Citation: Brinkhof, L.P.; de Wit, S.; Murre, J.M.J.; Krugers, H.J.; Ridderinkhof, K.R. The Subjective
Experience of Ageism: The Perceived Ageism Questionnaire (PAQ). Int. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19, 8792. https://doi.org/10.3390/ijerph19148792
Collectie
(19)
-
Artikel
The Subjective Experience of Ageism: The Perceived Ageism Questionnaire (PAQ)
Ageism as perceived by older individuals has been recognized as a potential risk factor for physical and mental health. We aimed to develop a comprehensive scale that can quantify perceived ageism among aging individuals (55+), including both positive and negative stereotypes, prejudices, and discriminations. This effort resulted in an 8-item Perceived Ageism Questionnaire (PAQ-8), with good psychometric properties and a two-factor structure distinguishing a positive (3 items) and negative (5 items) subscale (Analysis 1; n = 500). This dimensionality was confirmed in a separate cross-validation sample (Analysis 2; n = 500). The subscales’ correlation patterns with individuals’ self-perceptions of aging and mental health variables (i.e., quality of life, mental well-being, depression, anxiety, loneliness and perceived stress) accorded with theoretical hypotheses and existing knowledge of the concept of ageism. The PAQ-8 can help to gather more standardized data of the level, role and impact of perceived ageism.
-
Collectie
Leeftijdsdiscriminatie vormt bedreiging voor gezond oud worden
Op kinderlijke toon iets uitgelegd krijgen, niet serieus genomen worden, of het gevoel krijgen dat je de maatschappij alleen maar tot last bent. Er zijn tal van voorbeelden van ‘seniorisme’ – stereotypering, vooroordelen en discriminatie richting senioren op grond van hun leeftijd. Veel senioren worden er het slachtoffer van en dat aantal is toegenomen sinds de coronapandemie. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het Centre for Urban Mental Health van de UvA. Het heeft directe gevolgen voor de kwaliteit van leven en de mentale gezondheid van senioren. Hoog tijd om de bewustwording te vergroten en dit probleem aan te pakken, stellen de onderzoekers.
‘Seniorisme kan grote gevolgen hebben voor de fysieke en mentale gezondheid van ouderen. Het kan eenzaamheid vergroten en de zin in het leven verminderen, maar bijvoorbeeld ook cognitieve achteruitgang versnellen of het herstel van ziekte belemmeren’ vertelt Lotte Brinkhof, promovendus aan het Centre for Urban Mental Health. Brinkhof en haar promotor prof. dr. Richard Ridderinkhof onderzochten met hun collega’s of seniorisme in Nederland verergerde tijdens de coronapandemie, en wat de gevolgen hiervan waren.
Tijdens de coronapandemie namen overheden strenge maatregelen om het coronavirus in te dammen en de oudere generatie te beschermen. Brinkhof: ‘Leeftijdsgerelateerde verhalen in het nieuws werden negatiever en senioren kwamen centraal te staan in publieke en politieke discussies. Er kwamen leeftijdsgebonden richtlijnen zoals speciale vroege winkeltijden voor ouderen, en in veel landen – waaronder Nederland – werd zelfs gekeken of ouderen ‘geïsoleerd' konden worden. Wij waren benieuwd naar de invloed van dit alles.’
Neerwaartse spiraal
Zo’n 500 volwassen van 55 jaar of ouder in Nederland deden mee aan het onderzoek, dat werd uitgevoerd met de door het Centre for Urban Mental Health ontwikkelde Perceived Ageism Questionnaire. Het seniorisme dat de deelnemers waarnamen en ervoeren, werd sterker en negatiever tijdens de coronapandemie, Dit bleek een negatieve invloed te hebben op hun kwaliteit van leven en mentale welzijn.
Ridderinkhof benadrukt dat het belangrijk is te bedenken dat het toegenomen seniorisme niet zomaar verdwijnt nu de pandemie voorbij is. ‘Het heeft het hokjesdenken over ouderen in onze maatschappij vergroot en we moeten de neerwaartse spiraal nu zien te doorbreken om de negatieve gevolgen op de lange termijn te voorkomen. Het is daarom belangrijk om het bewustzijn over het vaak niet erkende en diepgewortelde seniorisme op individueel, interpersoonlijk en institutioneel niveau te vergroten en het publiek voor te lichten over de verstrekkende gevolgen voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid van ouderen.’
Self-fulfilling prophecy
We worden voortdurend geconfronteerd met vooroordelen en stereotypen over ouderen, bijvoorbeeld in relatie met aftakeling en afhankelijkheid. Daardoor worden zulke boodschappen opongemerkt deel van ons eigen denken en zullen we ons gedrag hier onbewust op aanpassen. Wie ouderdom bijvoorbeeld sterk associeert met eenzaamheid, heeft verhoogde kans later zelf eenzaam te worden. Dat wordt ook wel een self-fulfilling prophecy genoemd: je gaat je gedragen naar de opvattingen die in de samenleving bestaan. Daarmee beperken we onszelf in de kans op een lang, gezond en gelukkig leven.
Eye-opening
De onderzoekers ontwikkelden een website: www.seniorisme.nl. Daarnaast gaan ze er erop uit en stonden ze bijvoorbeeld met een informatiestand op de 50PlusBeurs en gaven ze onlangs – op uitnodiging van Stichting Oud Geleerd Jong Gedaan – een workshop aan een groep senioren en studenten. ‘Wat we dan terug horen is dat het heel eye-opening is. Mensen blijken zich onvoldoende bewust van het concept seniorisme, laat staan van de consequenties ervan’, aldus Brinkhof.
Wat kun je zelf doen?
-
Wees je bewust van seniorisme
-
Spreek anderen erop aan als je er mee te maken krijgt
-
Probeer je zo min mogelijk te laten leiden door de vooroordelen en stereotypen
-
Voorkom seniorisme door senioren net zo te bejegenen als niet-senioren
-
Meedoen aan wetenschappelijk onderzoek om onze kennis over de gevolgen van seniorisme (én hoe deze te voorkomen) te vergroten
Publicatiegegevens
Lotte Brinkhof, Jaap Murre, Sanne de Wit, Harm Krugers en Richard Ridderinkhof: ‘Changes in Perceived Ageism during the COVID-19 Pandemic: Impact on Quality of Life and Mental Well-being Among Dutch Adults Aged 55 and Older’, in: Aging and Mental Health (28 april 2023). https://doi.org/10.1080/13607863.2023.2205832
Lotte Brinkhof, Sanne de Wit, Jaap Murre, Harm Krugers en Richard Ridderinkhof: ‘The Subjective Experience of Ageism: The Perceived Ageism Questionnaire’, in: International Journal of Environmental Research and Public Health (19 juli 2022). https://doi.org/10.3390/ijerph19148792
Het onderzoek is uitgevoerd binnen het grootschalige project ‘Senioren Doen Mee’ van het Centre for Urban Mental Health van de UvA.
Dit artikel werd op 1 mei 2023 gepubliceerd op uva.nl.
-
-
Artikel
Gelijke rechten, maar geen gelijke pensioenen
Nederland heeft de grootste gender pension gap van de EU. Dat wordt met name ver- oorzaakt door een verschil tussen mannen en vrouwen in de opbouw van arbeids- voorwaardelijk pensioen. De lagere pensioenopbouw door vrouwen lijkt met name voort te vloeien uit het feit dat vrouwen gemiddeld minder uren werken dan man- nen. Ook zijn er sectorspecifieke verschillen in pensioenopbouw: in typische vrouwen- sectoren zijn pensioenregelingen minder genereus dan in typische mannensectoren. Door toegenomen arbeidsparticipatie van vrouwen wordt de gender pension gap in de toekomst kleiner. Maar, zelfs als de afname van de gender pension gap in de toe- komst gelijk is aan de afgelopen jaren, duurt het lang voordat het gat gedicht is.
Er zijn meerdere juridische oplossingsmogelijkheden. In de eerste plaats: ongelijke behandeling waarbij vrouwen worden bevoordeeld om de gender pension gap te verkleinen. De proportionaliteit die is vereist om een dergelijke maatregel toelaatbaar te achten in het licht van Europees gelijkebehandelingsrecht moet dan aanwezig zijn. Hier doet zich meteen ook de bottleneck voor: die kans lijkt zeer klein.
Een andere mogelijkheid is de verruiming van verlofmogelijkheden voor vaders en ouders, zodat moeders minder door zorgtaken worden gehinderd om te werken. Het verruimen van de mogelijkheden voor thuiswerken kan tot hetzelfde resultaat leiden. Deze invalshoek lijkt aanzienlijk kansrijker dan een systeem van ongelijke pensioen- opbouw waarin vrouwen worden gecompenseerd en pakt tevens de oorzaak van de gender pension gap aan.
De sleutel tot verkleining van de gender pension gap kan ook liggen in vergroting van pensioenopbouw buiten de arbeid om. De pensioensector kan mogelijk een bijdrage leveren aan het reduceren van de gender pension gap door nog betere pensioencommunicatie. Wanneer moeders die overwegen om minder te gaan werken, makkelijk kunnen vaststellen wat dit in euro’s betekent voor hun latere pensioeninkomen, kunnen zij dit meewegen in hun beslissing.
Bron: Kali, S., Been, J., Knoef, M., & van Marwijk Kooy, A. 2021. Gelijke rechten, maar geen gelijke pensioenen: de gender gap in Nederlandse tweedepijlerpensioenen. Netspar Design paper 178.
-
Artikel
Project: Sociale speerpunten en regieversterking van ouderen in de wijk
Van ouderen wordt verwacht dat ze zolang mogelijk thuis blijven wonen. Hierbij wordt verondersteld dat een sociaal netwerk en voorzorg belangrijk zijn om betrokken te blijven en regie te houden. In het ouder worden nemen mogelijkheden om deel te nemen aan maatschappelijke activiteiten en om zelfredzaam te blijven juist vaak af.
In deze onderzoekslijn onderzoeken we op welke wijze ouderen ondersteund én versterkt kunnen worden in sociale participatie en in het behouden van regie. Er worden twee praktijksituaties onderzocht die ieder op een eigen manier de onderzoekvraag verkennen.
PRAKTIJKSITUATIES
De praktijksituaties zijn 'Stadsdorpen' en het programma ‘Gezond Actief Ouder Worden’ (GAOW). Beide initiatieven proberen op eigen wijze te zorgen dat ouderen contact met elkaar hebben, van elkaar leren en met elkaar (nieuwe) dingen ondernemen. Daarbij wordt ook verbinding gezocht met bestaande en ontwikkelende buurtinitiatieven.
Beoogde resultaten:
- Beschrijvingen van de praktijksituaties
- Competentieprofielen voor professionals van de toekomst
- Adviezen op wijk- en stadsniveau in het bereiken, ondersteunen en versterken van thuiswonende ouderen
Inzicht in wensen en behoeften van ouderen m.b.t. Amsterdam als ouderenvriendelijke stad
- Opzetten van een lerend netwerk met ouderen en praktijkpartners met het doel ervaringen te delenBron en meer informatie: Website HvA
-
Artikel
Preventieve activiteiten voor ouderen die onvoldoende bereikt worden: wat zijn kansrijke elementen?
Veel gemeenten of wijken bieden activiteiten voor thuiswonende ouderen aan om gezond oud worden en zelfstandig functioneren te bevorderen. Dit wordt ook wel preventieve ouderenzorg genoemd. Voorbeelden zijn activiteiten om meer te bewegen, gezond te eten en sociale contacten te bevorderen. Maar niet alle ouderen doen hieraan mee. Onder andere ouderen met een lage sociaal economische status (SES), met een klein sociaal netwerk en oudere migranten met een niet-westerse achtergrond nemen, volgens professionals, niet vaak deel aan deze preventieve activiteiten1,2,3. Ook benadrukken professionals dat het van belang is meer aandacht te besteden aan deze groepen ouderen in de preventieve ouderenzorg. Wat maakt dat zij onvoldoende bereikt worden met deze activiteiten? Zijn er activiteiten waarbij dat beter lukt? En wat zijn elementen die eraan bijdragen dat deze ouderen wel meedoen?
Dit is een uitgave van Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Postbus 1 | 3720 BA Bilthoven www.rivm.nlAuteurs: Gerrie-Cor Herber, Lidwien Lemmens, Annemieke Spijkerman, Simone de Bruin, Sandra van Oostrom
Adviseurs: Mieke Rijken (RIVM/NIVEL), Monique Leijen (RIVM), Caroline Baan (RIVM), Karlijn Leenaars (RIVM), Carolien de Jager (RIVM), Jennifer van den Broeke (Pharos), Jeanny Vreeswijk-Manusiwa (NOOM)
Dit onderzoek heeft het RIVM uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Met dank aan alle ouderen en professionals die deel hebben genomen aan de interviews voor dit onderzoek.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het RIVM, Centrum voor Voeding, Preventie en Zorg: Sandra van Oostrom (sandra.van.oostrom@rivm.nl of 030-2748596)juni 2018
-
Artikel
Gelukkig in een verpleeghuis?
Het leven in Nederlandse verpleeghuizen en verzorgingshuizen is aan het veranderen. Het aantal kwetsbare ouderen neemt toe. Ouderen wonen steeds langer zelfstandig en alleen de meest kwetsbare ouderen verhuizen naar een verpleeghuis of verzorgingshuis. De berichtgeving is niet altijd even positief over de zorg in deze verpleeg- en verzorgingshuizen. Mensen maken zich - mede op basis van deze berichtgeving - zorgen over de kwaliteit van de zorg en het leven van bewoners.
Voor dit rapport hebben SCP-onderzoekers uitvoerige gesprekken gevoerd met ruim 950 bewoners van verpleeghuizen en verzorgingshuizen, verspreid over het hele land. We vroegen naar hun ervaringen en oordelen over de kwaliteit van hun leven (geluk, eenzaamheid, levenslust) en de kwaliteit van de verzorging (privacy, autonomie, bejegening, veiligheid). Mensen met ernstige dementie konden vanzelfsprekend niet bevraagd worden.
In het rapport ‘Ouderen in verpleeghuizen en verzorgingshuizen’ is ook deze laatste groep beschreven door familieleden en verzorgenden. Dit rapport geeft een beeld van objectieve aspecten van de leefsituatie zoals gezondheid, sociale netwerken en financiële situatie. -
Artikel
Kleurrijke zorg
De huidige plurale en vergrijzende samenleving vraagt om aandacht voor diversiteit in de langdurige ouderenzorg. Deze literatuurstudie richt zich enerzijds op het thema culturele diversiteit, en specifiek op migrantenouderen met Turkse en Marokkaanse achtergrond aangezien deze groepen in de aankomende jaren -in de grote steden- het snelst zullen toenemen in aantal. Anderzijds, richt deze literatuurstudie zich op seksuele diversiteit en LHBT-ouderen (oftewel lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender) –een relatief onzichtbare groep in de zorg. Zowel migrantenouderen met Turkse/ Marokkaanse achtergrond als LHBT-ouderen hebben ervaringen met sociale uitsluiting en discriminatie. Als doelgroepen in de zorg lijkt hun zorgvraag onvoldoende overeen te stemmen met het bestaande zorgaanbod, aangezien zij minder gebruik van formele zorg- en welzijnsvoorzieningen lijken te maken dan op grond van hun gezondheidssituatie wordt verwacht. In de context van decentralisatie en extramuralisering in de zorg, hebben zorg- en welzijnsorganisaties behoefte aan meer informatie over de afstemming van aanbod en vraag, wat dit vraagt van professionals en hoe en in welke mate zij specifiek (personeels-)beleid moeten ontwikkelen voor deze doelgroepen.
In opdracht van Zorgorganisatie Cordaan onderzocht deze verkennende literatuurstudie wetenschappelijke en 'grijze' bronnen op kennis omtrent de gezondheid, het zorggebruik en de zorgvraag van migrantenouderen met Turkse/ Marokkaanse achtergrond -kortweg ‘migrantenouderen’- (1) en van LHBT-ouderen (2). Tevens is het huidige aanbod van (in)formele zorg, wonen en welzijn voor beide groepen zo goed mogelijk in kaart gebracht en zijn de ervaren knelpunten en succesfactoren van professionals en organisaties ten aanzien van beide doelgroepen geïnventariseerd (3 en 4). Deze informatie heeft tot doel aanbevelingen te doen over hoe de ogenschijnlijke kloof tussen vraag en aanbod door organisaties in zorg en welzijn kan worden overbrugd.
Bron: Leyerzapf, H., Klokgieters, S. S., Ghorashi, H., & Broese Van Groenou, M. I. (2017). Kleurrijke zorg: een verkennende literatuurstudie naar culturele en seksuele diversiteit in de langdurige ouderenzorg. Cordaan, Institute for Societal Resilience en Medical Humanities VUmc.
-
Artikel
Oudere migranten: laat ze niet vallen!
Vallen is een van de meest voorkomende en ernstige problemen bij thuiswonende ouderen. Ook de gevolgen van valangst zijn groot. Valangst en gerelateerd vermijdingsgedrag kunnen leiden tot een verminderd fysiek, sociaal en mentaal functioneren, toename van het risico om te vallen en afname van kwaliteit van leven. Door preventieve interventies op de hoog risicogroepen (waaronder oudere migranten) te richten, zou een behoorlijke gezondheidswinst behaald kunnen worden.
Hoewel vallen en valangst een groot gezondheidsprobleem vormt onder oudere migranten, worden zij weinig bereikt met valpreventieactiviteiten. In 2016 zijn we het project ‘Cultuursensitieve preventie van de bezorgdheid om te vallen’ gestart. Hierin beoogden we een interventie (door) te ontwikkelen gericht op de preventie van de angst om te vallen bij oudere migranten. De doelgroep bestaat uit mannen en vrouwen van 60 jaar en ouder met een migratieachtergrond, die een zekere mate van angst om te vallen ervaren en hierdoor activiteiten vermijden. Het project bestaat uit de volgende hoofdactiviteiten:
- Verdere doorontwikkeling van de interventie ‘Zicht op Evenwicht’ (een effectief bewezen groepscursus voor valangst preventie) samen met oudere migranten en hun vertegenwoordigers;
- Werving en inclusie van oudere migranten;
- Werving en training van therapeuten;
- (Proef)implementatie van de nieuwe interventievariant in verschillende stadsdelen in Amsterdam;
- Evaluatieonderzoek naar proces en effecten.
Momenteel bevindt het project zich in de laatste fase, namelijk analyses van de data voor de proces- en effectevaluatie. Het onderzoekrapport wordt medio 2018 verwacht.
In dit project werken we samen met het Trimbos instituut en (lokale) organisaties voor (oudere) migranten. Het project is mogelijk gemaakt dankzij subsidie van het Fonds Nuts Ohra, RCOAK en het R&D fonds van de GGD Amsterdam.
Meer informatie: website Sarphati
-
Artikel
Aard en omvang ouderenmishandeling
Voorliggend rapport biedt op basis van verschillende perspectieven zicht op de aard en omvang van ouderenmishandeling bij thuiswonende 65-plussers in Nederland. Actuele kennis over deze problematiek is in een vergrijzende samenleving als de onze van groot belang om meer grip te krijgen op het probleem en de aanpak ervan.
Er werden interviews afgenomen met ruim 1000 65-plussers in de gemeenten Rotterdam, Tilburg en Boxtel. Voorts was er een netwerk van ruim 50 professionals en vrijwilligers die in diezelfde gemeenten ouderenmishandeling signaleerden tijdens een vier maanden durende ‘informantenstudie’.
Er zijn vooraf enkele kaders gesteld om het onderzoek af te bakenen: (1) de ouderen die aan het onderzoek deelnemen zijn 65 jaar en ouder en (2) de ouderen die aan het onderzoek deelnemen zijn thuiswonend. In dit onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen een vijftal vormen van ouderenmishandeling, namelijk verwaarlozing, psychische mishandeling waaronder schending van rechten, fysieke mishandeling, financiële benadeling en seksuele mishandeling.Auteur(s): Bakker, L., Witkamp, B., Timmermans, M., Janssen, J., Lindenberg, J., Werter, A. (medew.), Boerhoop, R. (medew.), Gorter, M. (medew.)
Organisatie(s): Regioplan Beleidsonderzoek, Avans Hogeschool, Leyden Academy on Vitality and Ageing, WODC
Jaar van uitgave: 2018
-
Artikel
Zorgen en ervaringen Marokkaanse en Turkse Ouderen
Net als andere kwetsbare groepen hebben ook oudere Turkse en Marokkaanse Amsterdammers een zeer moeilijke tijd beleefd tijdens de Coronacrisis. Het was een periode waarin de sociale en maatschap-pelijke achtergestelde positie van deze groep extra duidelijk werd, namelijk dat deze ouderen in een situatie terecht kwamen waar ze met armoede, uitsluiting en eenzaamheid te maken hebben gekregen. Daarnaast kwamen tijdens de lockdown bij deze ouderen bovendien nieuwe problemen naar boven, waaronder de zorgen over de plaats en het land van de ter aarde bestelling in geval van overlijden. EMCEMO en HTIB, zelforganisaties voor respectievelijk Marokkaanse en Turkse Nederlanders, organiseren daarom een conferentie voor gemeentelijke beleidsmakers en uitvoerders om deze algemene en specifieke problemen voor het voetlicht te brengen en om oplossingsrichtingen te verkennen. Ervaringen uit de praktijk zullen deze problemen illustreren.
Behandeld in Commissie Zorg, Jeugdzorg en Sport 18 februari en 28 januari 2021, 7 januari 2021
Behandelend ambtenaar: Karin van Klooster, raadsgriffie
Voor meer informatie klik hier
Verkennend onderzoek van EMCEMO en HTIB
www.emcemo.nlwww.htib.nl
E-mail: info@emcemo.nl
E-mail: info@htib.nl
-
Artikel
Voortgangsrapportage Ouderenhuisvesting 2020
In deze voortgangsrapportage 2020 wordt gerapporteerd over de behaalde resultaten in 2020 en wordt een vooruitblik gegeven op de uitvoering van het programma in 2021-2022. Op 14 februari 2019 is het vernieuwde programmaplan ouderenhuisvesting 2019-2022 vastgesteld door de gemeenteraad. Het programma ouderenhuisvesting maakt zich sterk voor een goede woonpositie van de Amsterdamse ouderen in een nauwe samenwerking met ouderen zelf, de woningcorporaties, zorgaanbieders en alle andere betrokken partners. Vanuit het programma ouderenhuisvesting 2019-2022 wordt ingezet op drie actielijnen:
1) Inzet op individueel wonen in de ‘normale’ voorraad
2) Inzet op zelfstandige geclusterde ouderenwoningen
3) Inzet op regie bij transformatie van zorghuisvestingBehandeld in Commissie Wonen en Bouwen 30 juni 2021en 19 mei 2021
Behandelend ambtenaar: Directie Wonen, Andor Kwee, andor.kwee@amsterdam.nl,Directie Wonen, Janice Aliar, j.aliar@amsterdam.nl
Voor meer informatie klik hier
-
Artikel
Voortgangsrapportage ouderenhuisvesting 2015-2018
In 2015 is het programma Programma ouderenhuisvesting 2015-2018 ingesteld om aandacht te kunnen besteden aan de kwetsbare positie van ouderen op de Amsterdamse woningmarkt. Het aantal 65-plussers neemt toe van 12% naar 16% van alle Amsterdammers in 2030. Oudere Amsterdammers moeten hierdoor in toenemende mate concurreren op de krapper wordende woningmarkt. Omdat het klassieke verzorgingshuis is verdwenen, blijven zij langer thuis wonen,waardoor zij aangewezen zijn op zelfstandige woningen in de stad. Die zijn niet altijd geschikt om oud in te worden. Tegen deze achtergrond heeft het programma ouderenhuisvesting in 2017prioriteit gegeven aan uitbreiding van aanbod in de bestaande voorraad en de nieuwbouw. Ook was de inzet om het bestaande zorgvastgoed te behouden voor ouderenhuisvesting. Bij dit alles is actief de samenwerking gezocht met ouderenorganisaties en partners in de stad.
Behandeld in de Commissie Wonen van 7 februari 2018
Behandelend ambtenaren: Age Niels Holstein, email a.holstein@amsterdam.nl
Iris Westerterp, email: i.westerterp@amsterdam.nl
Voor meer informatie klik hier
-
Artikel
Pensioenen en inkomensongelijkheid onder ouderen in Europa
In de meeste lidstaten van de Europese Unie, waaronder ook Nederland, hebben ouderen een inkomen dat gemiddeld genomen niet veel lager is dan het inkomen van de rest van de bevolking. Over het algemeen is het vermogen boven 65 jaar wat lager voor oude cohorten. De inkomensverschillen onder ouderen zijn doorgaans kleiner dan onder de rest van de bevolking. Dat is ook in Nederland het geval. De armoede onder 65 plussers loopt sterk uiteen tussen de lidstaten. Nederland springt er hier uit als land met de laagste armoede onder ouderen. Gemiddeld genomen is de armoede in de EU lidstaten onder 65minners flink hoger dan onder 65plussers. Dat is ook in Nederland het geval.
De vergrijzing van de bevolking en de uit het lood geraakte overheidsfinanciën hebben in veel landen geleid tot aanpas sing van het (publieke) pensioenstelsel. In een aantal Europese landen is (daardoor) de afgelopen decennia een verschuiving waargenomen van publieke naar private pensioenen. De vraag is of verschuivingen van publieke naar private pensioenen ook geassocieerd zijn met grotere inkomensongelijkheid en armoede onder ouderen. Dat is wel de verwachting, omdat private sociale zekerheid in het algemeen tot minder inkomensherverdeling leidt dan publieke sociale zekerheid. Om deze correlatie aan te tonen gebruiken we in dit paper paneldata met pensioenuitgaven (OECD SOCX) en data van EUSILC voor een grote groep van 17 Europese landen voor de periode 19952011. In lijn met de verwachtingen vinden we dat hogere publieke pensioenuitgaven hand in hand gaan met lagere armoede onder ouderen, terwijl een groter aandeel van private pensioenen in de totale pensioenmix correleert met hogere armoede onder ouderen. We vinden geen significante samenhang tussen het aandeel van private pensioenen in de totale pensioenmix en de inkomensongelijkheid onder ouderen. Het is echter lastig om beleidsconclusies te baseren op deze analyse.
Bron: Caminada, K., Goudswaard, K., Been J., & Knoef, M. 2016. Pensioenen en inkomensongelijkheid onder ouderen in Europa. Netspar Industry Paper Series, Design paper 58.
-
Artikel
Sex differences in physical performance by age, educational level, ethnic groups and birth cohort
Older women perform consistently poorer on physical performance tests compared to men. Risk groups for this “female disadvantage” in physical performance and it’s development over successive birth cohorts are unknown. This is important information for preventive strategies aimed to enhance healthy aging in all older women. This study aims to longitudinal investigate whether there are risk groups for a more apparent female disadvantage and study its trend over successive birth cohorts.
Sialino, L. D., Schaap, L. A., van Oostrom, S. H., Nooyens, A. C. J., Picavet, H. S. J., Twisk, J. W. R., Verschuren, W. M. M., Visser, M. & Wijnhoven, H. A. H.,Sex differences in physical performance by age, educational level, ethnic groups and birth cohort: The Longitudinal Aging Study Amsterdam 2019, In : PLoS ONE. 14, 12, p. e0226342 e0226342.
DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0226342
-
Artikel
Te jong? Te oud!
Unia herschreef - naar aanleiding van de Internationale dag voor ouderen op 1 oktober – een brochure over leeftijdsdiscriminatie uit 2009. Het was hoog tijd voor een update, want deze problematiek is tien jaar later jammer genoeg nog steeds actueel.
Waarom moeten we aandacht hebben voor discriminatie op basis van leeftijd?
- Leeftijdsdiscriminatie is een feit: Unia opent jaarlijks meerdere discriminatiedossiers omwille van leeftijd. En dat op het vlak van werken, wonen, studeren, verzekeringen, vrijetijdsbeleving ... We horen dat mensen worden geweigerd voor een opleiding of een job omdat ze te jong of te oud zijn, dat ze onterecht meer moeten betalen dan iemand anders voor eenzelfde dienstverlening en dat ze soms zelfs geweigerd worden om te kunnen deelnemen aan een vrijetijdsactiviteit of om een verzekering af te sluiten.
- Leeftijdsdiscriminatie is een groot maatschappelijk probleem met de toenemende vergrijzing. Een samenleving waarin een groot aantal mensen op latere leeftijd gediscrimineerd worden, is onaanvaardbaar en staat haaks op het idee van een inclusieve samenleving waarin iedereen gelijk kan deelnemen.
- Iedereen kan slachtoffer worden van een leeftijdsdiscriminatie op een bepaald moment in het leven. Het belangt daarom iedereen aan.
- Ondanks de feiten, bestaat er geen urgentiegevoel om het probleem van leeftijdsdiscriminatie aan te pakken bij een groot deel van de bevolking. Hardnekkige leeftijdsgebonden vooroordelen spelen daarbij een grote rol. Leeftijdsdiscriminatie wordt daardoor nog te weinig (h)erkend als een echt discriminatoir probleem. Dit zorgt ervoor dat het probleem onder de radar blijft, de werkelijke omvang ongekend is en maatregelen uitblijven.
-
Artikel
Kwetsbaar en eenzaam?
Eenzaamheid wordt beschouwd als een probleem in de vergrijzende samenleving. Het lijkt een hardnekkig verschijnsel waar geen eenvoudige oplossingen voor bestaan. Om vereenzaming van mensen in de samenleving te kunnen bestrijden, zullen we het verschijnsel eerst beter moeten leren kennen. Heeft eenzaamheid bijvoorbeeld met ouderdom te maken? Zijn mensen die hulp nodig hebben vatbaarder voor vereenzaming? Beschermt een grote vriendenkring tegen eenzaamheid? Maakt vereenzaming mensen ongelukkig?
Deze studie biedt inzichten in de ontwikkeling van eenzaamheid in de samenleving en bij individuele burgers. In het bijzonder bij drie kwetsbare groepen, namelijk: ouderen, verpleeghuisbewoners en mensen die zich melden bij de Wmo voor ondersteuning. Tevens verkent deze studie de achterliggende factoren die samen leiden tot sterke gevoelens van eenzaamheid. -
Artikel
Jezelf zijn in het verpleeghuis
Over intimiteit en seksualiteit bij ouderen wordt vaak ‘lacherig’ gedaan. Er is weinig bekend over de behoeften en opvattingen van ouderen zelf. Tegelijk neemt de politieke en maatschappelijke aandacht voor ouderen en het thema toe. Daarom brengt het SCP op Valentijnsdag een beleidssignalement uit over intimiteit, seksualiteit en diversiteit onder ouderen in instellingen. Op basis van eerder verzamelde data ‘Ouderen in instellingen 2015’ schetsen we een beeld over intimiteit en seksualiteit bij ouderen. We bekijken de behoeften van ouderen aan romantisch of seksueel contact, de relatie tussen deze behoeften en de brede kwaliteit van leven, hun opvattingen over diversiteit en homoseksualiteit en de positie van lesbische, homoseksuele en biseksuele bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen.
Auteurs: Lisette Kuyper, Debbie Verbeek-Oudijk, Cretien van Campen
Publicatiedatum: 14 februari 2018
Bron: website SCP
-
Artikel
Langer zelfstandig
Het kabinet beoogt met de hervorming van de langdurige zorg de trend te versterken dat ouderen langer zelfstandig blijven wonen en niet of later naar een zorginstelling verhuizen. Veel Nederlandse burgers van 65 jaar en ouder redden het om lang zelfstandig in eigen buurt en huis te blijven wonen, met uiteenlopende vormen van zorg en ondersteuning. In deze studie laat het Sociaal en Cultureel Planbureau zien van welke zorg, voorzieningen, persoonlijke en sociale hulpbronnen 65-plussers gebruikmaken en hoe lang ze daarmee zelfstandig blijven wonen voor ze naar een verzorgings- of verpleeghuis verhuizen of overlijden.
Auteurs: Cretien van Campen, Jurjen Iedema, Marjolein Broese van Groenou, Dorly Deeg
Bron: website SCP
-
Artikel
Langer thuis: Vernieuwende woonzorg voor kwetsbare senioren
Ouderen willen graag oud worden in hun eigen woning. Lukt dat niet? Dan is er altijd het verzorgingshuis nog als de veilige achterwacht, waarop je kunt rekenen ‘als het nodig is’. Na de invoering van de Hervorming Langdurige Zorg in 2015 kregen ouderen met een lage zorgzwaarte geen toegang meer tot dit maatschappelijk gefinancierde verzorgingshuis. Er kwam dan ook een hoop onrust na de hervorming, want: zijn er wel alternatieven wanneer de oudere het thuis niet meer redt? Welke woonvormen heeft Nederland voor kwetsbare senioren tussen de eengezinswoning en het verpleeghuis in?
In deze kwalitatieve verkenning brengen we dit alternatieve tussenaanbod in beeld. De centrale vraag is: wat kan een kwetsbare oudere vinden als hij of zij op zoek gaat naar een veilige, beschermde en sociale woonomgeving? We speurden internet af naar initiatieven en benaderden oude en nieuwe ondernemers, ontwikkelaars en wetenschappers.
Verkenning en in de praktijk
In de publicatie ‘Langer thuis: een verkenning’ maken we inzichtelijk hoe de doelgroep eruit ziet en welke woon- en zorgbehoeften zij hebben. In de publicatie ‘Langer thuis: in de praktijk’ verkennen we de markt. We zochten naar woonzorgarrangementen die in een gebouw of in een gebied een combinatie aanbieden van aangepast wonen, gezelschap, betaalbare dienstverlening en 24/7 hulp in de nabijheid.
