Monitor Gebiedsopgaven Stadsdeel Amsterdam Zuidoost

Streefwaarden en referenties

In plaats van streefwaarden is er alleen een streefrichting vastgesteld voor de indicatoren. Als Zuidoost in 2023 ongunstiger scoort dan in 2021 is dat in de overzichtstabellen in het rood aangegeven, omgekeerd in het groen. Hierdoor wordt duidelijk op welke punten gefocust kan worden en op welk terrein het al goed gaat in Zuidoost. Ter referentie wordt ook de Amsterdamse ontwikkeling getoond. Dit betekent niet dat gestreefd zal worden naar het Amsterdams gemiddelde. Gezien de verschillende uitgangsposities tussen dit stadsdeel en de gehele stad zou dit niet realistisch zijn. Bovendien beweegt het stedelijk gemiddelde mee als gevolg van veranderingen in Zuidoost en de andere stadsdelen.
Als gevolg van de activiteiten vanuit het Masterplan is het bovendien te verwachten dat een aantal indicatoren zich in eerste instantie in de ‘verkeerde’ richting zullen bewegen. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat er meer meldingen van bewoners binnenkomen of dat sprake is van een lagere tevredenheid. De streefwaarden moeten daarom over een langere termijn worden bezien. 

Aandacht voor zittende bevolking

In het Masterplan is het nadrukkelijk de bedoeling de aanwezige bevolking meer kansen en een beter leven te bieden. Waar mogelijk worden daarom de indicatoren ook weergegeven voor alleen de zittende bewoners die al voor 2021 in Zuidoost woonden. Zo kan gemonitord worden of de verbeteringen ten gunste van de zittende bevolking zijn en niet komen door de vestiging van meer kansrijke bewoners in de nieuwbouw. Als er meerdere meetmomenten beschikbaar komen kan ook van de zittende bewoners een tijdreeks worden getoond.Ook over het gebied Bijlmer-West is, vanwege het nog geringe aantal inwoners, nog niet altijd informatie beschikbaar.

Leeswijzer

De monitor is opgezet volgens de indeling van de 7 strategische doelen van het Masterplan. Per opgave worden de belangrijkste ontwikkelingen en aandachtspunten samengevat. Een overzichtstabel geeft de ontwikkelingen op stadsdeelniveau weer met de Amsterdamse ontwikkeling als referentie. Vervolgens komen de indicatoren op het niveau van de 4 gebieden aan bod. De gegevens worden vanaf de beginperiode (omstreeks 2021) tot zo recent mogelijk weergegeven. Van een aantal indicatoren is nog geen tijdreeks beschikbaar, omdat deze sinds 2023 zijn verzameld. Voor een aantal belangrijke indicatoren wordt van de meest recente situatie een overzicht gegeven op een kaart waardoor de hotspots zichtbaar worden
De bronnen van de opgenomen indicatoren zijn per strategisch doel terug te vinden in de bijlage aan het einde van dit document.

Samenvatting

Deze monitor volgt de veranderingen vanaf 2021 voor indicatoren die van belang zijn voor de opgaven van het Masterplan en de vier Gebieden in Zuidoost.

Het meest opvallend is de daling in criminaliteit in de drie gebieden, Bijlmer-Centrum, Bijlmer-Oost en Gaasperdam. Over het dunbevolkte en nieuwbenoemde gebied Bijlmer-West zijn nog onvoldoende gegevens beschikbaar. Ten opzichte van 2021 heeft de politie in 2023 duidelijk minder criminaliteit geregistreerd. Ook de inwoners gaven aan dat ze minder vaak slachtoffer zijn geweest van een incident en dat zij zich minder vaak onveilig voelden. In Bijlmer-Centrum, waar de onveiligheid in alle deze opzichten het hoogste was, is de daling in onveiligheidsbeleving het sterkst.

De onderwijsresultaten in Zuidoost zijn aanzienlijk lager dan het gemiddelde in de stad. Dit was één van de belangrijke aanleidingen om in Zuidoost een Masterplan op te stellen. Het streefniveau voor lezen is bij leerlingen in groep 8 gedaald van 56% naar 51% in Zuidoost (stedelijk 69%). Het streefniveau voor taal en rekenen is vrijwel gelijk gebleven, maar is lager dan gemiddeld in de stad. 
In Zuidoost kreeg in 2022 33% van de leerlingen een Havo- of VWO-advies (stedelijk 55%). De afstroom van leerlingen in het 3e jaar van het Voortgezet onderwijs naar een lager onderwijsniveau is met 16% hoger dan het stedelijk gemiddelde (10%).
Het aandeel jongeren van 18 tot 26 jaar met een startkwalificatie is lager naarmate de sociaaleconomische status van de ouders lager is. En onder de jongeren met ouders met een lage sociaaleconomische status is het percentage met een startkwalificatie gedaald van 34% naar 26%.
Terwijl 85% á 90% van de jongeren een baan heeft of in een opleiding investeert, ligt dit percentage veel lager in de buurt de Amsterdamse Poort. Slechts de helft van de jongeren in deze buurt heeft een baan of volgt een opleiding.
De werkloosheid van 18 tot en met 66-jarigen is in alle vier gebieden sterk afgenomen. Het sterkst was de afname in Bijlmer-Centrum en Gaasperdam. Het aantal bewoners met een uitkering is ook in alle vier gebieden gedaald. Per opleidingscategorie geldt dat het percentage bewoners met werk is toegenomen tussen 2020 en 2021. 

Wat betreft de openbare ruimte, is het beheer van zwerfvuil en afval verslechterd tussen 2021 en 2023. Dit blijkt uit metingen van zwerfvuil en de vullingsgraad van afvalbakken. Dit geldt voor alle vier gebieden, maar in Bijlmer-West zijn de afvalbakken minder vaker (over)vol vergeleken met de drie andere gebieden. De tevredenheid over sport, groen en speelvoorzieningen en openbaar vervoer is onverminderd hoog gebleven.
De bewoners van het nieuwbenoemde gebied Bijlmer-West waren het minst tevreden over de aanwezigheid van voorzieningen, maar over het aanbod aan openbaar vervoer waren ze daarentegen erg tevreden.

Maar liefst één op de drie bewoners in Zuidoost voelde zich (zeer) eenzaam in 2022. Dit is aanmerkelijk hoger dan gemiddeld in de stad (23%). In Bijlmer-Centrum geldt voor bijna de helft van de inwoners dat zij zich eenzaam voelen. Ten opzichte van 2020 is er sprake van een zeer sterke stijging.  De nieuwe bewoners van Bijlmer-West voelen zich duidelijk minder geaccepteerd in Zuidoost en minder betrokken bij de buurtbewoners dan andere bewoners in Zuidoost. In Bijlmer-Centrum zijn de bewoners het minst positief over de wijze waarop de verschillende groepen bewoners met elkaar omgaan, in Gaasperdam zijn ze het meest positief hierover.

De bewoners van Bijlmer-Oost en Bijlmer-Centrum vinden het vaakst dat kunst en cultuur de buurten mooier of leuker maakt en de leefwereld van inwoners vergroot. De culturele participatie is, behalve in Bijlmer-West, veel lager dan in de rest van de stad. Een kwart van de bewoners is tevreden over Kunst en cultuur in de openbare ruimte. In Bijlmer-Centrum is dat vaker het geval dan in Gaasperdam. 

Zie Gebiedsopgaven 2023-2026 stadsdeel Zuidoost - Gemeente Amsterdam

auteur: IAV-ZO