Tijdens de sessie werd vooral aandacht besteed aan noties van creativiteit die verder gaan dan die welke zijn afgeleid van de kaders van de creatieve economie, de voorwaarden van onze collectieve intelligentie en oordelen over creatieve uitkomsten.
Prof. Andrew Hudson-Smith zet de toon en zegt dat planners niet gewend zijn om anderen erbij te betrekken. In wezen gaat stadsplanning over recht. Het is een risico-instelling. Kijkend naar de nieuwe mogelijkheden met AI, vraagt hij zich af: 'Is stadsplanning dood?' Hij ziet de dingen langzaam bewegen.
Dr. Leah Lovett, van het Centre for Advanced Spatial Analysis, University College of London, is opgeleid als wever. Een ambacht dat sterk verbonden is met steden. Ze zegt dat stadsplanning langzaam nieuwe dingen aanpast. Als reactie op creativiteit en nieuwe technologieën ziet zij steeds meer interdisciplinaire groepen ontstaan; met architecten, stedenbouwkundigen, ingenieurs etc. Maar, zegt ze: 'Het is belangrijk dat je niet wordt geframed als een kunstproject.' Wat ze aan het project toevoegt, is het kritische creatieve denken, waarbij ze alternatieve lenzen meebrengt.
‘Om creatief te zijn, moet je risico’s omarmen. In een collectief proces ontstaat het idee dat we een gedeelde visie nodig hebben. Terwijl kunst een heel individueel proces is. Kunst kan een ruimte openen om ervaring en kennis met elkaar te verbinden.'
Dr. Johannes Flacke, van het Design and Interactive Space for Co-Creation lab-Universiteit Twente, runt een lab waar digitale technologieën worden ontwikkeld. Deze tools zijn gemaakt om mensen een stem te geven, rond de tafel te brengen en het moment van interactie en uitwisseling van ideeën te laten plaatsvinden. Het doel van de dingen die ze ontwikkelen is om de communicatie tussen verschillende soorten expertises te vergemakkelijken, waar de creativiteit een rol speelt.
'Het belangrijkste bezit is vertrouwen. Impact is wanneer mensen elkaars perspectieven beter begrijpen.'
Dr. Bahador Bahrami, van het Crowd Cognition Lab - Ludwig Maximilian Universiteit van München, spreekt over collectieve intelligentie en vraagt zich af: 'Wat krijgen we goed en fout met betrekking tot collectieve intelligentie?'. Een van de belangrijkste aspecten is dat we altijd het nut van collectieve intelligentie inzien. We gaan ervan uit dat beslissingen op basis van collectieve intelligentie betere beslissingen zijn. Maar wat bereikt collectieve intelligentie? Want samen dingen doen is kostbaar en kost veel moeite. 'We merkten dat de inspanning zelf, dingen samen doen, de stress minder maakt.'
'Het belangrijkste domein waarin collectieve intelligentie het meest succesvol is, is het delen van verantwoordelijkheid. Vooral voor de stadsplanning en het nemen van beslissingen voor de toekomst over wat goed lijkt.'
Zijn onderzoek heeft aangetoond dat collectieve intelligentie kan worden gebruikt als instrument om de beslisser te beschermen. Dit is het belangrijkste en nuttigste systeemvoordeel voor collectieve verantwoordelijkheid, en wordt in de mainstream over het hoofd gezien. Collectieve intelligentie garandeert de uitkomst van wat er met u zal gebeuren na een bepaald project. Dat is de intelligentie die op de lange termijn nuttig zal zijn. Natuurlijk is de invloed in het collectief niet altijd positief; vooroordelen beïnvloeden. Het oorspronkelijke idee is dat collectieven slagen als ze individualiteit hebben en onafhankelijke ervaringen combineren. Onafhankelijk van meningen is de sleutel.
Prof. Oliver Alexy, van de School of Management – Technische Universiteit van München, wordt door de moderator gevraagd: 'Hoe ziet u de rol van het collectieve werken in de stadsplanning?' Alexy antwoordt: ‘We streven naar nauwkeurige voorspellingen: weet nu wat morgen goed is. Maar dat kunnen we niet. We weten drie dingen:
'Ten eerste weten we pas wat we willen, als we het krijgen. We weten pas wat we willen als we zien wat mogelijk is. Ten tweede: welke structuur je ook opbouwt, zorg dat je een proces opzet dat relatief efficiënt is. En ten derde zal wie je in de kamer hebt, bepalen waar het proces naartoe gaat. De agenda bepalen, een bepaald persoon mogen uitnodigen voor een bijeenkomst is een vorm van macht.'
ij stelt dat het nooit om een collectief gaat, maar altijd om een visie van bovenaf. Het is een organisatie die er richting aan geeft. Dat is systemisch ontwerp; vanuit machts- en performatief perspectief. 'Bij het adopteren van designdenken in stadsplanning ontbreken de strategische beslissingen', zegt Alexy. We doen co-creatieprocessen omdat het leuk voelt. Als je erbij betrokken bent, voelt iedereen zich beter, er is een gevoel van rechtvaardigheid. De perceptie van eerlijkheid is ook belangrijk voor het gevoel dat we de beste beslissingen hebben genomen. De kans op steun voor de beslissing neemt toe, maar de kans op een gecoördineerde uitkomst neemt af.
Wie moet dus de leiding hebben over het ontwerpconcept? De klant of de ontwerper? Je moet de gebruiker beperkte beslissingsruimte geven. En planning heeft het inzicht achteraf niet opgelost.