Aanleiding onderzoek
Het klimaat verandert en dit brengt extremere weersomstandigheden met zich mee. De komende jaren zal het warmer zijn en zullen langere periodes van droogte en periodes met meer neerslag in korte tijd elkaar afwisselen. Om de leefbaarheid en veiligheid van inwoners in Hollands Noorderkwartier te waarborgen is het van belang om de omgeving klimaatbestendiger te maken. Hier zetten Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, diverse gemeenten, drinkwaterbedrijf PWN en provincie Noord-Holland zich voor in binnen het netwerk Samenwerking in de waterketen. Het is van belang dat ook inwoners klimaatadaptieve maatregelen treffen.
Vraag
In dit onderzoek richten we ons op de vraag: Wat is er nodig om inwoners daadwerkelijk aan te zetten om klimaatadaptieve maatregelen te nemen in en om hun woning.
Onderzoek
Om deze vraag te beantwoorden hebben wij, het lectoraat psychologie voor een duurzame stad van de Hogeschool van Amsterdam, een verkenning gedaan van wetenschappelijke literatuur en praktijkgerichte onderzoeksrapporten op het gebied van burgerparticipatie bij klimaatadaptatie. Daarnaast hebben we 64 bewoners gesproken in drie sessie in verschillende regio’s in Hollands Noorderkwartier.
In dit rapport
In dit rapport beschrijven we onze bevindingen en geven we op basis daarvan aanbevelingen over hoe inwoners kunnen worden betrokken bij klimaatadaptatie.
Klimaatadaptief gedrag
We gaan er vanuit dat mensen acties uitvoeren als zij hiervoor voldoende (1) capaciteit (2) gelegenheid en (3) motivatie hebben. Specifiek, bij het uitvoeren van klimaatadaptieve acties zijn de volgende factoren van belang: kennis, verhoogde risicoperceptie, vertrouwen in eigen capaciteit om het gedrag uit te voeren, vertrouwen dat het gedrag het gewenste resultaat heeft, verantwoordelijkheidsgevoel, sociale factoren, de mogelijkheid en bereidheid om te investeren.
Gesprekken met bewoners
Uit de gesprekken met bewoners kwam naar voren dat zij zich er bewust van zijn dat het weer extremer wordt. Men voorziet ook dat er schade gepaard gaat met extremere weersomstandigheden, maar maakt zich weinig zorgen over deze schade. Men gelooft dat schade door extreem weer te voorkomen is en ziet over het algemeen geen duidelijke rol voor zichzelf in het klimaatbestendig maken van de omgeving. Er is onvoldoende kennis bij bewoners over welke maatregelen zij zelf kunnen treffen en de noodzaak en de effectiviteit van deze maatregelen. Men voelt zich ook niet persoonlijk verantwoordelijk. Waterbeheer wordt gezien als verantwoordelijkheid van de waterschappen, rijksoverheid en gemeente: “Ik betaal toch belasting?”
Aanbevelingen
Op basis van de bevindingen verwachten wij dat met onderstaande aanbevelingen bewoners gestimuleerd kunnen worden om adaptieve maatregelen te nemen in en om hun woning:
1. Verhoog de risicoperceptie onder bewoners door de dreigende gevolgen van extreem weer concreet en dichtbij te maken.
2. Bied concrete, effectieve, laagdrempelige handelingsperspectieven.
3. Verhoog het verantwoordelijkheidsgevoel door het belang van individuele acties te benadrukken.
4. Creëer een groepsgevoel: “We doen het samen”.
5. Sluit aan bij wat mensen belangrijk vinden.
6. Zorg voor een omgeving die het nemen van klimaatadaptieve maatregelen faciliteert.
Richting geven
De bevindingen en aanbevelingen in dit rapport kunnen richting geven aan een gezamenlijk uitgedragen boodschap van de samenwerkende partijen.