Article

Wetenschap als strijdtoneel

Publieke controversen rond wetenschap en beleid

In deze studie gaan we aan de hand van zes controversen in op vragen als: op wat voor wijze doen beleidsmakers een beroep op wetenschappelijke expertise? Hoe reageren andere partijen (omwonenden, gemeenten, maatschappelijke organisaties) daarop? Is hierbij sprake van wantrouwen in wetenschap? En welke lessen zijn er voor de omgang door beleidsmakers en wetenschappers met publieke controversen?

Het onderwerp raakt aan een van de kerndomeinen van het Rathenau Instituut: wetenschap en technologie in een publieke context. Burgers worden geconfronteerd met lastige vragen die voortkomen uit ons leven in een technotoop: een leefomgeving die beheerst wordt door technologie. Wil ik mijn dochter wel laten inenten tegen baarmoederhalskanker, en wat zijn mogelijke bijwerkingen van het vaccin? Leiden schaliegasboringen tot aantasting van het natuurschoon in mijn omgeving? Wat voor gezondheidsrisico’s heeft plaatsing van een zendmast voor mobiele telefonie in mijn woonwijk?

Om deze vragen te kunnen beantwoorden is wetenschappelijke kennis nodig. Maar uit deze studie blijkt dat die kennis niet volstaat als antwoord op maatschappelijke onrust. Wetenschap fungeert niet als een onafhankelijk arbiter, maar wordt de controverse ingetrokken. De diverse partijen beroepen zich op hun eigen waarheid en graven zich steeds verder in naarmate de controverse voortduurt. De beschreven cases laten zien dat er weliswaar nieuwe overlegstructuren in het leven worden geroepen, maar dat dat te laat in het proces gebeurt, als de maatschappelijke weerstanden al te groot zijn en de tegenstellingen zich hebben verhard.

Op basis van de cases trekken we lessen voor een andere omgang met maatschappelijke tegengeluiden door beleidsmakers en wetenschappers die bij het beleid zijn betrokken. Een belangrijke les is dat wetenschappelijke onzekerheden nooit helemaal kunnen worden weggenomen. We zullen het moeten doen met good enough science. Dat veronderstelt wel dat de bredere maatschappelijke zorgen en belangen die rond een vraagstuk spelen, een plek krijgen binnen het beleidsproces. Het Rathenau Instituut wil hiermee het pad effenen voor een andersoortig gebruik van wetenschappelijke kennis door beleidsmakers dat op meer maatschappelijk draagvlak kan rekenen.

Additional info

Image credits

Icon image: rathenau

Media

Documents