. Afwerking: Coating op waterbasis.
"Dit werk gaat over de politieke verhoudingen tussen Nederland en Curaçao en voorheen de Nederlandse Antillen. Het werk gaat over het nu, waarin het verleden doorklinkt.
Met zo min mogelijk kosten moesten altijd zo hoog mogelijke winsten gemaakt worden. Gedreven door economische belangen moest gedurende de periode dat de slavernij hoogtij vierde, dit systeem met harde hand in stand gehouden worden. Het bestuur was er voornamelijk op gericht om de Driehoeks handelsrelatie te faciliteren tussen De Republiek, vertegenwoordigd door de West Indische Compagnie, Curaçao en de andere eilanden van de Nederlandse Antillen en de ‘Goudkust’ van Afrika. In het verleden werd dan ook met harde hand bestuurd. De gruwelijkste lijfstraffen waren hierbij aan de orde van de dag.
Met goedkeuring van ‘Het bestuur’ werden tot slaafgemaakten, die het zware werk moesten verrichten, onder andere met de zweep in toom gehouden.
Inmiddels is de slavernij afgeschaft, leven we in een sociaal democratisch bestuurlijk stelsel en zijn de verhoudingen daarmee ook veranderd. Echter de onderlinge politieke spanningen binnen het koninkrijk tussen de gebiedsdelen overzee en Nederland zijn er niet minder om geworden. Het onafhankelijkheidsstreven van de eilanden tegenover hun afhankelijkheid van onder andere financiële bijstand uit Nederland blijft schuren. Aan het algemene beeld dat de partijen van elkaar koesteren en hoe dat tot uitdrukking komt in de media, daar willen we met dit werk aandacht aan besteden. Want die woorden van politici in de media werken door bij het grote publiek en dat bepaald hun visie op vooral de zwarte mensen afkomstig van de eilanden in het Caribisch gebied, die onderdeel uitmaken van het Koninkrijk der Nederlanden. Iets dat de mensen afkomstig van die eilanden die naar Nederland zijn gekomen, zoals de kunstenaar Ruben La Cruz zelf, iedere dag weer aan den lijve ondervindt. Op Curaçao wordt het woord ‘Yu di Korsou’ gepropageerd….. Wij zouden iedereen die zich in het Koninkrijk bevindt, koninkrijkskinderen willen noemen.
‘Anti Lichamen’.
Drie figuren door ons ‘Anti Lichamen’ genoemd, levensgrote gestileerde mensfiguren zijn in de stijl gemaakt die jullie wellicht kennen van de ‘Curaçao Gamble’ serie.
Op een houten frame zijn de sculpturen, pop of mens vormen opgebouwd die gebruikt worden als basis om de woorden en krantenkoppen op te plakken.
Hier wordt letterlijk en figuurlijk de interactie en de complexe wisselwerking, van het volk enerzijds en het bestuur anderzijds, met Nederland aan de koude kant van de oceaan en het tropische Curaçao aan de andere kant, in een kunstwerk gevat. Het is een soort wurggreep, een vicieuze cirkel waarin de partijen zich bevinden.
Figuur 1. Leidend voorwerp.
De houding van deze figuur is die van de slavendrijver. Hij deelt een zweepslag uit. Deze figuur vertegenwoordigd de politiek. Met name de rechts populistische politiek. De figuur en de hele zweep zijn beplakt met toepasselijke teksten, kopieën van krantenkoppen en knipsels van woorden die als zweepslagen ervaren worden.
De knipsels behelzen de bewoordingen waarmee de Antillianen en Antillen worden aangeduid en de bewoordingen waarmee de Nederlanders op Curaçao worden aangeduid, die over het algemeen als denigrerend worden ervaren. Met name de bewoordingen van bestuurders en politici zullen als krantenkoppen, van nu en uit het recente verleden, maar ook uit het archief afkomstig, worden geprint en geplakt op de figuur. Niet alleen de betekenis van de teksten/woorden en letters zal toepasselijk zijn, maar ook de grafische werking van de teksten, het spel met en het contrast tussen zwart/wit en kleur. Op de ene helft komen de Nederlandse woorden/teksten en op de andere helft de Curaçaose.
Figuur 2. Lijdend voorwerp.
De in de zeventiger jaren populair geworden uitspraak ‘Het persoonlijke is politiek en vice versa’, wordt hier uitgedragen. Deze figuur vertegenwoordigd het volk en daarmee de kunstenaar zelf. Het effect van de bestuurlijke beslissingen en politieke uitingen op het volk worden hier zichtbaar gemaakt. Het volk/ Pueblo van Curaçao dat gebukt gaat onder de onderdrukking, maar dat niet klein te krijgen is en in opstand komt…... De figuur is beplakt met afbeeldingen uit het oeuvre van Ruben die altijd politiek geëngageerd werkt heeft gemaakt, gecombineerd met onder andere protestacties van ‘het volk/ pueblo’ door de jaren heen.
Figuur 3. Mariana Franco.
Een beeld van een vrouw figuur die haar handen heft bij het zien van de twee andere figuren. Het is gemaakt naar aanleiding van stukken betreffende het onderwerp van de tentoonstelling die ons werden gepresenteerd door het Nationaal Archief. Mariana Franco was een fascinerende zwarte vrouw, die leefde op Curaçao in de 18e eeuw, maar geboren en vrijverklaard te Sint Eustatius. Zij vocht langs juridisch legale wegen geweldloos, tegen het onrecht dat haar ten deel viel op Curaçao tot in de rechtbank te Nederland."
Bron: La Cruz & Helweg (augustus 2021)
De tentoonstelling 'Kòrsou – Curaçao' was van 15 december 2021 t/m 20 november 2022 te zien in het Nationaal Archief in Den Haag.
Over de kunstenaars
Karolien Helweg en Ruben La Cruz, zijn twee kunstenaars die sinds 2000 op projectbasis samenwerken. Vanuit een maatschappelijk engagement ontwikkelen zij kunstprojecten die kunst, welzijn en educatie met elkaar combineren. Middels onder andere workshops, exposities en kunstprojecten in de openbare ruimte, betrekken zij daar mensen bij. Mensen die in mindere mate in aanraking komen met kunst, laat staan er zelf aan hebben gedaan, maar ook mensen die volgens hen een extra impuls nodig hebben. De ‘toepasselijke’ beeldende kunstprojecten, installaties en beelden spelen qua vorm en inhoud vaak sterk in op de sfeer, geschiedenis en het actuele gebruik van de locatie waar het geplaatst wordt en of leveren een commentaar op een maatschappelijk thema.
Bronnen: LaCruzHelweg, La Cruz & Helweg