De weg van jongeren naar een zelfstandig bestaan verloopt trager dan voorheen, zo blijkt uit de verkenning ‘Hoge verwachtingen: 'Kansen en belemmeringen voor jongeren in 2019'’ van het Jongerenplatform van de Sociaal-Economische Raad.
De SER-verkenning beschrijft zowel de kansen als de knelpunten die jongeren op hun pad tegenkomen terwijl ze hun leven opbouwen. Er tekent zich steeds duidelijker een maatschappelijke scheidslijn af tussen jongeren met meer en minder kansen. Wie de juiste relaties heeft, heeft meer kans op interessant werk, op hulp bij financiële tegenslagen en op een soepeler combinatie van werk en zorg. Wie dergelijk ‘sociaal kapitaal’ niet van huis uit meekrijgt, heeft het – ondanks behaalde diploma’s – een stuk moeilijker.
Tweedeling neemt toe bij jongeren
Uit de verkenning blijkt dat Nederlandse jongeren veel mogelijkheden hebben, met goed onderwijs en kansen op een baan. Veel jongeren grijpen deze kansen aan. Maar er zijn ook zorgen. Het sociaal leenstelsel zorgt voor onzekerheid, niet iedereen vindt werk dat genoeg oplevert (zoals flexwerk met onzekere arbeidsvoorwaarden), betaalbare starterswoningen zijn er weinig en relatief veel jongeren hebben last van stress of psychische klachten.
Jongeren stellen mijlpalen uit
Het SER Jongerenplatform heeft de kansen en belemmeringen van jongeren verkend aan de hand van vier mijlpalen:
- gaan studeren,
- aan het werk gaan en ondernemen,
- de eerste (eigen) woning
- en het starten van een eigen gezin.
Opvallend is dat jongeren deze mijlpalen steeds meer uitstellen. Studenten blijven langer thuis wonen, jongeren werken steeds vaker en langer via een tijdelijk contract. In afwachting van een vast inkomen stellen velen het kopen van hun eerste huis en het starten van een gezin uit. Om het heft in eigen handen te nemen, starten jongeren wel vaker en steeds vroeger een eigen onderneming.
Generatietoets voor nieuw beleid
Het SER Jongerenplatform roept het kabinet op onderzoek te doen naar de invoering van een ‘generatietoets’. De overheid voert soms maatregelen in die op zichzelf verdedigbaar zijn, maar die bij elkaar opgeteld nadelig zijn voor jongeren. Om te voorkomen dat die ‘stapeling van beleid’ jongeren onevenredig treft, moet vooraf duidelijk zijn wat het effect van (nieuwe) maatregelen is op de huidige en toekomstige jongeren. De toets kan gebruikt worden bij de invoering van nieuw beleid en wetten en bij het sluiten van politieke en sociale akkoorden.
Onderzoek sociaal leenstelsel
Het SER Jongerenplatform vindt het ook belangrijk dat er gedegen onderzoek komt naar de gevolgen van het sociaal leenstelsel. Die gevolgen gaan niet alleen over de financiële positie van jongeren tijdens hun studententijd, maar ook over de vervolgstappen in hun leven, zoals het kopen van een huis en het starten van een gezin. Juist omdat de gevolgen van het leenstelsel verstrekkend zijn, moeten ze goed in beeld worden gebracht, aldus het Jongerenplatform.
Andere aandachtspunten voor ontplooiing
Naast de generatietoets en het sociaal leenstelsel noemt het SER Jongerenplatform nog andere aandachtspunten om iedereen de kans te geven het beste uit zichzelf te halen. Zo pleit het Jongerenplatform onder meer voor een betere aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt en voor meer betaalbare woningen voor jongeren. Daarnaast vraagt de SER aandacht voor de toenemende prestatiedruk en stress, voor de negatieve gevolgen van flexwerk en voor de betaalbaarheid van kinderopvang en inzicht in de motieven en kansen voor jong ondernemerschap.
Bron: Hoge verwachtingen: Kansen en belemmeringen voor jongeren in 2019. SER.
