Aan deze verkenning hebben gewerkt:
- Xandra Hoek
- Steven de Grauw
- Maurijn Rezvani
- Pieter van Gelder
Kritiek op en wantrouwen richting de overheid is van alle tijden. Schuring in het publieke debat, protesten en tegenkracht zijn een belangrijk onderdeel van een gezonde, goed functionerende democratie. In de afgelopen jaren zien we dat de kritiek zich in toenemende mate richt op de integriteit en bekwaamheid van de overheid. Hierdoor komt de algehele legitimiteit van de overheid onder druk te staan. De gemeente Amsterdam trekt dit zich aan. Voor het verbeteren van de vertrouwensrelatie ziet zij het als taak om Amsterdammers voldoende reden te geven haar te vertrouwen. Om een scherper beeld te krijgen van de context waarin we aan vertrouwen werken, is deze trendverkenning uitgevoerd. De vertrouwensrelatie tussen Amsterdammers en de gemeente speelt zich namelijk niet in een vacuüm af. Het vertrouwen in de overheid wordt bepaald door verschillende factoren waar we als gemeente Amsterdam beperkt tot geen invloed op hebben. We maken hier een onderscheid tussen korte termijn factoren (o.a. politieke imago’s, schandalen), structurele factoren (ons type kiesstelsel en hoe de overheid georganiseerd is), conjuncturele factoren (o.a. economische groei, demografie en verkiezingen) en persoonlijke factoren (o.a. opleiding, leeftijd en politieke voorkeur). Door deze factoren heen tekenen zich een zevental trends af die invloed hebben op de vertrouwensrelatie tussen Amsterdammers en de gemeente.
Aan deze verkenning hebben gewerkt:
De Wibautleerstoel is een door de gemeente ingestelde leerstoel aan de UvA, bedoeld voor de studie van grootstelijke problematiek.
De Wibautleerstoel is onderdeel van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen. In 1991 is de leerstoel ingesteld door de Amsterdamse gemeenteraad. In deze collectie ziet u wie de leerstoelen onder meer hebben bekleed en kunt u hun oraties teruglezen. Ook treft u hierin de portfolio van de huidige leerstoelhouder Femke Kaulingfreks.
De kandidaat wordt voor een periode van vijf jaar benoemd. Vanaf februari 2023 wordt de Wibautleerstoel bekleed door Femke Kaulingfreks. De centrale invalshoek van de leerstoel is verdieping van het thema ‘individu en gemeenschap’ en daaraan verbonden onderwerpen gemeenschapszin, zeggenschap, eigenaarschap en kansengelijkheid. De gemeente Amsterdam heeft de ambitie om de verbondenheid en het vertrouwen tussen burgers onderling en tussen burgers en de overheid in de superdiverse stad Amsterdam te versterken. Aan de leerstoelhouder wordt gevraagd om onderzoek te doen naar relaties tussen de gemeente, burgers, bedrijven en maatschappelijk middenveld ten behoeve van het versterken van onderlinge verbondenheid, vertrouwen en solidariteit. Het onderzoek kan zodoende bijdragen aan zowel de versterking van gemeenschapszin als aan de relatie tussen Amsterdammers en de gemeentelijke overheid.
De leerstoelhouder wordt gevraagd om zich te richten op nieuwe vormen en praktijken van stedelijke democratie in de Metropoolregio Amsterdam waarbij zeggenschap en eigenaarschap opnieuw worden vormgegeven. De relatie met ongelijkheid (in politieke, culturele, sociaaleconomische en ruimtelijke zin) is hierbij in het bijzonder van belang.
Deze bijzondere leerstoel is door de gemeente Amsterdam ingesteld ten behoeve van de studie van grootstedelijke vraagstukken.
De leerstoel werd achtereenvolgens bekleed door:
Dit jaar is Femke Kaulingfreks de nieuwe Wibautleerstoelhouder geworden. Haar oratie vindt plaats op 30 november.
Deze collectie biedt een overzicht van de onderzoeken, optredens en projecten waar Femke Kaulingfreks bij betrokken is, en is geweest. Op donderdag 30 november houdt zij haar inaugurale rede 'Op de drempel van de stad. Hoe de stad vorm krijgt in tussenruimtes,' ter aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar Grootstedelijke vraagstukken (Wibautleerstoel).
Femke Kaulingfreks is lector Jeugd en Samenleving sinds 1 maart 2018. Zij is verbonden aan de opleiding én master Pedagogiek en de brede bachelor Social Work van Hogeschool Inholland. Daarnaast is Femke hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze in februari 2023 benoemd is op de Wibautleerstoel. Ze doet hier vanuit een sociaalwetenschappelijk perspectief onderzoek naar de ontwikkeling van de stad. Femke zit verder in de programmaraad van het nieuw op te richten Kenniscentrum Amsterdam Inequality Lab.
Met de benoeming van Femke staat de Wibautleerstoel de komende vijf jaar in het teken van relaties binnen sociale groepen in Amsterdam en de relatie tussen overheid en bewoners. Zij wil in de periode dat zij de leerstoel bekleedt een instituut oprichten waarin wetenschappers samen met professionals en Amsterdammers werken aan de uitdagingen van de stad. Gezien haar onderzoekservaring op het gebied van maatschappelijke en politieke participatie verwacht de gemeente dat zij kan bijdragen aan het verbeteren van de relatie tussen burger en overheid.
Wilt u weten welke Wibautleerstoelhouders zijn voorgegaan? Bekijk het overzicht van de leerstoelhouders en hun oraties in de collectie Wibautleerstoel.
Bekijk hier de verschillende projecten waar het Stedelijk Strategieteam in diverse jaren aan werkt, de stakeholders per project, de gestelde doelen en de beoogde resultaten.
Vragen hierover? Neem dan contact op met: Stedelijkstrategieteam@amsterdam.nl
Over Corona
De effecten van de coronacrisis op de stad zijn groot. Het raakt alle Amsterdammers. We weten nog niet hoe de stad er na de crisis uitziet. We weten wel dat er nieuwe uitdagingen zijn ontstaan en bestaande problemen groter en zichtbaarder zijn geworden.
Producten
Voor de zomer heeft het college ingestemd met het manifest ‘De Tussentijd’. Het manifest adresseert de impact van de coronacrisis op het welbevinden van Amsterdammers en vraagt aandacht voor de rol van de publieke ruimte bij het herstel hiervan – de ruimte waarin we ontspannen, sporten, elkaar ontmoeten of geïnspireerd raken.
OIS heeft een corona dashboard ontwikkeld om de crisis te monitoren. Eén keer in de drie weken wordt de data uit de monitor geïnterpreteerd en wordt met aanvullende informatie een initiële projectie gemaakt. Dit document, “Inzichten corona dashboard”, richt zich op de economische en maatschappelijke impact van de crisis. Raadpleeg voor meer informatie hieronder de Collectie.
Van april-juni 2020 is binnen de Gemeente Amsterdam gewerkt aan het traject 'Middellange termijn effecten en keuzes corona crisis', voor het college van Burgemeester & Wethouders. Doel van dit traject was het onderbouwen van te nemen keuzes voor de middellange termijn. Onderdeel van dit traject was het opstellen van een achtergrond document met daarin een feitenbasis over de staat van de stad voor de crisis, de belangrijkste zichtbare en verwachte effecten en de “lessons learned” uit de vorige crisis. Raadpleeg voor meer informatie hieronder het artikel.
Om de betekenis van de crisis voor Amsterdam preciezer te begrijpen vroeg
het college van Burgemeester en Wethouders om kennis vanuit verschillende wetenschappelijke beleidsterreinen vlot te presenteren. Via een reeks mini-colleges deelden twaalf wetenschappers inzichten op relevante thema’s zoals publieke gezondheid, arbeidsmarkt, ongelijkheid en anticyclisch investeren. De inzichten en adviezen van de twaalf wetenschappers zijn gebundeld in dit boekje. Raadpleeg voor meer informatie hieronder het artikel.
De coronacrisis heeft Amsterdam en de metropoolregio bovengemiddeld hard geraakt. Als gevolg hebben meerdere partijen de afgelopen maanden goede analyses en veelal nuttige voorstellen gedaan voor het adresseren van de crisis. Barbara Baarsma, Willemijn van Dolen, Henri de Groot, Mirjam van Praag, Marc Salomon (hoogleraren aan de UvA en VU) schetsen samen met Boston Consulting Group een integrale impactanalyse met verschillende vergezichten en een op feiten gebaseerd voorstel voor gamechanging (beleids)interventies die Amsterdam kan initiëren. Hierbij is voortgebouwd op reeds bestaande toekomstvisies en studies naar specifieke deelaspecten. Raadpleeg voor meer informatie hieronder het artikel.
Contactpersoon
Wim Bakker via wim.bakker@amsterdam.nl
Verregaande digitalisering en het gebruik van data brengt publieke waarden in de knel, maar maakt ook nieuwe manieren van besturen en organiseren mogelijk, biedt Amsterdam veel kansen om maatschappelijke uitdagingen innovatief aan te pakken en helpt de publieke waarden ook juist te versterken.
Met Datastrategie gemeente Amsterdam leggen we al het fundament van de digitalisering: het gebruik van data afwegen tegen hetgeen we willen bereiken. We leggen de focus op ontwikkelingen op het abstractieniveau van bijvoorbeeld Big Tech, eHealth en Artificial Intelligence. Een aparte benadering op Digitalisering is nodig om on par met marktontwikkelingen te komen qua kennis en ervaring. Teneinde de impact goed te kunnen bepalen, onze rol beter te kaderen én zo de invloed op overige thema’s beter in te schatten en te kanaliseren.
Hiermee vergroten we het vertrouwen in de digitale stad, versterken we de technologische kansen van data en bieden we bovenop bestaande wetgeving praktische rechtszekerheid aan de Amsterdammer.
De democratie en rechtsstaat worden in Amsterdam steeds meer ondermijnd. Dat levert onrust en zorgen op. We moeten alle zeilen bijzetten om het tij te keren.
Onze democratie en rechtsstaat wordt door een cocktail van zaken bedreigd. Denk aan de ondermijnende werking van criminaliteit, radicalisering, buitenlandse inmenging, belastingontwijking en aan de machtsconcentratie van techbedrijven. Maar ook aan het feit dat (ondanks de focus op democratisering) verschillen in democratische participatie tussen groepen niet kleiner worden.
Dus is een goed gecoördineerde aanpak nodig. In onze buurten, in de stad, in de regio en op landelijk niveau. Directie-overstijgend binnen de gemeente en in nauwe samenwerking met een breed palet aan partners in het sociaal- en veiligheidsdomein.
Portfolio SST binnen dit thema:
Belangrijkste denkers op dit thema
Nieuwste verkenning: Wrijving en glans in de stad - meer info volgt spoedig
Vragen en/of opmerkingen?
Neem dan contact met ons op: Gina Dumfries (programmaleider SST) en Marieke Hoffman (projectleider SST).
Gezien de torenhoge ambities met een horizon van enkele decennia is de energietransitie voor de gemeente Amsterdam in atletiektermen te kwalificeren als de tienkamp gecombineerd met de marathon.
Amsterdam wil in 2040 aardgasvrij zijn en in 2050 voor 95% klimaatneutraal. Om deze ambities te bereiken moeten we als stad op tal van terreinen fundamentele wijzigingen doorvoeren. Denk aan onze gebouwen, vervoer, infrastructuur, industrie, haven, circulariteit, energiegebruik, duurzame opwekking en aan de leefomgeving. Daarbij hangt bijna alles met alles samen.
Daarvoor moeten we op een slimme manier op verschillende borden gaan schaken. Met integrale strategische programmering én aansturing voor de korte en lange termijn. Dat vraagt om gezamenlijke kennisontwikkeling, gedeelde visies, kraakheldere verantwoordelijk-heden en optimaal samenspel vanuit de gemeente met externe partijen.
Zonder samenhangende keuzes in onze verstedelijkingsaanpak komt de toegankelijkheid, leefbaarheid en aantrekkelijkheid van Amsterdam ernstig onder druk te staan.
Grote groepen inwoners hebben nu al te kampen met issues als het tekort aan woningen, overlast door drukte, geluid en vervuiling en stijgende huren die de diversiteit bedreigen. De combinatie met grote transities op het gebied van energie, klimaat, circulariteit en digitalisering zorgt voor enorme ruimtelijke-, economische-, financiële- en sociale opgaven.
Daarom is nog intensievere samenwerking op alle schaalniveaus gevraagd. Binnen de gemeente tussen afdelingen V&OR, R&D, Economie, G&O en Wonen. Op MRA-niveau met een gezamenlijke verstedelijkingsstrategie voor wonen, werken, mobiliteit, energie, klimaat, landschap en inclusiviteit. En met het Rijk zodat we als metropool op een duurzame en inclusieve manier kunnen groeien.
Vragen of opmerkingen?
Neem contact op met Michiel Bassant (programmaleider Stedelijk Strategieteam)
Ongelijkheid is toegenomen in de meeste Europese landen en steden sinds de jaren ’80, zo ook in Amsterdam. De economische groei die veel steden doormaken, brengt bij gelijkblijvend overheidsbeleid grotere ongelijkheid en toenemende segregatie met zich mee. In Amsterdam zien we onder andere ongelijkheid tussen mensen met hoge en lage SES-score en met en zonder niet-Westerse migratie-achtergrond.
Dat uit zich in harde cijfers en op tal van terreinen. Denk aan aanzienlijke verschillen in gezondheid, levensverwachting, opleidingsniveau, werk, baanzekerheid, veiligheid en toegang tot de woningmarkt. Deze problemen overstijgen het niveau van onze individuele directies.
Om de stijgende ongelijkheid te bestrijden moeten we vanuit een brede visie en aanpak werken. In de stad op buurtniveau met bewoners en partners als scholen, corporaties en maatschappelijke organisaties. Regionaal door gezamenlijk keuzes te maken in de spreiding van kwetsbare groepen en landelijk door kansengelijkheid te stimuleren via beleid op het gebied van onderwijs, wonen en werken.
Vragen of opmerkingen?
Neem dan contact op met Marieke Hoffman (projectleider Stedelijk Strategieteam).
6 verkenning naar stedelijke vraagstukken voor de nieuwe bestuursperiode
Vragen of opmerkingen?
Neem contact op met het Stedelijk Strategieteam.