Voedsel is de eerste levensbehoefte van de mens. Onze huidige voedselsysteem is nog niet duurzaam. Belangrijke vraagstukken rondom onze voedselvoorziening gaan over hoe we de groeiende wereldbevolking kunnen blijven voeden, maar ook over gezond en veilig voedsel, gezonde voedingspatronen en duurzame en circulaire productiesystemen. Om tot een circulair voedselsysteem te komen zijn trendbreuken nodig in productie en consumptie. Voedselverspilling is hierin een belangrijk thema.
Jaarlijks wordt in Nederland naar schatting twee miljoen ton voedsel verspild. Dat gebeurt op tal van plekken in de voedselketen, van het boerenerf tot de supermarkt en alle schakels (transport, handel, levensmiddelenindustrie) die daartussen zitten. Consumenten gooien op jaarbasis gemiddeld zo’n 41 kilo voedsel per persoon weg. De impact op klimaatverandering in Nederland bedraagt ongeveer 6% van de totale uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten.
Minder voedsel verspillen levert een bijdrage aan het behalen van de klimaatdoelstellingen en draagt bij aan voldoende goed voedsel voor een groeiende wereldbevolking. De ambitie is dat in 2030 de voedselverspilling vanaf de retail tot en met de consument is gehalveerd en de verliezen binnen de naoogstketen significant zijn afgenomen. De Nederlandse overheid heeft zich, net als de EU gecommitteerd aan deze Sustainable Development Goal 12.3.
De productie van het voedsel moet rekening houden met grondstof-efficiëntie. In de keten is het van belang verliezen en verspilling te voorkomen, te verminderen en onvermijdbare zij- en reststromen beter tot waarde te brengen. De verhoogde grondstof-efficiëntie komt daarmee tot uiting in reductie van restafval en in een toenemende keuze voor bestemmingen van voedselresten voor partijen in de keten economisch interessant zijn.
Consumenten spelen via hun consumptiegedrag een belangrijke rol in de transitie. Daarom is het van belang om consumenten mee te nemen in het gedachtegoed van een circulaire economie. We moeten hen stimuleren om in hun patronen rondom kopen, koken en bewaren rekening te houden met het voorkomen van verspilling en het kiezen voor duurzame, circulaire producten. Voedselverspilling bij consumenten tegengaan vereist een duurzame gedragsverandering, waarbij de waardering van voedsel, handelingsperspectieven en de positieve sociale norm centraal staan.
Deze uitdagingen vragen om kennis en innovatie met impact. Impact op het bedrijfsleven, op het snijvalk van keten en consument, impact die ook daadwerkelijk tot een afname van voedselverspilling leidt. Dit vergt een systemische aanpak, met als prioritaire subthema’s: de vereiste gedragsverandering van de consument, het gebruik van voedselreststromen voor diervoer, de relatie tussen houdbaarheid en verpakkingen en het toepassen van dataficatie en slimme sensoren.
Bron: Stroosnijder, S., Vollebregt, M., Timmermans, T., & Bos-Brouwers, H. (2019). Samen tegen voedselverspilling: Programmeringsstudie voor de kennis en innovatie agenda. [Wageningen University & Research]. https://edepot.wur.nl/514321