Video: https://www.youtube.com/watch?v=PVipTIReHHQ
Looptijd project: 23/10/2015 - 01/01/21
Een beperkt aantal studenten hbo-verpleegkunde richt zich tijdens en na de opleiding op de wijkverpleegkunde. Dit terwijl er op de arbeidsmarkt een groeiend tekort is aan competente wijkverpleegkundigen. Margriet van Iersel onderzoekt hoe het aanbod aan bekwame hbo-wijkverpleegkundigen kan groeien. En op welke wijze het niveau van de afgestudeerden kan worden bevorderd.
Door extramuralisering, het verplaatsen van zorg naar de eigen woning, neemt het aantal thuiswonende patiënten met complexe zorgvragen toe. Hierdoor zullen verpleegkundigen vaker dan voorheen zorg verlenen aan patiënten thuis, in plaats van in ziekenhuizen of andere instellingen. Er zijn dus meer bekwame hbo-wijkverpleegkundigen nodig.
In januari 2015 is een nieuw, meer wijkgericht Landelijk Opleidingsprofiel hbo-verpleegkunde geïntroduceerd, dat richting zal geven aan de onderwijsprogramma’s van alle opleidingen verpleegkunde in Nederland. Het onderzoek van Margriet van Iersel, waarin twee onderwerpen centraal staan, haakt hierop in. Enerzijds bekijkt ze hoe een positieve beeldvorming van studenten bevorderd kan worden over werken in de wijk. Anderzijds onderzoekt ze hoe een afstudeerniveau gerealiseerd kan worden dat aansluit op de wijkgerichte competenties in het nieuwe opleidingsprofiel, via herontwerp van het opleidingscurriculum.
De verwachte uitkomst van het onderzoek is dat de interventies zullen leiden tot meer én beter toegeruste studenten hbo-verpleegkunde, die een positieve keuze maken voor een toekomstperspectief als wijkverpleegkundige in de thuiszorg.
Margriet van Iersel is als docent en promovenda verbonden aan de opleiding verpleegkunde. Binnen zes hogescholen doet zij onderzoek naar de beeldvorming van studenten over de verschillende werkvelden in de gezondheidszorg, in het bijzonder van de wijkverpleegkundige in de thuiszorg. Ook onderzoekt zij of een nieuw curriculum van de opleiding verpleegkunde van invloed is op deze beeldvorming, en of studenten met het nieuwe curriculum beter toegerust zijn voor het beroep van wijkverpleegkundige.
ONDERZOEKSTEAM:
Prof. Dr. Paul Kirschner, Open Universiteit Heerlen
Dr. Wilma Scholte op Reimer, Amsterdam School of Health Professions, Hogeschool van Amsterdam
Dr. Corine Latour, Amsterdam School of Health Professions, Hogeschool van Amsterdam
Prof. Dr. Rien de Vos, Academisch Medisch Centrum Amsterdam
Probleemstelling. De extramuralisering van de gezondheidszorg leidt tot meer patiënten thuis met complexe zorgvragen, die veelal zorg krijgen van verpleegkundigen. Er is echter een tekort aan hbo-wijkverpleegkundigen, dat naar verwachting zal groeien tot 3000 in 2019 (1). De aanwas in dit werkveld stagneert mede doordat veel hbo-verpleegkundestudenten zich tijdens hun opleiding op het algemeen ziekenhuis oriënteren. De positieve beeldvorming over het ziekenhuis wordt door opleidingen vaak bevestigd doordat het curriculum sterk op ziekenhuiszorg gericht is. Mogelijk is er daarnaast sprake van een belemmerende beeldvorming over wijkverpleegkunde. Om inzicht te verkrijgen over hoe curriculum-herontwerp effectief kan zijn in het bevorderen van een positieve beeldvorming over dit werkveld werd een literatuurstudie uitgevoerd vanuit de vraagstelling: ‘Hoe is de beeldvorming van studenten verpleegkunde over werkvelden in de gezondheidszorg, en welke factoren zijn hierop van invloed?’ Methode. Systematisch literatuuronderzoek in databases ERIC, PsycInfo, MEDLINE en CINAHL in maart-augustus 2014. Artikelselectie vond plaats op basis van in-en exclusiecriteria en een kwaliteitsassessment (Creswell, 2008). Geïncludeerd werd kwalitatief en kwantitatief onderzoek van na 2004; exclusie betrof onderzoek bij studenten van andere gezondheidszorgberoepen en masterstudenten. De informatie werd geordend op basis van theoretische thema’s. Een flowchart en samenvattende tabel met informatie over ieder artikel werd toegevoegd. Resultaten. De zoekstrategie leverde 522 artikelen op; 39 artikelen werden geïncludeerd. ‘Medisch georiënteerde’ verpleegkunde met verpleegtechnische handelingen is populair, terwijl zorg aan chronisch zieken, psychiatrische patiënten en ouderen minder belangstelling kent. De ziekenhuisomgeving wordt als uitdagend en interessant beschouwd door de dynamiek en het gebruik van complexe technologieën, een beeld dat wordt bevestigd door de media. De wijkverpleegkunde kent negatieve en positieve connotaties. Enerzijds wordt dit als een beroep gezien met laag-complexe zorg aan (meestal) oudere patiënten, in de belastende combinatie van solistisch werken, veel verantwoordelijkheid en een hoge werkdruk. In het positieve beeld is de wijkverpleegkundige een echte generalist door de rol van ‘manusje-van-alles’ bij het hanteren van (combinaties van) somatische, psychiatrische en sociale zorgvragen. Zorgverlening in de eigen woning kent een negatief beeld door het gebrek aan controle over ergonomische en hygiënische werkomstandigheden. Het wordt echter ook gezien als een sfeerverhogend element in het meer persoonlijke karakter dat deze zorg kenmerkt. Discussie. Beelden van studenten over werkvelden in de gezondheidszorg worden mede bepaald door stereotyperingen en misconcepties. Studenten zoeken uitdaging bij zorgverlening in het ziekenhuis vanwege de expliciete complexiteit. Immers, verpleegtechnisch handelen is concreet waarneembaar, en wordt gezien als ‘echte verpleegkunde’. Het type complexiteit van wijkverpleegkundige zorg is met weinig kennis over dit werkveld moeilijker herkenbaar, iets wat ook voor studenten geldt. Dit gegeven biedt kansen voor opleiders tot beïnvloeding van de beeldvorming met curriculum-herontwerp.
van Iersel, M., Latour, C., de Vos, R., Kirschner, P., & Scholte op Reimer, W. (Accepted/In press). Beelden van studenten hbo-verpleegkunde over werkvelden in de gezondheidszorg: een systematische literatuurstudie. 1. Abstract from Congres Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs 2017, Egmond aan Zee, Netherlands.
Bron en meer informatie: website HvA