De tweede bijeenkomst uit de AWB-serie vond op maandagmiddag 11 september plaats in De Gymzaal, Voormalige Stadstimmertuin 4 in Amsterdam. De drie sprekers vertelden over hun werk in de verschillende lagen van de diepere ondergrond.
Als eerste sprak geoloog Suzanne Hangx. Zij verhaalde over haar experimenteel onderzoek in de zeer diepe ondergrond op wel 2-3 km diepte. Met name over de gesteentelagen in de Nederlandse ondergrond, waar vanwege de energie-transitie wordt gewerkt aan aardwarmtewinning, langdurige CO2 opslag en tijdelijke waterstof opslag. Technisch geoloog Frans Taselaar vertelde over zijn werk aan de energie- en nutsvoorzieningen in de Zuidas, met werkzaamheden tot wel 200 meter diep voor de aanleg van kabels en leidingen, Warmtekoudeopslag (WKO) en de eerste Nederlandse Integrale Leidingen Tunnel (ILT)-constructie in hoogstedelijk gebied. Als laatste in de rij sprak stadsarcheoloog Ranjith Jayasena over zijn (graaf)werk in Amsterdam, dat vooral in de eerste zes meter (onder NAP) van de ondergrond plaatsvindt. Amsterdam bouwt sinds haar ontstaan op slappe bodem, een erfenis uit de ontginningsperiode, toen veen werd ontwaterd en ging inklinken. Door de dalende bodem moet er steeds opgehoogd worden. Jayasena toonde het publiek aan de hand van kaarten en foto’s van afgegraven ophogingslagen de complexe Amsterdamse (bouw)geschiedenis.
Alle drie de sprekers hadden nagedacht welke plek microben en vitaal bodemleven in hun werkveld tot nu toe toe innemen. Toch weinig was de conclusie. Maar ze waren het alle drie over eens dat het de hoogste tijd is om hier meer aandacht aan te besteden.
Na de lezingen was dit keer geen break-out in kleine groepjes om enkele vragen gemeenschappelijk te beantwoorden. De drie lezingen waren zo interessant dat de kleine uitloop ervan daarvoor werd ingewisseld.
Suzanne Hangx is assistant Professor ‘Reservoir Mechanics & Geo-energy’ aan de Universiteit Utrecht
Suzanne Hangx is assistent-professor bij het Hoge Druk en Temperatuur Laboratorium van de afdeling Aardwetenschappen, Universiteit Utrecht, Nederland. Daarnaast is ze bestuurslid van de Science for Sustainability-gemeenschap van het strategische thema Pathways to Sustainability. Haar onderzoek wordt gedreven door haar nieuwsgierigheid naar de fundamentele fysische en chemische processen die het gedrag van gesteenten in de (diepe) ondergrond bepalen. Dit onderzoek legt ze graag naast de directe relevantie ervan voor maatschappelijk relevante vraagstukken, zoals de effecten van langdurige olie-/gaswinning, langetermijnopslag van CO2, tijdelijke opslag van waterstof, geothermische energieproductie en opslag van radioactief afval.
Frans Taselaar is directeur advies- en ingenieursbureau Hompe en Taselaar (voor ruimte, milieu en infrastructuur), zijn bedrijf is gevestigd in Amsterdam
Frans Taselaar is van origine geotechnisch geschoold, hij is afgestudeerd als ingenieursgeoloog in Amsterdam en Delft. Na een lange carrière in de advieswereld en de aannemerij, in binnen en buitenland, startte hij, samen met zijn compagnon Cees Hompe, in 2007 het bureau Hompe en Taselaar. Zijn compagnon is helaas in 2020 overleden. Zijn veelzijdige achtergrond stelt Frans in staat zijn opdrachtgevers op strategisch, tactisch en operationeel niveau te ondersteunen bij de vele complexe vraagstukken die zich in de ondergrond van het dichtbebouwd stedelijk gebied voordoen, zoals de masterplannen (voor energie- en nutsvoorzieningen) voor de Zuidas.
Ranjith Jayasena is senior archeoloog bij Bureau Monumentenzorg Amsterdam
Ranjith Jayasena studeerde archeologie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en is sinds 2005 als senior archeoloog verbonden aan Monumenten en Archeologie van de gemeente Amsterdam. In 2019 promoveerde hij aan de UvA op het proefschrift ‘Graaf- en modderwerk’. Het is een archeologische stadsgeschiedenis van Amsterdam en een eerste synthese van 65 jaar stadarcheologie in Amsterdam (handelseditie 2020). Voor zijn publicatie Graaf- en modderwerk kunt u hier terecht.
