Evaluatie regeling Tegemoetkoming Openbaar Vervoer Minima Mantelzorgers (TOVM)
Soufyan Ahamiane
Clemens Wenneker
Onderdeel van
Trefwoorden
Naar kennisnetwerk
Sinds januari 2017 stelt de gemeente Amsterdam een tegemoetkoming voor kosten van openbaar vervoer beschikbaar voor Amsterdamse minima mantelzorgers (afgekort: TOVM). Met deze regeling kunnen mantelzorgers met weinig geld € 20 per maand ontvangen op hun OV-chipkaart als zij mantelzorg verlenen aan iemand die op ten minste 3 km afstand woont.
Is de doelgroep tevreden met de TOVM en voorziet de regeling in de behoeften van mantelzorgers met weinig geld? Aan welke vormen van ondersteuning hebben zij het meest behoefte? Deze vragen stonden centraal in de evaluatie van de TOVM die OIS heeft uitgevoerd aan de hand van een literatuuronderzoek, een enquête onder alle 231 ontvangers van de TOVM in 2017 en een zevental gesprekken met professionals die contact hebben met de doelgroep.
Ontvangers tevreden over TOVM maar laag bereik
De enquête onder ontvangers van de TOVM toont aan dat de ontvangers tevreden zijn over de regeling: zij geven de regeling gemiddeld een 8,2. Daarnaast is hun oordeel over de aanvraagprocedure en de voorwaarden van de regeling positief.
Maar betekent deze uitkomst ook dat de totale doelgroep tevreden is over de regeling? Het lage bereik is aanleiding voor een belangrijke kanttekening. In 2017 hebben 231 Amsterdammers de TOVM ontvangen. De GGD schat de groep mantelzorgers met weinig inkomen op ongeveer 10.000 in Amsterdam. Al is de doelgroep van de TOVM kleiner vanwege een aantal voorwaarden, met de regeling wordt een fractie van hen bereikt. Het is niet duidelijk of dit lage bereik komt door onbekendheid met de TOVM of doordat de meerderheid van de doelgroep geen behoefte heeft aan de regeling in de huidige vorm.
Aanwijzingen voor effectiviteit TOVM
Tegelijkertijd levert het onderzoek aanwijzingen dat een tegemoetkoming effectief kan zijn? Uit de enquête, de literatuur en de gesprekken met professionals komt duidelijk naar voren dat minima mantelzorgers behoefte hebben aan een tegemoetkoming voor reiskosten. Het belang van de TOVM wordt verder ondersteund door de uitkomst dat 43% van de TOVM-ontvangers aangeeft dat zij zonder de TOVM minder vaak mantelzorg zouden verlenen. Verder laat de enquête zien dat de TOVM 41% van de extra reiskosten vanwege mantelzorg dekt. Dat zijn belangrijke aanwijzingen voor de effectiviteit van de regeling.
Aanbevelingen: meer bekendheid, geen 3 km-regel
* Onbekendheid met de TOVM speelt waarschijnlijk een rol in het lage bereik. Zorg met name voor bekendheid van de regeling onder professionals die mantelzorgers ondersteunen.
* Alle mantelzorgers maken extra reiskosten, ook als ze mantelzorg geven aan een inwonend gezinslid. Schaf daarom de 3 km-regel af.
* Realiseer je dat niet alle verzorgde personen een mantelzorgverklaring kunnen ondertekenen. Een aantal professionals signaleert daarom dat de mantelzorgverklaring wordt ervaren als een belemmering voor een groep minima mantelzorgers. Bij de aanvraag van de TOVM is een uitzondering in een dergelijk geval mogelijk, maar die mogelijkheid is niet bekend onder alle professionals.