Amsterdam Rainproof, dat zijn jij, wij en alle andere Amsterdammers samen. We hebben een doel: Amsterdam bestand maken tegen de steeds vaker voorkomende hoosbuien. Sterker nog: we willen het gratis regenwater, dat nu afgevoerd wordt, beter benutten. De hoosbuien veroorzaken schade, vooral omdat de stad verhardt met gebouwen, asfalt en betegelde tuinen - er gaat geen druppel doorheen.
In deze collectie vindt u de toolbox van Amsterdam Rainproof met onder andere maatregelen, oplossingsrichtingen, communicatiemiddelen en handleidingen.
Ben je bewoner, ambtenaar, kenniswerker of ondernemer, als je iets doet, doe het dan rainproof. Met z’n allen kunnen we de sponswerking vergroten en Amsterdam transformeren tot een stad die slim hoosbuien naar z’n hand zet. Zo laten we de regen in ons voordeel vallen. Waterdoorlatende bestrating, groene daken en geveltuintjes: er zijn heel veel oplossingen die schade voorkomen, en die de stad tegelijkertijd mooier maken. Win-win dus.
Platform: samen doen en ontwikkelen
Voor iedereen is er een manier om bij te dragen. Een regenton in de tuin voelt misschien als dweilen met de kraan open, maar een rainproof Amsterdam is uiteindelijk het resultaat van alle inspanningen – klein en groot.
Op dit platform komen alle ideeën, initiatieven en informatie samen. Heb je zelf een idee, een product, verhaal, dienst of een andere bijdrage om je huis, straat of wijk rainproof te maken: laat het ons weten en wij koppelen je aan andere Rainproof Amsterdammers.
Amsterdam legt de komende drie jaar 10.000 m2 slimme blauw-groene daken op corporatiewoningen. Op deze daken kan extra water worden geborgen onder het groenoppervlak, zodat de woningen en hun omgeving beter beschermd zijn tegen extreme regenval of droogte en hitte.
Aanleiding
De Metropoolregio Amsterdam staat voor de grote opgave om de stad klimaatbestendiger te maken. Door het faciliteren van een innovatief netwerk van blauw-groene daken wordt beoogd de waterhuishouding in de toekomst te optimaliseren en water- en warmteoverlast te verminderen.
Samenwerkingspartners
RESILIO staat voor 'Resilience nEtwork of Smart Innovative Climate-adapative Rooftops' en is een samenwerking tussen de Gemeente Amsterdam, Waternet, Polderdak, Rooftop Revolution, HvA, VU, Stadgenoot, De Key en Consolidated. Het RESILIO-project wordt gefinancierd door het Urban Innovative Actions (UAI) Programma van de Europese Unie. Het UIA-programma biedt jaarlijks subsidies aan voor innovatieve proefprojecten op verschillende thema's.
Dit is een collectie voor de paperpresentaties van 'Stedelijke Watersystemen', een set paper presentaties van drie delen. De presentaties zijn samengesteld voor de wetenschappelijke conferentie 'Reinventing the City', georganiseerd door AMS Institute.
This graduation project is about the storm water resilience of Amsterdam. The effects of climate change and urban growth, like extreme weather conditions and a larger paved area, cause undesirable conditions regarding storm water resilience of (Dutch) cities. Water nuisance and sewage overflows caused by heavy rainfall occur more and more often. This is undesirable since it may cause dangerous situations related to accessibility, water quality and ecology and it disturbs daily life. Most interventions which are currently used are insufficient as they could address way more sustainable urban aspects at the same time. Therefore, the goal of this graduation project is to make Amsterdam a storm water resilient city, while simultaneously address other local and sustainable urban aspects, in order to create a future-proof city.
Reaching this goal started with an extensive analysis of the current water nuisance in the city. The water nuisance has been explained by several correlations: the correlation between water nuisance and streets with a predominant retail function, and between water nuisance and the most common spatial typology. These correlations form the basis for the chosen strategic design locations: OLVG west on building scale, Javastraat on building (block) scale, Rokin on street scale and Rivierenbuurt on neighbourhood scale. Similar locations are of frequent occurrence in the city and could be transformed in the same way.
The four design sites have been extensively analysed to find out what aspects of that location were in need of improvement, apart from the storm water resilience itself. This analysis has been done on several scales and revealed guidelines for the desirable interventions, related to environmental and socio-economic urban aspects. At Rokin, for example, the high pressure on public space resulted in underground interventions related to storm water resilience and interventions above the surface that provide the human activities of that location. Most of the design components contribute to the stormwater resilience of the city, but address other, additional benefits as well. These additional benefits include both environmental and socio-economic aspects. The designed vegetable garden on the roof of OLVG west, for example, improves the storm water resilience of that location, but creates a recreational facility too.
Implementing interventions on several scales creates a network of interventions that work together. In practise this means that when the storage or infiltration of a design component has been reached, other components should compensate. In this way, interventions on smaller scales can create a network of interventions that functions on the city scale. When the locations similar to the strategic design sites are being transformed too, this network arises. In this way, Amsterdam will become a storm water resilient, future-proof and liveable city.
Author: Marieke Oosterom. TU Delft Architecture and the Built Environment; TU Delft Urbanism - MSc Thesis - Prevent the Flood: Creating multi-lateral solutions for a storm water resilient Amsterdam. TU Delft Repository.
Containertuintjes zorgen voor meer vergroening, betrokkenheid, biodiversiteit en wateradaptatie in de stad en voor minder afval rondom ondergrondse containers. Oftewel, ze transformeren dumpplekken in waardevolle openbare ruimte. Sinds juni 2020 zijn in Amsterdam Oost, Nieuw-West, Zuid en Centrum containertuintjes te zien. De CityGard containertuintjes zijn circulaire tuintjes rondom ondergrondse containers. Henk-Jan Room en Martin van Diggelen geloven in een positieve manier van gedragsverandering in plaats van met bordjes, boetes en beperkingen en bedachten daarom deze tuintjes, die worden gemaakt van gerecycled plastic uit de 3D-printer. De tuintjes dragen bij aan meer vergroening, betrokkenheid, biodiversiteit en wateradaptatie in de stad. Daarnaast kan het ook helpen met het rattenprobleem in Amsterdam: minder afval rondom de containers betekent minder voedsel voor ongedierte.
Containertuintjes in Amsterdam Oost (foto van CityGard via Rainproof)
Bewoners adopteren een container en zorgen tegelijkertijd voor het onderhoud van de plantjes en bakken. Door de containertuintjes worden mensen verleid anders naar hun omgeving te kijken. Een onaantrekkelijke, vieze container van staal verandert in een vrolijke, groene plek. Uit onderzoek is gebleken dat dankzij die betrokkenheid door containertuintjes, wel 78% minder afval wordt bijgeplaatst naast de containers.
Drijvende Tuinen, drijvende natuur en drijvende oevers in de stad
Door klimaatverandering is het noodzakelijk om anders te kijken naar het gebruik van oppervlaktewater. Drijvende tuinen, natuur en oevers kunnen bijdragen aan het bevorderen van biodiversiteit, een betere waterkwaliteit, het reduceren van CO2, het telen van voedsel, het reduceren van hittestress en de groenbeleving (welbevinden) van inwoners van sterk verdichte woongebieden in de stad.
Beschrijving
Door klimaatverandering is het noodzakelijk om anders te kijken naar het gebruik van oppervlaktewater. Als de temperatuurstijging boven de 1,5 graad komt, dan stijgt de zeespiegel zodanig dat overstroming van (een deel van) Nederland en andere landen steeds meer een reëel toekomstbeeld wordt. Is drijvend leven (wonen, werken, natuur etc) dan een (overlevings-)optie? Niet alleen voor Amsterdam maar ook voor andere steden en plekken op de aarde zoals bijvoorbeeld Djakarta, New York en (stedelijke) rivierdelta's zoals de Mississippi- , Ganges-Brahmaputra-Meghna- en Mekong-delta. Rivierdelta’s zijn zowel economisch als ecologisch de waardevolste gebieden ter wereld. Maar door zeespiegelstijging en natuurrampen zoals stormen en tsunami’s loopt deze delta's steeds meer gevaar.
Maar ook als de temperatuurstijging onder de 1,5 graden blijft kan anders kijken naar het gebruik van oppervlakte water aantrekkelijke perspectieven bieden. Grote stadsuitbreidingen vinden steeds meer plaats via functieverandering van haven- en industriegebieden (Noordelijke IJoevers, Havenstad). Omdat grond schaars is gekozen om woningbouw in ongekend hoge dichtheden te realiseren in deze toekomstige stadsuitbreidingen. Ruimte voor groenvoorzieningen is beperkt. Het wel in ruimte mate aanwezige wateroppervlakte kan wellicht dienen als alternatieve ruimte.
Doelstelling
Daarbij doet zich de vraag voor of a) drijvende natuur en b) drijvend tuinen en c) drijvende oevers op het omringende water aan deze nieuwe woon/werkgebieden een bijdrage kan leveren aan:
Hittestressreductie (water op zich heeft niet zondermeer een koelende functie)
Groenbeleving in een stedelijke woonomgeving (groen in en om het wonen heeft een positieve bijdrage aan het leef- en woonmilieu [Brede Welvaart])
Met een aantal kleine drijvende proefvelden/plots in het water rond het Marineterrein kunnen deze aspecten verkend en onderzocht worden. Uitgangspunt hierbij is zoveel als mogelijk biobased drijfvermogen (in plaats van drijfvermogen op oliebasis zoals piepschuim, kunststof, plastics etc).
Foto 1 aanleg drijvende tuin van vlonders en naaldbomen Schoonschip
Foto 2 Drijvende tuinen Oostelijk Eilanden
Foto 3 Kweek van oeverriet in mycelium
Looptijd
Zomer 2023 verkenning; inventarisatie van en kennismaking met geïnteresseerden zoals initiatiefnemers, kennisinstellingen, betrokken overheden (Ruimte & Duurzaamheid, Waternet)
Herfst 2023 besluit tot uitvoering (afhankelijk van toestemming bureau Marineterrein)
Voorjaar 2024 realisatie
Vanaf zomer 2024 - ? Monitoring mogelijk tot aan de definitieve herontwikkeling Marineterrein
Wereldwijd neemt droogte toe en water wordt schaarser. Zonde dus om drinkwater te gebruiken voor bijvoorbeeld het doorspoelen van de wc of het besproeien van tuinen en gewassen. Op het Marineterrein wordt nu geëxperimenteerd met een muur van moerasplanten die afvalwater herbruikbaar maken: Muuras.
Tijdens hete zomers geldt voor Nederlandse boeren een sproeiverbod en als het echt warm wordt is ook je tuin besproeien uit den boze. Hier wordt de toenemende droogte al merkbaar, maar in andere delen van de wereld is de situatie natuurlijk nog veel nijpender. Hoog tijd om een manier te zoeken waarmee afvalwater hergebruikt kan worden. Niet om te drinken, maar wel om alle andere dingen mee te doen waarvoor we normaal gesproken drinkwater gebruiken.
Natuurlijke filter in planten
Muuras is een ‘hangend moeras’ (een moeras aan de muur) van planten die bij uitstek geschikt zijn om afvalwater te filteren. Omdat het moerasplanten zijn, kunnen ze goed tegen veel vocht en voedingsstoffen uit dat vocht halen. Dit zogenaamde helofietenfilter – de technische benaming voor planten die een filterende functie hebben – heeft als bijkomend voordeel dat ze bijdragen aan de biodiversiteit en, ook niet onbelangrijk, er leuker uitzien dan een kale muur.
Het afvalwater loopt door het verticale moeras en wordt naarmate het door de planten en de aarde heen zakt steeds schoner, tot het weer bruikbaar is. Met name in gebieden zonder riolering of waar drinkwater schaars is kan Muuras een goede oplossing zijn.
Het experiment met Muuras is tweeledig: ten eerste wordt onderzocht hoe de planten zich houden in een stedelijke omgeving. Blijven ze leven? Hoeveel voedingsstoffen nemen ze op? Gaat de testopstelling stinken? Al dit soort praktische vragen worden onderzocht.
Ten tweede is het een sociaal experiment. Mensen hebben vaak het idee dat moerassen vies zijn en stinken. Voeg daar urine aan toe en de bereidheid om Muuras te gebruiken zal niet groot zijn (Muuras stinkt overigens niet). Er wordt dus ook onderzocht hoe mensen tegen Muuras aankijken en hoe een eventuele negatieve houding kan worden verbeterd.
Hoe kunnen stedelijke groene grootwatergebruikers (zoals De Hortus en Artis in Amsterdam, en openbaar groen, zoals parken en sportvelden) duurzaam putten uit natuurlijke, en kwalitatief geborgde (regen)waterbronnen, en tegelijkertijd een oplossing bieden voor klimaat gerelateerd watertekort en -overlast in compacte stedelijk woongebieden?
Foto door: Jan Jaap Hubeek
In dit project gaat een concept bedacht worden om regenwater op te vangen en te benutten voor De Hortus en Artis om daarmee gebruik van drinkwater te besparen en wateroverlast door hevige neerslag te voorkomen.
Technologie
De technologie bestaat uit:
het slim opvangen en bufferen van regenwater;
het zuiveren van het opgevangen regenwater tot de gewenste kwaliteit met innovatieve zuiveringstechnieken.
Uitdaging
De grote uitdaging in dit project is de inzet van regenwater (“rainwater harvesting”) in het stedelijk waterbeheer om de overlast van extreme neerslag te verminderen en tegelijkertijd een alternatief te bieden voor drinkwater in een stedelijke omgeving waar de vraag naar drinkwater stijgt door groei van de stad en nieuwe economische activiteiten. Wat is de kwaliteit van regenwater? Is er een zuivering nodig voor de beoogde toepassing? Hoe wordt het regenwater opgevangen, en hoe wordt het opgeslagen? Is er voldoende regenwater of is terugval op drinkwater nodig?
Oplossing
Dit onderzoek bouwt voort op integratie vanbestaande kennisover het opvangen, bewaren en gebruiken van regenwater, verschillende contaminaties van regenwater en de daaraan gerelateerde bruikbaarheid voor verschillende planten en groengebieden, regenwaterbassins geïntegreerd in openbare ruimte, en mogelijkheden voor het verbeteren van de kwaliteit van regenwater. Dit onderzoek richt zich ook opnieuwe kennis. Een vernieuwend element in het onderzoek is deverkenning van de inzet van innovatieve waterzuiveringstechnologieën zoals capillaire nanofiltratie en UV-LED om het opgevangen regenwater geschikt te maken voor de beoogde toepassing.
With the changing climate, a balanced relationship between water resources available to us and the human consumption of these resources has become progressively challenging. The effects of climate change are becoming increasingly visible in the city of Amsterdam. With the city’s heavy downpours, as well as increasing events of heatwaves and periods of drought, the need for a widespread response to climate extremities has emerged. In collaboration with Waternet, we set out to prioritize the inclusion of private citizens in the effort to conserve water resources. The solutions presented int he infographic were developed on two crucial factors – efficiency of results and feasibility in implementation. Encouraging homeowners to adopt some of these ideas, we believe that their contribution in the long run will go a long way in the fight against climate change.
Authors: Karolina Szymanowska-Dao, Gabriella Tjintjelaar, Yash Hajela & Fleur van den Berg.
In dit hoofdstuk worden de maatregelen beschreven en de uitwerkingen getoond die zich richten op water in de openbare ruimte en ondergrond en bij aangrenzende bebouwing.
Met de ingezette klimaatverandering komen steeds vaker periodes van hevige neerslag of aanhoudende hitte voor. Steden moeten zich daarop aanpassen, anders ontstaan er grote problemen met wateroverlast, verzakkingen en schade aan de openbare ruimte. Amsterdam Rainproof is een goed voorbeeld van een programma dat zich inzet voor een regenbestendige stad. Oplossingen voor het waterprobleem die dit netwerk van organisaties voorstelt, zijn in de voorliggende maatregelen opgepakt en verder uitgewerkt.
Qua typologie richten de maatregelen zich op waterberging (sponswerking), goede regenwaterkering (voorkomen van wateroverlast in gebouwen), een betere waterkwaliteit (ecologie), hergebruik van regenwater en het wegleiden van water naar gebieden waar het geen overlast geeft. De onderwerpen zwart water (rioolwater) en grijs water (licht vervuild afvalwater) worden besproken bij maatregelen van de gebiedsthema’s Bodem & Ondergrond en Materialen.
De keuze van maatregelen hangt sterk af van de geohydrologische situatie. In droge gebieden (hoge zandgronden bijvoorbeeld) zal de focus liggen op maatregelen die water vasthouden, terwijl in natte gebieden (lage polders met kwel) de nadruk ligt op maatregelen die het water vertraagd afvoeren.