1. Over de sectorale grenzen heen kijken
In het Koppelkansen traject werken de Gemeente Amsterdam, Waternet en Liander samen aan een duurzame, toekomstbestendige stad. Dit reikt verder dan het ontwerpen van nieuwe (gekoppelde) infrastructuur. Het gaat in brede zin over het tot stand brengen van innovatieve vormen van samenwerking tussen de sectoren en het bevorderen van systeemverandering. In 2018 is er gezamenlijk gewerkt aan de vormgeving van een co-creatietraject. Hierin kunnen de partijen op een creatieve, constructieve en wetenschappelijk gegronde manier over de eigen sectorale grenzen heen leren kijken om samen tot slimme, integrale oplossingen te komen. Daarbij is cruciaal dat de grote maatschappelijke opgaven (energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie) als uitgangspunt dienen. Dit maakt meervoudige waardecreatie mogelijk; het ontwerpen van oplossingen die bijdragen aan meerdere opgaven en ambities tegelijk.
2. Samen concreet aan de slag
Vanaf 2019 is Koppelkansen aan de slag gegaan in drie casusgebieden in Amsterdam: Amstelstad, De 9 Straatjes en Haven-Stad. In iedere casus wordt samengewerkt in ontwerp-ateliers. Elk atelier levert ontwerpen voor één van de casusgebieden, zoals een integraal straatprofiel voor Amstelstad of een uitgewerkte koppelkans tussen de afvalopgave en aardgasvrij voor De 9 Straatjes. Het ontwerpproces wordt opgevat als een iteratief leerproces: ideeën worden gaandeweg uitgewerkt, waarbij inzichten van betrokkenen en ervaringen elders leiden tot aanpassing van het ontwerp. De methodiek ‘Reflexief Interactief Ontwerpen (RIO)’ dient hierbij als leidraad. RIO stelt dat onduurzaamheden vaak geen wetmatigheden zijn, maar het historisch product van een bepaalde ontwikkelingsgang. Door anders te ‘denken’, te ‘ontwerpen’ en te ‘doen’ kunnen bestaande onduurzaamheden worden geminimaliseerd en nieuwe, duurzame oplossingen ontstaan.
3. Werken aan systeemtransities (cursus)
Inzichten die in de loop van het traject worden opgedaan zijn niet alleen relevant voor de metropoolregio Amsterdam. Het is nadrukkelijk ook de bedoeling handvatten te bieden om elders (en in de toekomst) koppelkansen te realiseren. Alle lessen en inzichten worden daarom verwerkt in een cursus ‘Werken aan Systeemtransities’. Deze cursus bestaat in principe uit online, open access cursusmateriaal gecombineerd met een aantal fysieke cursusbijeenkomsten. Het is de bedoeling de cursus in 2020 en 2021 tweemaal aan te bieden, om vervolgens op grond van de ervaringen een definitief cursusaanbod te kunnen doen. De cursus is gericht op werknemers van gemeenten en nutsbedrijven, en moet relevant zijn voor verschillende geledingen binnen de organisatie. De cursisten zullen aan de slag gaan met een eigen casus. Op die manier dragen de opgedane lessen direct bij aan verandering in de praktijk.