De aanleiding voor dit rapport ligt in de vele gebiedsontwikkelingsprojecten die door Wageningen Environmental Research, voorheen Alterra, met onderzoek worden ondersteund. Veel metropolitane regio’s kiezen voor een ontwikkeling waarin de transitie naar een circulaire economie het leitmotief is. Dit streven vatten wij samen onder de term circulaire gebiedsontwikkeling1 . De kerngedachte daarachter is dat economische doelstellingen en milieudoelstellingen door een andere organisatie van het fysieke, economische en sociale proces in elkaars verlengde kunnen komen te liggen. Overal horen wij dat men daarvoor streeft naar een goede samenwerking tussen bedrijven, overheden, kennisinstellingen (onderwijs en onderzoek). Soms worden daarbij ook consumenten, burgers en maatschappelijke organisaties genoemd. Maar dan komt de vraag, hoe organiseer je dat, want de praktijk blijkt toch vaak weerbarstiger dan de algemeen gedeelde ambities. Korte en lange termijn, individueel belang en gebiedsbelang staan op gespannen voet met elkaar. Dat is een gegeven waar iedere ambitie mee te maken krijgt en een oplossing voor moet zien te vinden.
Tegen deze achtergrond stelden wij ons ten doel een aantal factoren te formuleren die in de praktijk belangrijk blijken te zijn voor de realisatie van circulaire gebiedsontwikkeling. Het gaat hierbij niet om algemene succesfactoren, maar om zaken die men in een gebied zelf kan organiseren. Daarom noemen wij ze bouwstenen. Ze kunnen ook worden gezien als criteria waarmee men kan toetsen of er wel alles aan is gedaan wat men had kunnen doen.
Om tot bouwstenen te komen vroegen wij ons af welke activiteiten in onze eigen projecten en in de literatuur doorslaggevend bleken te zijn geweest voor een succesvolle ontwikkeling van een gebied. Deze hebben we in een aantal brainstormsessies in zeven bouwstenen ingedeeld. Hierbij hebben we ook gebruik gemaakt van het bestuderen van enkele goede praktijken in gebieden en de in de literatuurlijst genoemde literatuur. We zijn ons ervan bewust dat hiermee geen definitief antwoord wordt gegeven op de hierboven gestelde vraag, maar hopen wel bij te dragen aan meer op ervaringen en onderzoek gebaseerde ‘evidence based’ keuzen in de transitieprocessen naar circulaire clusters.
Bron: Haas, W.de, R. Kranendonk (2019). Circulaire gebiedsontwikkeling; Bouwstenen voor de governance van circulaire metropolitane gebieden. Wageningen, Wageningen Environmental Research, Rapport. 88 bladzijden; 7 figuren; 2 tabellen; 45 referenties