Samenvatting analyse
Amsterdam heeft een diverse bevolking, of het nu gaat om herkomst, leefstijl, religie, inkomen, geaardheid, opleidingsniveaus 0f opvattingen. De verscheidenheid aan uiteenlopende ‘identiteiten’ vormt voor velen de aantrekkingskracht van Amsterdam. De diversiteit van de stad is een van de drie meest genoemde eigenschappen van de stad waar Amsterdammers trots op zijn. Ook voor veel bezoekers, bedrijven en nieuwe inwoners is deze diversiteit een deel van de aantrekkingskracht van de stad. Deze verscheidenheid betekent ook uitdagingen voor het samenleven in de stad. Op vier aspecten is een vraagstuk zichtbaar:
De omgang met tegengestelde denkbeelden en opvattingen
Door de politisering van identiteitskwesties (van huidskleur, religie tot een vermeende westerse culturele identiteit); de lokale impact van buitenlandse conflicten; afnemende ontmoetingen tussen andere achtergronden op school en in de buurt; gescheiden (sociale) mediagebruik en de impact van informatietechnologie worden tegenstellingen tussen groepen in de stad zichtbaarder, zowel in de (semi)publieke ruimte als in het onderwijs. Dit zet de vrije meningsuiting en de verhoudingen tussen groepen vaker op scherp. En ook leraren hebben moeite goed om te gaan met extreme en botsende denkbeelden in de klas. Desondanks is er een brede middengroep in de stad die een stabiele en verbindende basis vormt. Zo’n 85% van de Amsterdammers voelt zich sterk verbonden met de stad, ongeacht herkomst. Amsterdammers hebben steeds diversere netwerken qua herkomst. En er is een toenemende consensus over (progressieve) kernwaarden, zoals de vrijheid van meningsuiting en homoacceptatie.
Samenleven in de diverse buurt
De samenstelling van buurten verandert in snel tempo. In de meeste buurten wordt prettig samengeleefd, maar er zijn ook bepaalde buurten waar het samenleven extra aandacht vraagt. Dit zijn ten eerste buurten waar sociale problematiek zich clustert en door selectieve vestiging en vertrek kan uitbreiden. In deze buurten neemt het aandeel minder zelfredzame en kwetsbare bewoners toe, terwijl het aandeel middeninkomens en gezinnen – en daarmee het aandeel verbindende schakels – afneemt. Daarnaast zijn er (voormalige volks)buurten waar de veranderende samenstelling door de komst van (vaak hoogopgeleide) nieuwkomers onder sommige bewoners leidt tot vervreemding en soms zelfs tot spanningen.
Gelijke kansen voor alle Amsterdammers
Gelijke kansen zijn belangrijk voor het vertrouwen in de samenleving en voor het gevoel erbij te horen. En ze zijn nodig om ieders talent optimaal te benutten. In een stad met een grote verscheidenheid aan bevolkingsgroepen en achtergronden is deze uitdaging des te groter. Herkomst, het opleidingsniveau en het inkomen van ouders hebben invloed op de kansen van hun kinderen. Hoewel Amsterdammers van niet-westerse herkomst steeds vaker hoogopgeleid zijn, zijn zij veel vaker werkloos dan autochtone hoogopgeleide Amsterdammers. Ook ervaren juist zij het vaakst discriminatie en zijn somberder over hun toekomstkansen - ook wel de ‘integratieparadox’ genoemd. Amsterdammers met een laag inkomen en opleidingsniveau hebben een lagere bestaanszekerheid, een slechtere gezondheid, meer problemen en minder kans om mee te doen. De complexiteit van het Amsterdamse stelsel van zorg en ondersteuning kan deze verschillen soms vergroten.
Een lokaal bestuur van en voor alle Amsterdammers
Voor het goed functioneren van een diverse stad is het belangrijk dat de verschillende groepen zich vertegenwoordigd en betrokken voelen. Er zijn steeds meer initiatieven van burgers die zelf het initiatief en de verantwoordelijkheid nemen voor hun omgeving. Tegelijk voelen veel Amsterdammers een grote afstand tot het lokale bestuur. Vooral Amsterdammers met een laag opleidingsniveau of niet-westerse herkomst voelen zich minder gehoord en vertegenwoordigd. Zij participeren minder.
