De publicatie bevat inzichten na twee jaar onderzoek in dit vierjarige project. Het werd aangeboden aan projectpartners en -relaties, nadat deze feestelijk in ontvangst was genomen door Jeroen Jonkers namens het kwaliteitsteam van het project.
Het rapport biedt een historische analyse van consumptieruimten in Amsterdam en een theoretische verkenning van urban commons, naar gevolgd door vijf observaties. Dit alles wordt geillustreerd aan de hand van drie casussen van winkelgebieden, de Hoogstraaten, Plein 40-45, en de Jan Evertsenstraat; daaraan is toegevoegd een vierde casus van een buurtinitiatief in de Wildemanbuurt dat een urban commoning proces heeft doorlopen en nuttige lessen oplevert. Het geheel leidt tot twee concluderende thema’s: 1) bestuurlijke innovatie richting een hybride democratie en 2) een gastvrijheidsbenadering op consumptiegebieden, gericht op beter begrip van toeristificering. Het rapport is online beschikbaar onder creative commons licentie.
Tijdens de bijeenkomst "Terug naar het vraagstuk" onderzochten we welke problemen in concrete situaties al zijn of nog kunnen worden aangepakt, door terug te gaan naar het oorspronkelijke vraagstuk naar disbalans in de stad en gezamenlijk beheer van consumptieruimten. Het doel hiervan, zo introduceerde projectleider Julie Ferguson, was om de centrale onderzoeksvraag naar disbalans in consumptieruimten verder te verdiepen in de actualiteit van de corona pandemie, en vervolgens praktijkgerichte oplossingen verder vorm te geven.
Toeristificatie
Ten eerste besteedden we aandacht aan de complexiteit van het vraagstuk, ofwel de verschillende facetten van uiteenlopende belangen omtrent imbalans in de stad, met name toeristificatie. Zo bood Iris Hagemans inzicht in de huidige vraagstukken waar zij zich in haar onderzoek op richt.
Iris doet onderzoek naar toeristificering van winkelgebieden, een vraagstuk dat veel Amsterdammers graag zouden oplossen. In haar presentatie gaf Iris aan waarom het ook belangrijk is om terug te gaan naar het vraagstuk en na te gaan waar het probleem vandaan komt. Ze liet zien waarom problemen in winkelgebieden vaak gaan over meer dan de ontwikkelingen in het winkelgebied zelf, waarom ze vaak sterk afhankelijk zijn van gedeelde interpretaties en waarom belangen rondom winkelgebieden zelden eenduidig zijn.
Collaborative Governance van Urban Commons
Ten tweede belichtten we wat deze complexiteit betekent voor het ontwikkelen van een proces gericht op collectieve actie. Zo bood Joachim Meerkerk, in een vraaggesprek met Mike de Kreek, inzicht in de manier waarop dit vraagstuk wordt onderzocht. Aan de hand van een concreet voorbeeld - het plaatsen van een verkeerde perscontainer voor AGF afvalverwerking op Plein ’40-’45 - illustreerde Joachim's hoe zijn conceptuele model toegepast kan worden voor collaborative governance van urban commons. Ofwel: het model helpt ontdekken waar de uitdagingen zitten voor een betere samenwerking tussen de belanghebbenden van een gedeelde bron, in dit geval de martkondernemers, gemeente ambtenaren en (indirect) bezoekers en bewoners rondom het plein. Zo werd de perscontainer op verzoek van de ondernemers geplaatst door de gemeente, maar deze bleek erg onhandig in het gebruik voor de ondernemers en leidde bovendien tot lekkage van afvalsappen en daardoor overlast voor omwonenden.
Door stap voor stap met het model door het samenwerkingsproces heen te lopen, toonden we hoe er enerzijds verbetering is bereikt in de onderlinge relaties en dat bijvoorbeeld vragen vanuit de ondernemers daadwerkelijk hun weg konden vinden richting realisatie. Anderzijds bleek dat er nog te weinig functionele samenwerking was in het gezamenlijk ontwikkelen van oplossingen, met als gevolg een disfunctionerende perscontainer en een continuering, of mogelijk een verergering van het op handen zijnde probleem.
Toepassing in de praktijk: instrument voor oplossingen en interventies
Op basis van de inzichten van Iris en Joachim gaven we tot slot een doorkijkje naar het instrument dat we aan het ontwikkelen zijn om oplossingen vanuit de onderzoeksbevindingen te vertalen naar de praktijk. Dit instrument is bedoeld als handreiking voor onderzoekers en professionals om problemen op het gebied van samenwerking in de praktijk te identificeren en daar geschikte oplossingsrichtingen en interventies bij te vinden. De komende periode zullen we benutten voor het doorontwikkelen van een experimenteer- en leeromgeving gericht op verbindende samenwerking rondom winkelruimtes, en zal het instrument verder worden doorontwikkeld. Dit alles doen we natuurlijk in samenwerking met en na consultatie van onze partners en relaties in de stad. Vragen? Suggesties? We horen het natuurlijk graag!
Voor een hardcopy van de tussenrapportage neem contact op met Jessica Schmitz.