De groeipijnen van buurtmoestuinen
Onderdeel van
Trefwoorden
Waar staan ze nu, wat hebben ze nodig en wie kan hen daarbij ondersteunen?
In dit onderzoek hebben we een aantal kwetsbaarheden bij buurtmoestuinen geduid. Van daaruit hebben we een voorstel voor ondersteuning geformuleerd dat moet bijdragen aan robuustere buurtmoestuinen. In de praktijk blijkt het namelijk vaak lastig om met het volwassener worden van een initiatief het ‘moeten’ (de noodzakelijke organisatorische taken) in balans te houden met het ‘willen’ (de hobby, het tuinieren).
In dit onderzoek hebben we een aantal kwetsbaarheden bij buurtmoestuinen geduid. Van daaruit hebben we een voorstel voor ondersteuning geformuleerd dat moet bijdragen aan robuustere buurtmoestuinen. In de praktijk blijkt het namelijk vaak lastig om met het volwassener worden van een initiatief het ‘moeten’ (de noodzakelijke organisatorische taken) in balans te houden met het ‘willen’ (de hobby, het tuinieren).
Het Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid (IVN) en NatuurSUPER hebben de afgelopen tien jaar veel opstartende buurtmoestuinen ondersteund. Ze zien dat veel buurtmoestuinen bezig zijn de volgende stap te maken in hun ontwikkeling. Met deze stap komen (mogelijk) nieuwe vragen naar boven. Wat is er nodig om het initiatief op lange termijn te behouden en of uit te bouwen (draagvlak, vrijwilligers, verdienmodellen, netwerken, samenwerking, etc.)? En wat kan eventueel de rol zijn voor IVN, NatuurSUPER of anderen? In overleg met IVN en NatuurSUPER zijn daarom drie onderzoeksvragen geformuleerd:
1. Hoe ontwikkelen buurtmoestuinen zich na de opstartfase?
2. Hebben buurtmoestuinen behoefte aan ondersteuning tijdens hun doorontwikkeling en zo ja bij welke vragen is dan behoefte aan ondersteuning?
3. Wat kan de rol van IVN, NatuurSUPER en andere partijen zijn bij een aantal concrete vragen m.b.t. ondersteuning?
De focus van het onderzoek is het inventariseren van de (ontwikkel)behoeften van buurtmoestuinen die de opstartfase voorbij zijn. Aan de hand van een opdeling in drie fasen (opstart, doorgroei, continuïteit) is getracht de ontwikkeling van de tuinen, die onderdeel waren van de casestudies, te duiden. De buurtmoestuinen zijn verschillend gestart, hebben met veel energie mooie dingen bereikt en staan allemaal na een aantal jaar ergens anders. De ontwikkelfasen zijn vervolgens afgezet tegen de mate van kwetsbaarheid van de tuinen. Hoe groter de kwetsbaarheid van een buurtmoestuin des te groter is de kans dat de tuin binnen afzienbare tijd stopt. Alle onderzochte tuinen lijken een zekere kwetsbaarheid te hebben. De onderzoekers komen tot vier belangrijke thema’s: leiderschap, financiën, locatie en tijd. Elk van deze thema’s kan bij disfunctioneren op zichzelf al leiden tot het beëindigen van een buurtmoestuin.
Buurtmoestuinen hebben kennis nodig die zich richt op het vergroten van de robuustheid van de tuinen door in de start, doorgroei- en continuïteit fase kennis te ontwikkelen, te delen, over te dragen of kennisvragers te verbinden met experts op de thema’s leiderschap, financiën, locatie en tijd. Tevens komt naar voren dat (bestuurs)leden van buurtmoestuinen weinig tijd hebben voor kennisuitwisseling. Ook zitten ze veel met dezelfde vragen. Dan heeft het oprichten van een netwerk weinig zin. ‘Halen’ en ‘brengen’ van kennis moet in zo’n netwerk enigszins in evenwicht zijn en dat lijkt hier niet het geval. Een alternatief is dan een (digitale) helpdesk in combinatie met een toolbox. Deze helpdesk en toolbox zullen moeten worden gemaakt en beheerd. Een aantal organisaties kan dit gezamenlijk oppakken. Een goede combinatie zou kunnen zijn: AVVN (gericht op volkstuinen, niet specifiek op buurtmoestuinen), IVN (gericht op natuureducatie, niet specifiek op de continuïteit van buurtmoestuinen) en NatuurSUPER (gericht op opstart en ondersteuning van buurtmoestuinen).
Bron: Kruit, J., & Vijn, M. (2018) De groeipijnen van buurtmoestuinen: Waar staan ze nu, wat hebben ze nodig en wie kan hen daarbij helpen? Wageningen University & Research.
Afbeelding credits
Icon afbeelding: De Ommuurde Tuin: Moestuin