Werkboek- Bodem & Ondergrond

In dit hoofdstuk worden de maatregelen beschreven en de uitwerkingen getoond die betrekking hebben op de bodem en ondergrond van de openbare ruimte. Anders dan de aanduiding bodem doet vermoeden, richten de maatregelen zich niet zozeer op kwaliteit van de bodem, maar vooral op de bodem als ruimte waarin kabels en leidingen liggen en tevens als fundament voor de inrichting van de openbare ruimte. Maar de belangstelling voor het microleven in de bodem, als basis van het voedselweb, groeit gestaag. In deze uitgave komen maatregelen gericht op microleven echter nog niet aan bod, mogelijk is dat wel het geval in een volgende editie.

Zoals in Casus Amstel-Stad, Amsterdam uiteen is gezet, zijn de toenemende ruimteclaims op de bodem en ondergrond een knelpunt in alle compacte stedelijke wijken. Een groot deel van de openbare ruimte wordt daar gevormd door bestaande straten (waarvan de breedte vast ligt) waarin ruimte moet worden gevonden voor extra kabels en leidingen naast het pakket dat er al ligt. Denk bijvoorbeeld aan warmte/koudeleidingen, nieuwe data- en elektriciteitskabels, ondergronds afvaltransport en allerlei goten, buizen of greppels voor de klimaatadaptatie van een wijk.

Op veel plekken is die ruimte voor extra kabels en leidingen er eenvoudigweg niet, zeker niet als er ook voldoende ruimte voor boomwortels moet komen (of blijven). Daarom richten de energiemaatregelen zich in het bijzonder op innovatieve ruimtebesparende methoden van kabelen leidingaanleg. Bijvoorbeeld de slimme stapeling van leidingen, maar er zijn ook geavanceerde oplossingen met mantelbuizen en leidingtunnels (kabelkokers). Daarbij blijkt dat het minder ingewikkeld is dan vaak wordt gedacht om leidingpakketten onder bomen aan te leggen.

Op gebiedsniveau zijn ook enkele maatregelen opgenomen waarin leidingen voor energie, afval en/of nieuwe sanitatie samenkomen in ‘verzamelstations’. Dergelijke stations zijn er voor warmtelevering (warmteoverdrachtstation) en komen daarom aan de orde bij het gebiedsthema Energie.