Humanisme en posthumanisme
Het humanisme is een levensbeschouwing die de mens centraal zet en uitgaat van ratio, bewijs en de waarde van de mens. Die ratio heeft ons veel gebracht en in onze maatschappij, in onze beleidsvorming en kennisproductie hebben we het rationele, systemische denken heel hoog zitten. We lopen echter tegen grenzen tegen aan met deze soort kennis. Steeds vaker botst de statische systeemwereld met de leefwereld, die vol zit met emotie, historie en cultuur.
Het posthumanisme gaat voorbij de rationele mens als middelpunt en ziet een systeem waarin mens, natuur en technologie elkaar beïnvloedt. Ook het materiele perspectief is leidend. Bijvoorbeeld als het gaat om klimaatverandering zie je dat de hitte zorgt ervoor dat mensen niet meer in hun huis kunnen verblijven of dat het stijgende water zorgt voor problemen. Dit zijn materiele 'objecten' die de mens sturen in hun handelen.
Het klimaatvraagstuk: systemische transformatie
Het veranderende klimaat zorgt voor uitdagingen die we met ons huidige denken niet kunnen oplossen. Echter, als je denkt vanuit het verleden, vanuit bestaande kennis en bestaand beleid, is een radicaal andere toekomst bijna niet voor te stellen. Reflectie vanuit het posthumanisme kan hierin helpen. Wat zijn de aannames die achter ons huidige systeem zitten? Waarom is de menselijke relatie met natuur en technologie voornamelijk instrumenteel? Hoe worden verschillende betekenissen op waarde geschat, bijvoorbeeld het emotionele en affectieve? Hoe worden het vrouwelijke en inheemse perspectief geïncludeerd in ons denken en handelen?
Rechtvaardigheid: wie heeft een stem?
Er wordt veel verzet ervaren tegen elementen die nodig zijn voor een duurzame toekomst. Er is conflict en protesten, bijvoorbeeld tegen windmolenparken door mondige bewoners. Voor anderen is het al ingewikkeld om in het vizier te staan, om hun stem te laten horen. Soms alleen al omdat ze niet kunnen praten, zoals de Noordzee, of de 'toekomst'. Het is belangrijk om ons af te vragen: hebben we iedereen erkend in het beleid wat we maken? Voorbij distributionele rechtvaardigheid (het hoeft niet voor iedereen gelijk te zijn) maar iedereen moet erkend worden en het moet begrijpelijk zijn waarom bepaalde keuzes worden gemaakt. Dit noem je erkenningsrechtvaardigheid of 'recognition justice'.
De Mosh Pit
Als je tijdens een concert wel eens in een mosh pit hebt gestaan, weet je dat dit geen ongecontroleerde vechtpartij is, maar een energieke, complexe wirwar van mensen waarin er wordt geduwd maar ook naar elkaar wordt omgekeken als iemand valt. Tamara ziet de mosh pit als inspiratie voor wat er volgens haar moet gebeuren. We moeten de complexiteit en onzekerheid met elkaar aangaan, de onderlinge botsingen niet vrezen maar zorgen dat het productieve botsingen zijn.
De kunst van het visualiseren
Voor een duurzame toekomst is imaginair denken en verbeeldingskracht nodig. Kunstenaars kunnen hierin helpen. Zij hebben de creativiteit en verbeelding om te visualiseren hoe zo'n toekomst eruit kan zien. Zulke visualisaties helpen in de dialoog: in overdracht, vertaling en co-creatie van kennis.
Biografie
Tamara Metze is hoogleraar Bestuurskunde bij de Afdeling Multi Actor Systemen van de Faculteit Techniek, Bestuur en Management aan de TU Delft. Metze is getraind als politicoloog en in Science and Technology Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Ze onderzoekt conflict en samenwerking in de governance van duurzaamheidsvraagstukken op gebied van energie en circulariteit. Zij besteedt daarbij aandacht aan de rol van grensobjecten, (visuele) framing, emoties, en kennis co-creatie. Metze is lid van de redactie van Beleid en Maatschappij, van het college van the International Public Policy Association. Zij is Principal Investigator bij het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions:
'Metze is project leader of several interdisciplinary projects that aim to understand and experiment with boundary crossing collaborations in governance of sustainability transitions (e.g. energy, food and the circular economy). With special focus on boundary objects, (visual) framing, knowledge cocreation through research by design, scenario development, communities of practice, gamification and so on. She has extensive experience in the coordination of and lecturing in courses on interdisciplinary research, on framing, discourse theory, political theory, innovative designs, and the energy transition.' (AMS Institute)