De huidige klimaatverandering houdt in dat het warmer wordt. Het weer wordt ook extremer: het gaat vaker en harder regenen en er komt meer droogte en meer hitte. In de stad leidt meer neerslag tot wateroverlast met schade, droogte leidt tot dalende grondwaterstanden, problemen met funderingen en schade aan stedelijk groen en hitte geeft gezondheidsproblemen. De noodzaak om iets te veranderen is op nationaal niveau al duidelijk en een klimaatbestendige inrichting maakt dan ook deel uit van het deltaprogramma. Op lokaal, gemeentelijk niveau is nog niet iedereen overtuigd.
De laatste jaren is veel onderzoek verricht naar de gevolgen van klimaatverandering en wat dat betekent voor steden. Lokale professionals geven echter aan dat de resultaten van deze onderzoeken te abstract en te weinig toepasbaar zijn. Ze hebben behoefte aan uitwerkingen waarmee ze kunnen laten zien welke maatregelen effectief zijn, en aan argumenten om collega’s te overtuigen van een klimaatbestendige inrichting.
In 2015 en 2016 hebben we het onderzoek ‘De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk’ uitge - voerd. Dit onderzoek is een samenwerking van vijf gemeenten, een waterschap en twee hogescholen.
Het onderzoek had tot doel meer inzicht te geven in de urgentie van hittestress en om te onderzoeken wat de kosten en baten zijn van klimaatbestendig inrichten, zodat er een overtuigend verhaal over kan worden verteld. Om de urgentie van hittestress te duiden hebben we een mindmap van de gevolgen van hitte opgesteld en hebben we met metingen onderzocht welke maatregelen het best bijdragen aan verkoeling.
Daarnaast hebben we een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) opgesteld om varianten van straatinrichtingen met elkaar te vergelijken. Daarin gaat speciale aandacht uit naar de voordelen van groen in de stad, omdat groen in de stad bijdraagt aan verkoeling en kansen biedt voor waterberging en infiltra - tie. De MKBA hebben we toegepast op een tiental praktijkvoorbeelden. Hieruit blijkt dat een klimaatbestendige inrichting veelal niet duurder is dan een traditionele herinrichting en ook niet ingewikkeld.
Uit het onderzoek komen de volgende punten naar voren:
- In een klimaatbestendige stad dienen de gevolgen van hitte in ieder ontwerp te worden meegewogen.
- Het verkoelende effect van schaduw is veel groter dan het effect van (verkoelend) water in de stad. Het
creëren van schaduwrijke plekken is een effectieve ruimtelijke adaptatiemaatregel tegen hittestress.
- Een groene straatinrichting levert meer op dan het kost.
- Bomen zijn ideaal voor het voorkomen van opwarming in stedelijk gebied. In de zomer geven ze schaduw en in de winter laten ze straling door.
- Het verhogen van het percentage groen (parken, tuinen, gevels, daken) geeft op wijkof stadsniveau een
verlaging van de temperatuur.
- Een maatschappelijke kosten-batenanalyse is een goed instrument voor de afweging van klimaatbestendige inrichtingsvarianten.
- Een klimaatbestendige inrichting is relatief eenvoudig en vaak voordelig.
Icon afbeelding: bron: hva