Monitor Detailhandel Noord-Holland 2017
Aanleiding
De Provincie Noord-Holland hecht belang aan het delen van informatie en kennis. Op het gebied van detailhandel vindt de provincie het belangrijk dat er bovenregionaal informatie over de ontwikkelingen in de detailhandel wordt verzameld en gedeeld. Deze kennis en informatie is ook nodig voor het goed functioneren van de Regionale Adviescommissies Detailhandel. In het provinciaal detailhandelsbeleid 2015-2020 is aangegeven dat de provincie jaarlijks zal investeren in een detailhandelsmonitor om zo het evenwicht tussen vraag en aanbod in de gaten te houden. Dit ter aanvulling op het minder frequente koopstromenonderzoek en marktruimteonderzoek.
Voorliggende detailhandelsmonitor Noord-Holland 2017 betreft de tweede editie. De monitor bouwt voort en is goed vergelijkbaar met de monitor uit 2016. In vergelijking met 2016 is de rapportage bondiger, waarbij gekozen is de kwantiteit van deinformatie te verminderen en vooral de meest relevante gegevens voor regio’s, gemeenten en andere betrokkenen in centrumgebieden inzichtelijk te maken.
Proces
Bij de uitvoering van dit onderzoek is de huidige situatie in de regio in beeld gebracht aan de hand van een uitgebreide inhoudelijke analyse van vraag en aanbod aan de hand van beschikbaar cijfermateriaal. Het cijfermateriaal van de werkgelegenheid is beschikbaar van LISA met meetdatum 1 januari 2016. Het cijfermateriaal over de winkelontwikkeling is gebruikt met de meetdatum 1 januari 2017. De inventarisatie van de ruimtelijke plannen is geinventariseerd op basis van de plannen in oktober 2017. Om zicht te krijgen op de huidige situatie en mogelijke toekomstige veranderingen (planvorming), zijn alle gemeenten binnen de regio’s gevraagd de beschikbare data over aanbod en plannen te controleren.
Leeswijzer
In deze rapportage treft u de situatie in 2017 aan voor de provincie Noord-Holland op het gebied van werkgelegenheid (hoofdstuk 2), winkelaanbod en leegstand (hoofdstuk 3) en demografische kenmerken (hoofdstuk 4). Waar mogelijk zijn historische tijdsreeksen vanaf 2005 toegevoegd. Peildatum van alle historische tijdreeksen is 1 januari. De resultaten zijn veelal gerapporteerd op het niveau van de regio’s1) en overkoepelende regio’s. In figuur 1 is de regioverdeling zichtbaar. Vervolgens is in hoofdstuk 5 een overzicht gegeven van de plannen en initiatieven per regio, geïnventariseerd in de periode oktober-november 2017. In een separaat Excel-bestand zijn alle onderzoeksgegevens per gemeente voorhanden.
1.4 Highlights
• In 2016 waren er 140.670 banen in de detailhandel in de provincie Noord-Holland, 9% van het totaal aantal banen.
• In de economische crisisjaren is het aantal banen aanvankelijk doorgegroeid in Noord-Holland Noord. In de MRA, met name Amsterdam (+2.380) en Zaanstreek-Waterland (+840), is de groei in 2016 het sterkst.
• Het aandeel banen in de detailhandel via postorder en internet bedroeg in 2005 circa 1% en is stabiel gegroeid naar 7%, waarbij Noord-Holland Noord een inhaalslag maakt. Het aandeel parttime banen in de detailhandel is tussen 2005 en 2016 toegenomen van 31% naar 39%.
• Een indicator voor het economisch functioneren van de detailhandel is het aantal banen per 1.000 m² winkelvloeroppervlak (wvo). In Noord-Holland is dit tussen 2005 en 2016 gestaag toegenomen van 30 tot 33 banen per 1.000 m² wvo.
• Er is sprake van een gestage afname van het aantal verkooppunten met ruim 9% van 18.200 naar 16.900 verkooppunten in 2016. Dit is het afgelopen jaar verder gedaald tot 16.700. Het beeld in Noord-Holland is vergelijkbaar met de landelijke afname van winkelverkooppunten.
• In 2017 is sprake van een lichte daling van het winkelvloeroppervlakte van bijna 50.000 vierkante meter.
• Op 1 januari 2017 is de leegstand in Noord-Holland gemeten in verkooppunten de laagste van alle Nederlandse provincies.
• Tussen en binnen de regio’s bestaan sterke verschillen in leegstand (gemeten in m² wvo) en nemen de verschillen bovendien toe. Zo is in Amsterdam de leegstand laag en nog verder gedaald (4%). In grote winkelsteden Haarlem, Alkmaar en Zaanstad blijft de leegstand stabiel.
- In Amstelland-Meerlanden (7% leegstand) is de leegstand sterk toegenomen in Amstelveen (10%), het hoogst in Diemen (12%) en stabiel in Haarlemmermeer (5%).
- In de IJmond (14%) is de hoogste leegstand; daarbinnen is in Beverwijk (19%) en Heemskerk (10%) de leegstand in 2016 toegenomen, terwijl in Velsen een daling is naar 9%.
- In West-Friesland blijft de leegstand toenemen (7% leegstand), met name in Hoorn (11%) en Enkhuizen (9%).
1) Regio’s: Metropool Regio Amsterdam (MRA, Noord-Hollands deel): Amstelland-Meerlanden, Amsterdam, Gooi en Vechtstreek, IJmond, Zaanstreek- Waterland en Zuid-Kennemerland. Noord-Holland Noord: Kop van Noord-Holland, Regio Alkmaar, West-Friesland
- In de Kop van Noord-Holland (7%) is de leegstand licht gedaald, met name in Den Helder (9%).
- In Gooi en Vechtstreek en Zuid-Kennemerland is de leegstand iets toegenomen, beiden tot 6%.
- In de Regio Alkmaar is de leegstand gelijk gebleven op 7%.
In Zaanstreek-Waterland is de leegstand ook gelijk gebleven (ook 7%), op lokaal niveau kent vooral Purmerend (7%) een daling.
• Ten opzichte van 2016 neemt het aantal én aandeel verkooppunten voor dagelijkse goederen licht toe in de regio’s. In Amsterdam nam in 2016 het aantal verkooppunten mode en luxe af, terwijl de winkelvloeroppervlakte in en om het huis juist toenam.
• Een aantal centrumgebieden van middelgrote winkelsteden kent een hogere winkelleegstand.
Het ‘V&D-effect’ is zichtbaar in de cijfers voor Amstelveen, Alkmaar, Hoorn, Hilversum, Den Helder en Beverwijk.
• De plannen voor nieuwe winkelmeters uit 2016 zijn vergeleken met de plannen in 2017. De omvang van detailhandelsplannen in Noord-Holland neemt zowel voor harde en zachte reguliere detailhandel als harde plannen PDV toe. Alleen het totaal aantal m2 in zachte PDV-plannen neemt af.
• Het winkelaanbod, leegstand, planvoorraad is vergeleken met de bevolkingsontwikkeling. Er is verschil in balans tussen drie delen van de provincie:
- In Noord-Holland Noord en de IJmond is de (PDV-)planvoorraad groot, terwijl de bevolkingsgroei beperkt is en de huidige leegstand hoog is.
- Daar staat de dynamiek in de MRA tegenover met bevolkingsgroei in Amsterdam en Amstelland-Meerlanden, passend bij de plannen voor meer reguliere detailhandel bij lage tot gemiddelde leegstand.
- Ten derde zijn de regio’s Zuid-Kennemerland, Gooi en Vechtstreek en Zaanstreek-Waterland in balans.
• De ontwikkeling van de planvoorraad tussen 2016 en 2017 per regio laat opvallende verschillen zien. Regio’s als de Kop van Noord-Holland hebben nog veel harde plannen, terwijl de bevolking op termijn niet verder zal toenemen en de huidige leegstand al hoog is. Anderzijds groeit de detailhandelsmarkt en de bevolking in Amsterdam, terwijl daar sterk is gesneden in de plannen PDV.