• Gemeente Amsterdam Cluster Digitalisering, Innovatie en Informatie

• Explorative

• Digital,
• Governance

Afwachten en anticiperen: Hoe de gemeente Amsterdam stuurt op ontwikkelingen in het digitale publieke domein

Het publieke domein verandert door de razendsnelle toename van digitale toepassingen. Online fora waar oproepen tot protest kunnen worden gepubliceerd hebben bijvoorbeeld invloed op wat er in de fysieke publieke ruimte plaatsvindt. De grenzen tussen het digitale en het fysieke worden steeds diffuser omdat deze werelden steeds vaker in elkaar overlopen. Dat kan op een aantal gebieden een verrijking zijn, maar leidt tegelijkertijd tot nieuwe vragen: technologie biedt oplossingen én creëert problemen. Een technische oplossing voor een maatschappelijk vraagstuk is daarmee nooit absoluut. In de literatuur wordt dit reflexieve moderniteit genoemd: moderniteiten keren zich steeds weer tegen zichzelf.

Die ambivalentie van digitalisering biedt overheden – op alle niveaus – een sluimerend gevoel van ongemak: hoe houd je grip op zo’n ontwikkeling? Gebruiken we wel alle kansen en mogelijkheden en staan alle risico’s wel voldoende op ons netvlies? En hebben we hier als overheid eigenlijk wel invloed op, en iets van te vinden? In dit essay reflecteren Georgina Kuipers, Christiaan van der Kaaij, Henk den Uijl, Valerie Frissen en Jorgen Schram op de vraag wie of wat eigenlijk waar verantwoordelijk voor is als het gaat om het beheer van het digitale publieke domein in een stad – in dit geval Amsterdam. De vraag hoe met een ontwikkeling als digitalisering om te gaan is een zeer actuele kwestie, maar tegelijkertijd een klassieke afweging. Wie is eigenaar, wie is verantwoordelijk?

Aan de hand van vier Amsterdamse cases (te weten: deel- en platformeconomie, deelmobiliteit, flitsbezorging en dark stores en zorgplatformen) laten de auteurs zien dat er een paradox besloten ligt in het optreden van de gemeente. Die paradox staat niet in de weg maar dient gekoesterd en nader uitgewerkt te worden in de vormgeving van beleid voor digitalisering in het publieke domein. De auteurs staan achtereenvolgens stil bij (1) de complexiteit die achter de idee van eigenaarschap en verantwoordelijkheid in het publieke domein schuilgaat, (2) hoe de gemeente Amsterdam stuurt op ontwikkelingen in het digitale publieke domein, (3) hoe paradoxaal omgegaan kan worden met verantwoordelijkheid en (4) hoe publieke interventie op dit soort vraagstukken (niet) plaats kan vinden. Als afsluiting van het essay bieden we een praktische handreiking om verder te werken aan de strategische balans tussen afwachten en anticiperen.

Media