Impact in de Polder is een podcast van de Sociaal-Economische Raad (SER)
Presentatie en onderzoek: Marnix Kluiters (www.ecosofie.net)
Regie en productie: Max Boogaard (On the Record Media)
Waarom lukt het Nederland al decennia niet de gezondheidskloof te verkleinen? Te gast zijn hoogleraren Marike Knoef en Jochen Mierau, en ervaringskundige Marcel Vonk. Marcel groeide zelf op in armoede en zet deze ervaring nu in om dakloze jongeren te helpen. Met voorzitter Kim Putters bespreekt Marnix tot slot welke rol de SER speelt in deze maatschappelijke uitdaging.
Impact in de Polder is een podcast van de Sociaal-Economische Raad (SER)
Presentatie en onderzoek: Marnix Kluiters (www.ecosofie.net)
Regie en productie: Max Boogaard (On the Record Media)
De afdeling Gezond Leven van de GGD Amsterdam is dé kennis-, advies en innovatie afdeling voor gezondheidspreventie, waar verschillende disciplines in eén afdeling samenwerken om de gezondheidsverschillen in Amsterdam en Amstelland terug te dringen.
Als afdeling Gezond Leven zetten we samen in op preventie, het bevorderen en het beschermen de gezondheid van alle Amsterdammers en Amstellanders, waarbij we gezondheid opvatten in de breedste zin van het woord. Gezond Leven is dé kennis-, advies- en innovatieafdeling voor duurzame preventie en het creëren van gelijke kansen op gezondheid voor alle Amsterdammers en Amstellanders.
We hebben extra aandacht voor de meest kwetsbare groepen, waar de mogelijkheden voor het behalen van gezondheidswinst het grootst zijn. We werken vanuit positieve gezondheid, doen waar nodig onderzoek en sluiten aan bij de leefwereld van de Amsterdammers en Amstellanders in al hun diversiteit. Met en voor de inwoners werken we aan een gezonde sociale, fysieke en zorgomgeving.
Werken vanuit het regenboogmodel
Onze werkwijze gaat uit van het regenboogmodel van Dahlgren. In het regenboogmodel staat het individu in het midden: de (kwetsbare) burger met gezondheidsklachten. De verschillende ringen eromheen ordenen de factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van gezondheidsverschillen. Hoe verder die van het individu afstaan hoe meer die factoren meer op systemisch niveau zijn en meer in bv. regelgeving zit. Welke factoren en gezondheidsgedragingen zijn er? Op welk niveau zitten welke knoppen en waar kunnen we aan draaien?
Hoe kan het dat je geboorteplaats, het inkomen van je ouders en je culturele achtergrond in 2021 nog steeds bepalend zijn voor waar je later terechtkomt? In deze serie onderzoekt Studium Generale Universiteit Utrecht kansenongelijkheid in Nederland. Welke nieuwe scheidslijnen dienen zich aan? Hoe uit sociale ongelijkheid zich in het onderwijs, de gezondheidszorg en het rechtssysteem? Over de knelpunten én de oplossingen.
In de serie Kansrijk? gaat Studium Generale in gesprek over ongelijke kansen in Nederland. In vier afleveringen komen er uiteenlopende onderwerpen aan bod: klasse, onderwijs, gezondheid en het rechtssysteem.
Is de meritocratie een mythe? Met socioloog prof. Ineke Maas (UU), sociaal geograaf dr. Sanne Visser (RUG) en socioloog prof. Giselinde Kuipers (KU Leuven). Lees hier het artikel of kijk de video:
Bron: Studium Generale Universiteit Utrecht. In samenwerking met Equality, Diversity & Inclusion (UU).
In Nederland hebben mensen met een migratieachtergrond vaker last van het postcovidsyndroom dan Nederlanders zonder migratieachtergrond. Dat blijkt uit onderzoek van Amsterdam UMC. Bij sommige groepen ligt het percentage tot wel 50% hoger dan bij mensen zonder migratieachtergrond. Hoogleraar Migratie en Gezondheid van Amsterdam UMC Charles Agyemang waarschuwt dat veel mensen ‘in stilte lijden’.
Auteurs: Felix Patience Chilunga, Brent Appelman, Michele van Vugt, Kirsten Kalverda, Patrick Smeele, Josien van Es, Willem Joost Wiersinga, Mikael Rostila, Maria Prins, Karien Stronks, Marie Norredam and Charles Agyemang
Bronnen: ScienceDirect, Amsterdam UMC
De aanpak van gezondheidsachterstanden is al decennialang een centraal aandachtspunt van beleidsmakers en politici. Toch lukt het niet om gezondheidsachterstanden te doorbreken. De urgentie om gezondheidsachterstanden aan te pakken neemt toe, nu de achterstanden oplopen en de druk op de zorg toeneemt. Een radicale koerswijziging is nodig, waarbij niet het symptoom maar de kwaal wordt aangepakt: complexe ongelijkheid die gezondheidsachterstanden in de hand werkt én in stand houdt. Hiervoor is een verbreding, verdieping én verduurzaming van beleidsinspanningen nodig. Daarbij is niet alleen leefstijl het vertrekpunt, maar wordt gezondheid ook benaderd als een herverdelingsvraagstuk ten gunste van een eerlijke kans op gezond leven.
Auteurs: Ellen Grootegoed · Aletta Winsemius · Liesbeth Noordegraaf-Eelens · Erik Dannenberg
Bron: Grootegoed, E., Winsemius, A., Noordegraaf-Eelens, L., & Dannenberg, E. (2022). Gezondheidsachterstanden aanpakken bij de bron: minder leefstijl, meer bestaanszekerheid. TSG-Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen, 100(Suppl 1), 32-35.
Het project House of Skills speelt in op de Coronacrisis en de daarmee toegenomen druk op de zorg. Dit project is betrokken bij het opzetten van het Transferpunt Zorg dat half juni start. Bij het Transferpunt Zorg kunnen mensen zich aanmelden om zich snel te laten omscholen tot diverse beroepen in de zorg.
De coronacrisis zorgt voor enorme extra druk op de zorg. Een branche waar de afgelopen jaren al veel arbeidstekorten waren. Door de coronacrisis is de interesse om in de zorg te gaan werken enorm gegroeid. Zo zijn er op het digitale platform extrahandenvoordezorg.nl van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport al meer dan 20.000 aanmeldingen binnengekomen.
Het Transferpunt Zorg voor de Metropoolregio Amsterdam, dat vanaf 18 juni operationeel is en een permanente status gaat krijgen, richt zich op nieuwkomers, zij-instromers, herintreders en doorstromers die in de zorg willen of blijven werken, maar ook op zorgmedewerkers die dreigen uit te vallen.
Op basis van hun skills worden kandidaten gematcht met zorgfuncties en op grond daarvan gekoppeld aan het juiste scholingsaanbod; dat kan zijn modulair, versneld, regulier of met begeleiding .
Voor de werving en selectie (op basis van skills) wordt het skills-instrumentarium van House of Skills ingezet; o.a. via De Paskamer en op termijn via het digitale platform Mijnhouseofskills.
Naast House of Skills zijn de gemeente Amsterdam, UWV, Werkgeversservicepunt, Sigra, Voor Betere Zorg, Zowelwerk, ROC van Amsterdam/Flevoland, ROCTOP, Nova College, Hogeschool van Amsterdam, TNO, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, James, CNV en Regioplus bij deze transferpunten partner.
Ook in de regio een Arnhem/Nijmegen wordt een Transferpunt Zorg opgezet.
Veel organisaties hebben grootschalig hulp verleend aan kwetsbare mensen tijdens de crisis. In deze hulp aan kwetsbaren zijn keuzes gemaakt op basis van de gegeven richtlijnen. Nu moeten gemeente, GGD en zorg- en welzijnsorganisaties beslissingen nemen over het vervolg: wat betekent de coronacrisis op middellange termijn voor de kwetsbare groepen, voor de organisatie van hulp en voor de hulporganisaties zelf? Gezien een mogelijke tweede COVID-19-golf is het van groot belang om de organisatie van de hulpverlening aan kwetsbare groepen tijdig te onderzoeken en daar lessen uit te trekken.
Onderzoekers, hulpverleners en ervaringsdeskundigen maken samen een inventarisatie van de kennis en ervaringen die opgedaan zijn en ontwikkelen hulpoplossingen, rekening houdend met het spanningsveld tussen gezondheidszorg, economie en sociale effecten. Dit project besteedt expliciet aandacht aan de ethische dilemma’s bij hulp aan kwetsbare groepen.
Looptijd: 01-09-2020 / 01-09-2022
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Matty de Wit, onderzoeker.
Hoe gaat het met de gezondheid en het welbevinden van de Amsterdammer? Sinds de coronacrisis houdt deze vraag ons misschien wel meer bezig dan ooit. In deze rapportage leest u hoe het ging met de inwoners van Amsterdam in het najaar van 2020. De cijfers zijn afkomstig uit de Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2020 (AGM).
1. Gezondheid en functioneren
In 2020 ervaren meer Amsterdammers hun eigen gezondheid als (zeer) goed dan in 2016. Iets minder inwoners rapporteren een langdurige ziekte of aandoening. Ouderen en sociaaleconomisch kwetsbare groepen rapporteren vaker gezondheids problemen dan gemiddeld, maar ook bij hen zien we een verbetering ten opzichte van 2016.
2. Mentale gezondheid
In 2020 zien we een toename van psychische klachten in Amsterdam, met name onder jongvolwassenen en hoogopgeleiden. Eenzaamheid komt vaker voor in vergelijking met de voorgaande jaren. Nog steeds hebben inwoners met een kwetsbare sociaaleconomische positie het vaakst te maken met psychische en sociale problemen. Bij hen zijn de cijfers vergelijkbaar met eerdere jaren. Psychische klachten en eenzaamheid komen in Amsterdam vaker voor dan landelijk. De coronacrisis heeft het mentaal en sociaal welbevinden negatief beïnvloed, vooral bij jongvolwassenen.
3. Zorg en hulp
In 2020 verlenen evenveel Amsterdammers mantel zorg als in 2016. Van hen voelt 1 op de 6 zich zwaar belast. Het ondersteuningsaanbod bereikt slechts een kleine groep mantelzorgers. In vergelijking met 2016 gaven meer inwoners aan dat zijzelf of iemand in het huishouden geen behandeling voor psychische problemen ontving. Het niet ontvangen van een medische of tandheelkundige behandeling kwam minder vaak voor dan in 2016. De coronacrisis vormt de belangrijkste reden voor het niet krijgen van zorg.
4. Genotmiddelen
Tussen 2016 en 2020 daalde het percentage rokers. Dit is waarschijnlijk niet het gevolg van de coronacrisis. Het alcoholgebruik is ook afgenomen, wat ten dele komt door de coronacrisis. Het drugsgebruik ligt op hetzelfde niveau als in 2016. De hoogste cijfers voor tabak-, alcohol- en drugsgebruik zien we bij mannen, 18- t/m 34-jarigen en inwoners met een Nederlandse of westerse (migratie) achtergrond. De cijfers voor roken en alcoholgebruik zijn in Amsterdam hoger dan landelijk.
5. Leefgewoonten
Het aandeel Amsterdammers met overgewicht of obesitas is tussen 2008 en 2020 niet veranderd. Bij het stijgen van de leeftijd neemt overgewicht toe en hebben mensen minder lichaamsbeweging. Inwoners met een laag opleidingsniveau, een minimuminkomen of een niet-westerse migratieachtergrond hebben het hoogste risico op overgewicht en obesitas. Onvoldoende beweging en sporten komt bij hen ook vaker voor. De cijfers zijn in Amsterdam gunstiger dan landelijk. Dat komt gedeeltelijk door de grote groep jongvolwassenen in onze stad. De fruitconsumptie stijgt en een ruime meerderheid eet minimaal 5 dagen per week groente. Bij jongvolwassenen en bij mannen verdient gezonder eten extra aandacht.
6. Verschillen in de stad
Gezondheidsproblemen zijn niet gelijk verdeeld over de stad. Inwoners met een laag opleidingsniveau, een minimuminkomen of een niet-westerse migratieachtergrond rapporteren vaker lichamelijke en mentale klachten en een ongunstigere leefstijl. De stadsdelen Noord, Nieuw-West en Zuidoost scoren op meerdere gezondheidsaspecten ongunstig. Voor roken, alcohol en drugsgebruik zien we een ander patroon; deze cijfers zijn hoger bij jongvolwassenen, mannen en inwoners met een Nederlandse of westerse (migratie) achtergrond en in de stadsdelen Centrum, West en Zuid.
Bron: Gezondheid en welbevinden in Amsterdam: Resultaten Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2020.
Onze samenleving kampt met een tekort aan zorgverleners. Dit tekort zal in de toekomst verder toenemen. In het licht van deze tekorten is het schrijnend dat steeds meer mensen die in de zorg werken de sector verlaten, soms al snel nadat zij zijn begonnen met werken.
In dit advies heeft de RVS onderzocht wat ervoor nodig is om te zorgen dat zorgverleners hun werk goed kunnen en blijven doen. Op basis hiervan doet de RVS aanbevelingen om knelpunten die bijdragen aan de uitstroom van zorgverleners te verhelpen.
Hierbij richt de Raad zich tot werkgevers en werkgeversorganisaties, maar ook tot andere partijen zoals zorgverzekeraars, beroeps- en brancheverenigingen, en de Rijksoverheid. Het voorkomen van de uitstroom van zorgverleners vraagt volgens de Raad bij uitstek om een gezamenlijke benadering.
De RVS hoopt met dit advies een bijdrage te leveren aan de maatschappelijke discussie over zorgen in een krappe arbeidsmarkt. De Raad belicht deze opgave als een probleem dat vraagt om een brede, integrale benadering.
Hoe kan de zorg een aantrekkelijke werkgever worden én blijven? Minister van Ark vroeg het de SER na publicatie in 2020 van het advies “De toekomst van de zorg”. Op de dag van de Verpleging, 12 mei, antwoordt de SER in het advies “Aan de slag voor de zorg”. Om mensen die in de zorg (willen) werken, te motiveren en vast te houden, zijn belangrijk: zicht op een mooie loopbaan, ruimte voor opleiding en ontwikkeling, zeggenschap over het eigen werk en de werk-privébalans, én een goed salaris.
De SER heeft een agenda van vijf punten opgesteld. Daarbij geeft de SER op elk punt aanbevelingen op drie niveaus: overheid en zorgverzekeraars, sector en branches, en zorgmedewerkers en hun zorgorganisaties.
Bron: Aan de slag voor de zorg: Een actieagenda voor de zorgarbeidsmarkt. 2021. Sociaal Economische Raad.
Nederland heeft een goede gezondheidszorg, maar de houdbaarheid daarvan staat steeds meer onder druk. De toenemende zorgvraag en schaarste aan personeel en middelen zorgen ervoor dat we, als we niets doen, onze zorg niet op het huidige niveau kunnen houden. Zonder maatregelen zullen we op de drie publieke doelen in onze zorg - kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid - moeten inleveren en zijn vergaande aanpassingen in het pakket en verhogingen van eigen betalingen onvermijdelijk. Dat vermindert de solidariteit in onze zorg, omdat het niet voor iedereen even eerlijk zal uitpakken. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen, is het noodzakelijk dat onze zorg verandert, zodat we voor mensen kunnen waarborgen dat zij ook in de toekomst beschikken over goede zorg.
De afgelopen jaren heeft het kabinet samen met verantwoordelijke partijen al ingezet op deze verandering met als centrale doel: de Juiste Zorg op de Juiste Plek. Dit heeft geleid tot veel nieuwe initiatieven rond het voorkomen, verplaatsen en vervangen van zorg. Er is echter meer nodig om onze zorg toekomstbestendig te maken. Dit document beschrijft drie hoofdthema’s waarop maatregelen nodig zijn om de noodzakelijke verandering vorm te geven: 1. Preventie en Gezondheid, 2. Organisatie en Regie, 3. Vernieuwing en Werkplezier. Dat kan alleen in samenwerking met alle betrokken partijen. De urgentie (‘het waarom’) van de verandering is steeds duidelijker en ook de richting (‘het wat’) is steeds meer gedragen. Daarom is nu van belang samen te bepalen ‘hoe’ we de verandering verder brengen en wat daarvoor lokaal, regionaal en nationaal nodig is. Dat kan via verschillende wegen die elkaar ook kunnen aanvullen en versterken.
Deze nota is nadrukkelijk een discussienota, die als doel heeft het gesprek te faciliteren, reacties te verzamelen en om vervolgens beleidsopties uit te kunnen werken in concrete maatregelen. Graag gaan we daarover met betrokkenen in gesprek. De waarde van de zorg wordt immers bepaald door een veelheid van partijen die samen de verandering zullen moeten realiseren.
Bron: Discussienota: Zorg voor de Toekomst. 2020. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Hieronder vindt u de 'impressie inzet tegengaan kansenongelijkheid' voor de thema's Werk en Inkomen, Gezondheid en Zorg, Onderwijs en Opvoeding en Wonen.
Bron: Gemeente Amsterdam - Impressie inzet tegengaan kansenongelijkheid
De kansen op een gezond leven zijn in Nederland niet gelijk verdeeld. Het maakt uit voor je gezondheid en levensverwachting waar je geboren wordt, waar je woont, welke opleiding je hebt genoten en hoeveel je verdient. Lokaal, regionaal en landelijk wordt al jaren geprobeerd hierin verandering te brengen. Tot nu toe zonder dat de gezondheidsverschillen afnemen. Sterker nog, ze lijken toe te nemen. De maatschappelijke gevolgen van de coronacrisis dragen daar ook nog eens aan bij. Mensen met een kwetsbare maatschappelijke positie komen zo steeds meer op achterstand te staan.
In dit advies bepleit de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) een andere benadering van gezondheidsachterstanden. De maatschappelijke oorzaken van deze achterstanden moeten veel meer centraal komen te staan in lokaal en landelijk beleid. In dit advies w erken w e deze benadering uit. De centrale vraag is: Aan welke (landelijke) voorwaarden moet worden voldaan om lokale en regionale partijen goed toe te rusten voor het aanpakken van maatschappelijke oorzaken van hardnekkige gezondheidsachterstanden?
Om deze vraag te kunnen beantw oorden, zijn 2 regionale programma’s en 1 lokaal programma nader onderzocht: Trendbreuk Zuid-Limburg, Kans voor de Veenkoloniën en het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid. Alle 3 de programma’s beslaan een regio of gebied met een forse achterstand ten opzichte van de rest van Nederland. Het doel van die programma’s is om die achterstanden in te lopen. In veel opzichten zijn de betrokkenen bij de 3 programma’s pioniers. Er w ordt buiten gebaande paden getreden om verbindingen te leggen tussen gezondheid, opvoeding, onderw ijs, w onen, w erk, cultuur en veiligheid.
Uit de focusgroepen met betrokkenen bij deze programma’s en gesprekken met overige deskundigen komen
3 centrale spanningen naar voren tussen enerzijds lokale en regionale ambities en uitvoeringspraktijk, en anderzijds de w erkw ijze en rol van landelijke systeempartijen. Ten eerste signaleren w e een spanning tussen bestuurslagen. Landelijke programma’s en verantwoordingseisen stroken niet altijd met de gebied specifieke aandachtspunten in de aanpak van gezondheidsachterstanden. Ten tw eede is er een spanning in de tijd, namelijk tussen de vaak korte beleidshorizon van beleid en politiek en de benodigde langetermijnaanpak van gezondheidsachterstanden. Ten derde is er spanning tussen politieke belangen. Debatten over het vergroten van kansengelijkheid ontaarden al snel in een links-rechtsdiscussie. Voorstanders van leefstijlgerichte interventies hechten sterk aan de eigen verantw oordelijkheid van mensen. Voorvechters van de brede aanpak benadrukken dat gezondheid een collectief belang is en gezond leven heel vaak geen individuele keuze.
In deze Policy Brief pleit de WRR voor een nieuw perspectief op de manier waarop we in Nederland het preventiebeleid in de zorg vormgeven en evalueren. Sinds decennia heeft dit beleid als voornaamste doel om gezondheidsverschillen tussen de hoge en lage sociaaleconomische groepen te verkleinen. Na enkele decennia van beleidsinspanningen kunnen we vaststellen dat Nederlanders gezonder zijn geworden. We leven langer en het aantal jaren dat we ons gezond voelen neemt toe. De verschillen tussen de sociaaleconomische groepen zijn evenwel nauwelijks afgenomen, en op sommige punten zelfs toegenomen.
De WRR stelt voor om het preventiebeleid een nieuwe impuls te geven door niet langer de gezondheidsverschillen centraal te stellen maar het gezondheidspotentieel. We dienen ons dan af te vragen hoe zoveel mogelijk gezondheidswinst kan worden behaald, en hoe gezondheidsverlies zoveel mogelijk kan worden voorkomen.
Ook pleit de WRR voor verkenning van psychische gezondheid als nieuwe en urgente prioriteit. Tot slot is het van groot belang te investeren in onderzoek en monitoring.
Broeders, D.W.J., H.D. Das, R.P.W. Jennissen, W.L. Tiemeijer en M. de Visser (2018) Van verschil naar potentieel: een realistisch perspectief op de sociaaleconomische gezondheidsverschillen, WRR-Policy Brief 7, Den Haag: WRR.
Bron: website WRR
het Plan van Aanpak Thrive Amsterdam Mentaal Gezond vast te stellen met als doel het vergroten van de mentale gezondheid en het versterken van de veerkracht van alle Amsterdammers. Dit richt zich met op name op de groepen: Jongeren, Amsterdammers met migratieachtergrond, werkgevers en ondernemers.
Behandeld in Gemeenteraad 16 decembver 2020 en Commissie Zorg, Jeugdzorg en Sport 3 december 2020
Behandelend ambtenaar: GGD Amsterdam, Marjolein Martens, mmartens@ggd.amsterdam.nl
Voor meer informatie klik hier
Voor informatie Gemeenteraad 16 december 2020 klik hier
Bron: Thrive Amsterdam
Amsterdam Mentaal Gezond-Thrive is een resultaat van een samenwerking tussen de volgende betrokken partijen:▸GGD Amsterdam▸Gemeente Amsterdam▸Cliëntenbelang Amsterdam▸Arkin▸GGZinGeest▸Amsterdam UMC▸Eerste Lijn Amsterdam Almere (ELAA)▸Centre of Urban Mental Health UVA▸StigMag
In de toekomst zullen burgers tot op hogere leeftijd doorwerken dan nu het geval is. Voor veel mensen zal dit zonder problemen gaan, maar voor een deel van de werkenden zal het moeilijk zijn om tot het vijfenzestigste jaar te werken, laat staan dat ze nog langer door kunnen werken. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ook deze groep kan blijven participeren op de arbeidsmarkt? Dit is van belang omdat participatie voor veel mensen een belangrijke waarde is en kan bijdragen aan een betere gezondheid en omdat langer doorwerken de houdbaarheid van collectieve arrangementen kan verbeteren. De centrale vraag in dit advies is hoe vanuit een gezondheidsoogpunt bijgedragen kan worden aan langer doorwerken.
Higher prevalence of MI, diabetes and obesity among Pakistanis than Amsterdam population indicates the need for health scientists and policy-makers to develop interventions for tackling non-communicable diseases and its determinants among Pakistanis living in the Netherlands.
Raza, Q., Nicolaou, M., Dijkshoorn, H. & Seidell, J. C., 2 Nov 2017, In : Ethnicity and Health. 42, 23, p. 551-564 14 p.
Online te lezen: klik hier