WAAROM DIGITALE INFRASTRUCTUUR (nut en noodzaak)?
Diensten in de openbare ruime worden steeds meer gedigitaliseerd. Gemeente en publieksorganisaties maken in de openbare ruimte steeds consequenter gebruik van digitale instrumenten om veiligheid, vrijheid en leefbaarheid te realiseren. Dat leidt tot een toename van apparaten die op afstand bediend of uitgelezen worden (sensoren). Zij voeden geautomatiseerde dataverzameling en realiseren bediening op afstand. We noemen dat de digitale infrastructuur in de openbare ruimte van de stad Amsterdam (DI020 genoemd). Deze dient voor het verzamelen en het transport van data. Zij is in feite een digitaal wegennet. Die verzamelde en getransporteerde data is vervolgens de basis voor digitale diensten waarmee personen en organisaties werken in diverse digitale diensten. Tezamen vormen deze diensten de digitale stadsomgeving.
Een veilige, toegankelijke en beschikbare digitale infrastructuur is een voorwaarde voor een goed functionerende digitale stadsomgeving: een openbare ruimte met de publieke voorwaarden voor vertrouwd gebruik van publieke digitale diensten. Het belang van deze voorwaarde neemt toe, voor de economische ontwikkeling van individu en organisatie en voor de aantrekkelijkheid van de stad als vestigingsplaats.
De huidige stedelijke digitale infrastructuur in de openbare ruimte wordt gekenmerkt door een verzameling van assets, verspreid over diverse publieke eigenaren. Er is geen verbinding tussen netwerk van partijen, noch een goed overzicht op wie wat heeft. Door gezamenlijke spelregels en standaarden af te spreken, ontstaat ruimte om voorzieningen te koppelen en daarmee synergievoordelen te halen. Deze voordelen kunnen bestaan uit kostenvoordelen, maar ook een verhoogde beschikbaarheid (ook geografisch) van voorzieningen. Gemeenschappelijke aanpak voor een waarborg van een goed functionerende en veilige digitale infrastructuur voor een veilig gebruik van gebruik van data is noodzakelijk (PWC, juni 2017, bijlage 1).
Verwachtingen van de burger en ondernemer
Ook burgers, ondernemers en bezoekers ervaren een steeds grotere afhankelijkheid van digitale infrastructuur in de openbare ruimte. Dat geldt niet alleen voor de publieke digitale voorzieningen. Ook het gebruik van private digitale diensten in de openbare ruimte door burgers, ondernemers en bezoekers blijft groeien. Terecht verwachten zij dat de publieke voorzieningen goed en veilig functioneren. Ook in de digitale openbare ruimte moet veiligheid en vrijheid geborgd zijn. Een goed functionerende digitale stadsomgeving in de openbare ruimte is bovendien in toenemende mate een criterium voor bedrijven in de keuze om zich te vestigen, bijvoorbeeld in Amsterdam.[1]
Nieuwe afspraken
Het groeiende gebruik van digitale diensten in de openbare ruimte vraagt om nieuwe vertrouwenstelsels die voorzien in identificatie, authenticatie en validatie van apparaten, en het vertrouwd koppelen van verschillende (soms gegroepeerde) objecten/gebouwen aan personen/organisaties. We noemen zo’n stelsel een ‘trust framework’. Trust frameworks vervullen een essentiële rol in een veilige, toegankelijke en beschikbare digitale infrastructuur. Deze moeten ontwikkeld worden, en bij voorkeur op basis van ervaring in de praktijk groeien.
Veiligheidseisen
Het toenemende gebruik van digitale instrumenten vraagt deels ook om nieuwe eisen op het terrein van veiligheid en privacy. Europese en landelijk wetgeving schrijft op dat terrein al veel voor. Grote impact heeft de nieuwe Algemene Verordening Gegevensverwerking (AVG) die 25 mei 2018 van kracht wordt en voorschrijft dat gegevens niet herleidbaar mogen zijn naar het individu. De AVG gaat primair over data, maar stelt ook eisen aan de lokaal gebruikte technologie, waarmee die data veilig uitgewisseld kan worden.
De noodzaak voor een veilige digitale infrastructuur wordt ook steeds zichtbaarder door diverse zaken die in de openbaarheid zijn gekomen, zoals van geslaagde en aanvankelijk onopgemerkte inbraken in systemen en netwerken. Daarbij zijn gegevens van individuen en organisaties gestolen zijn. In andere zaken zijn individuen en organisaties als het ware gegijzeld, doordat hun systemen niet toegankelijk waren. Waarbij het betalen van gevraagd losgeld niet altijd tot een vrijgave van systemen leidde. Deze voorbeelden onderschrijven de noodzaak tot een veilige digitale infrastructuur voor individu en organisaties en in de openbare ruimte van de stad Amsterdam.
Een veilige digitale infrastructuur is de verantwoordelijkheid van individuen en organisaties zelf. Het is ook een verantwoordelijkheid van ons allemaal samen. De openbare ruimte is immers ‘van ons’. In het programma DI020 werken gemeente en publieksorganisaties aan de veiligheid van de digitale infrastructuur in de openbare ruimte.
Samenwerking
Gemeente en publieksorganisaties delen de noodzaak en urgentie voor een veilige, goed toegankelijke en beschikbare DI020. Zij ervaren dat hun verantwoordelijkheid voor de publieke ruimte, voor een veilige en toegankelijke stad, zich uitbreidt van offline (fysiek) naar online (digitaal). Vanuit die constatering hebben gemeente en Alliander, Amsterdam Arena, Havenbedrijf Amsterdam, Politie, Vervoerregio en Waternet elkaar gevonden in die ambitie samen te werken aan een veilige, goed toegankelijke en beschikbare Digitale Infrastructuur Amsterdam (DI020). We noemen dat DI020.
Het kernteam DI020 en het voorliggend programma plan DI020 is de eerste opbrengst van die samenwerking. Hierin delen gemeente en partners hun kennis en ervaring om vervolgens al doende te leren en ontwikkelen en te werken aan een veilige, beschikbare en toegankelijke digitale infrastructuur in de openbare ruimte van de stad. Het is voor ons vanzelfsprekend zo veel mogelijk gebruik te maken van wat er al is.
[1]De aantrekkelijkheid van steden als Amsterdam voor organisaties en individuen om zich te vestigen is ook afhankelijk van mogelijkheden voor het ontwikkelen en het gebruik van ‘slimme diensten’: “By 2025 smart cities capabilities will become a critical consideration for companies deciding where to invest and open facilities“ (Verizon, feb 2015).