De ontwikkelingen op de kantoren en (haven)bedrijventerreinenmarkt zijn positief ten aanzien van de provinciale beleidsdoelen. De werklocatiemarkt is meer in evenwicht met een daling van de kantorenleegstand, voortgang met transformatie, meer evenwicht tussen uitgifte en planvoorraad bij de bedrijventerreinen en groei van de werkgelegenheid op de Noord-Hollandse werklocaties.
Aandachtspunten zijn wel de voortgang van herstructurering (met name in Noord-Holland-Noord) en georganiseerd beheer op bedrijventerreinen.
Kantoren
Voorraad: de totale kantorenvoorraad in de provincie Noord-Holland is 12,2 mln m². Daarvan is 6 mln m² gelegen op de 95 formele kantorenlocaties in de provincie en de overige 6,2 mln m² buiten kantoorlocaties (deels op gemengde locaties verspreid over de stad en deels op bedrijventerreinen).
Van de formele kantoorlocaties zijn er 77 gelegen in Noord-Holland Zuid (met een totale voorraad van 5,6 mln m2), het overige deel in Noord-Holland Noord. Ten opzichte van 1-1-2017 is de kantorenvoorraad weer licht gekrompen, een daling van 0,3 mln m². Van de totale kantorenlocatievoorraad staat 58% in Amsterdam en 28% in Amstelland-Meerlanden. In Noord-Holland Noord kent de regio Alkmaar (4%) de grootste voorraad op kantoorlocaties.
Leegstand: Van de totale Noord-Hollandse voorraad op kantoorlocaties staat 12,7% leeg. Dat is een
daling van 3% ten opzichte van 2017. De procentuele leegstand ligt in Noord-Holland Zuid nipt hoger
(12,7%) dan in Noord-Holland Noord (12,3%). Regio’s Amsterdam (11,4%) en Zaanstreek-Waterland
(9,8%) kennen een leegstand onder het provinciegemiddelde; Amstelland Meerlanden (15.8%),
Alkmaar (14.7%), en Gooi en Vechtstreek (14.4%) juist daar boven.
De vijf grootste kantorenlocaties in Noord-Holland Zuid zijn allen in Amsterdam gelegen, waarbij het Centrum de grootste is. De kantorenleegstand op deze locaties is deels gedaald door onttrekking van kantoren uit de voorraad en herontwikkeling naar wonen (207.301 m²). In Noord-Holland Noord wordt met name getransformeerd in de regio Alkmaar (12.360 m²), waar ook de grootste kantorenvoorraad en leegstand bevindt.
Plancapaciteit: De plancapaciteit op kantoorlocaties in de provincie Noord-Holland bedraagt ruim 1,7 mln m² op 1-1-2018 en is grotendeels hard. De capaciteit is met name gesitueerd in Amsterdam (1,1 mln m², waarvan 595.000 m² grotendeels zacht op de Zuidas) en Amstelland-Meerlanden (331.000 m², waarvan 100.000 m² op Elzenhof). In Noord-Holland Noord zijn de planlocaties kleiner; hier voert de NUON-locatie in Alkmaar met 37.000 m² de lijst planlocaties aan.
Bedrijven- en zeehaventerreinen
Uitgifte: In Noord-Holland is in 2016 netto 73 hectare aan kavels op bedrijventerreinen uitgegeven, waarvan 3,7 hectare kadegebonden zeehaventerreinen. Hiermee ligt de uitgifte gemiddeld weer op het niveau van 2008-2010. In 2017 lag de gronduitgifte in alle regio’s – met uitzondering van de Kop en Gooi en Vechtstreek - boven het Noord-Hollandse gemiddelde. In de regio’s Amstelland- Meerlanden, Zaanstreek-Waterland en Zuid-Kennemerland is zelfs sprake van drie keer hogere uitgifte dan gemiddeld. De totale uitgifte in Noord-Holland landt voor een belangrijk gedeelte op gemengde (41,9 ha) en logistieke (14,5 ha) bedrijventerreinen en havengerelateerde terreinen (7,8 ha). Dit beeld is vergelijkbaar met voorgaande jaren, maar kent wel minder kadegebonden havenuitgiften dan vorig jaar.
Aanbod: Het aanbod aan bedrijventerreinen bestaat uit uitgeefbare kavels op bestaande terreinen en
de plancapaciteit voor nieuwe terreinen. In alle deelregio’s is harde planvoorraad aanwezig tot 2030, in totaal goed voor ca. 937 netto ha aan planaanbod op bedrijventerreinen (incl. niet-kadegebonden haventerreinen). Er is 168 ha zacht planaanbod. In de regio Alkmaar, Zuid-Kennemerland en IJmond is geen zachte planvoorraad meer; in de overige regio’s wel. Substantiële planvoorraad na 2030 is te vinden in de deelregio’s Kop van Noord-Holland en West-Friesland. In Noord-Holland Noord is het planaanbod ten opzichte van 2017 gedaald en is de harde planaanbod met name beschikbaar in het segment gemengd; het harde planaanbod in Noord-Holland Zuid is juist zeer divers. Het aanbod op kadegebonden zeehaventerreinen concentreert zich in het Noordzeekanaalgebied en heeft per 1-1-2017 een omvang van 275 netto ha (grotendeels in het havengebied van Amsterdam).
Veroudering: Van de totale hoeveelheid (haven)bedrijventerrein (per 1-1-2018: ca. 10.000 bruto ha, excl. planlocaties) is 9% verouderd, oftewel 914 ha. Dit is een daling ten opzichte van 2017. In Noord-Holland Zuid is het verouderde oppervlakte (675 ha, 10% van het totale bruto oppervlakte) zowel absoluut als relatief groter dan in Noord-Holland Noord (239 ha, 10%). De percentages verouderde oppervlakte lopen uiteen van 1% in de IJmond tot 35% in Gooi en Vechtstreek. Veroudering speelt op zeehaventerreinen veel minder een rol dan op bedrijventerreinen.
Herstructurering en parkmanagement: Op de helft (67 van de 131) van de verouderde terreinen zijn structureringsplannen gemaakt of in uitvoering. Van de herstructurering vindt 56,5 ha in Noord-Holland Noord plaats (figuur 2.13). Daar zijn de projecten veelal van de lichtere categorie (facelifts). De herstructureringsopgave in Noord-Holland Zuid verschilt van Noord: niet alleen is het totale herstructureringsgebied groter (145 ha), ook worden veel vaker zwaardere vormen van herstructurering ingezet. In Noord-Holland Noord zit 41% van het te herstructureren oppervlakte bedrijventerrein nog in de fase van planvorming, in Zuid 13%. In Noord-Holland Noord is 7% van het te herstructureren areaal zijn projecten in uitvoering, in Zuid 41%. Eén van de maatregelen om kwaliteit en levensduur van een bedrijventerrein te borgen is het instellen van beheer, onder meer in de vorm van parkmanagement. Zowel in Noord-Holland Noord als in Zuid is beheer op bedrijventerreinen nauwelijks aanwezig, maar is wel ontwikkeling zichtbaar ten opzichte van 2017.
Transformatie: zowel in Noord-Holland Noord (44 terreinen) als in Zuid (75 terreinen) is verkleuring gepland. Wonen is hierbij de meest voorkomende nieuwe functie. In Zaanstreek-Waterland (97 ha) en Amstelland-Meerlanden (50 ha) is de meeste transformatie van bedrijventerrein voorzien in de periode tot en met 2030. Dit jaar is voor het eerste gevraagd naar de fase van de transformatieplannen op de bedrijventerreinen. Daaruit blijkt dat de helft van de plannen nog in de studiefase zitten, en bij een kwart sprake is van planvorming. Ook is er gevraagd naar mogelijke duurzaamheidsmaatregelen. Energiebesparingsmaatregelen werden hierbij het meest kansrijk geacht.
Werkgelegenheid
De werkgelegenheid in de provincie Noord-Holland is tussen 2016 en 2017 gestegen met ruim 20.000 banen (+1,3%) naar 1,5 miljoen fulltime en parttime banen. De groei stagneert wat ten opzichte van 2016. De sterkste toename in het aantal banen was in Amstelland-Meerlanden (+3,5%).
Het aandeel van Amsterdam in de totale werkgelegenheid is in het afgelopen decennium gegroeid van 37% naar 42%.
Het aantal banen op kantoorlocaties in Noord-Holland ligt in 2017 op 303.734; een toename van 4.000 banen ten opzichte van 2016. Amsterdam is de deelregio met de meeste banen op kantoorlocaties in absolute zin (181.000 banen, 59% van alle banen op kantoorlocaties in Noord-Holland), gevolgd door Amstelland Meerlanden (85.000 banen, 28% van het Noord-Hollandse totaal).
Het aantal banen op bedrijven- en zeehaventerreinen in Noord-Holland stijgt harder dan kantoorlocaties.
Tussen 2016 en 2017 waren er 322.000 banen op bedrijven- en zeehaventerreinen. Sinds 2015 stijgt het aantal banen op deze locaties met gemiddeld 4.000 banen per jaar. De meeste werkgelegenheid in de provincie Noord-Holland (906.000 banen) bevindt zich buiten formele werklocaties. Ten opzichte van 2017 is er sprake van een lichte groei van ruim 12.000 banen.