Les 1: Niets doen is besmettelijk. Maar iets doen gelukkig ook!
Er zijn vele coping strategieën die gehanteerd worden om niets te doen. Hier een paar. Solution aversion: Een oplossing van het probleem staat niet aan, dus we negeren het probleem. Motivation ambivalent: Positieve en negatieve afwegingen voor gedragsverandering zijn in strijd, een verlies van vrijheid en huidige leefstijl is op de loer. Morele disengagement: De causale relatie tussen gebeurtenissen maken we niet. Het resulteert in een collectief Bystander-effect, waarin een vraagstuk niet wordt herkend. Afwachtendheid van overheid, burger en bedrijven is het resultaat.
Recent verscheen een artikel van Thijs Bouman en Linda Steg waarin ze deze ‘spiral of inaction’ inzichtelijk ontleden en uitleggen wat nodig is om de spiraal opwaarts te krijgen. Voorbeelden op het gebied van klimaat. Overheden en bedrijven kunnen via regelgeving, true pricing en andere maatregelen pro-klimaat acties aantrekkelijker maken dan niet-duurzame acties. En door consequent te communiceren en zichtbaar te maken wat er allemaal moet gebeuren en al gebeurt bieden ze steun en zetten ze een nieuwe norm neer. Burgers en de media kunnen het verkeerde beeld corrigeren dat mensen niet geven om klimaatverandering door veel meer te communiceren over het belang dat ze hechten aan het klimaat en de natuur en wat ze zelf al doen.
Les 2: Let op symbolische oplossingen en ‘rebound’ effecten.
Stel, je wilt emissies van gemotoriseerd vervoer in de stad terugdringen. Je bedenkt dat het inzetten op deelvervoer tot dit gewenste resultaat leidt. Dus vervang je parkeerplekken met eHUBS. Maar raak je daarmee wel de huidige gebruikers van gemotoriseerd vervoer? Uit onderzoek in Zürich bleek dat gedeelde e-scooters en e-bikes meer CO2 uitstoten dan de vervoermiddelen die ze wilden vervangen. Renes doet daarom ook de oproep: Durf te kiezen en doelgericht te puzzelen. Wat vervangt het deelvervoer en/of wie gaat het gebruiken? Oplossingen hebben meerdere dieptelagen.
Les 3: Maak ook beleid voor hoe je de – onwenselijke – status quo gaat verhinderen.
Vaak denken we dat als we eenmaal de gewenste norm, of het doelgedrag hebben geformuleerd, dit op magische wijze zichzelf ontvouwt en realiseert. Dat zal niet gebeuren. Naast de aanmoediging van gedragsverandering die je wilt zien, dien je ook beleid of een strategie te maken op hoe je het huidige gedrag gaat verhinderen. De randvoorwaarden van gedrag zijn: (1) capaciteit (kun je x/y?), (3) motivatie (heb je zin in x/y en (3) gelegenheid (ben je in de buurt van x/y?). Deze exercitie dien je zowel op het gewenste en ongewenste gedrag te plotten. Het zijn dus twee vraagstukken die je dient op te lossen.